Kırgızistan'da Stalin zulmünü simgeleyen 1937 yılı, soykırım yılı ilan edilmeli
Kırgızların 1916’da Rus Çarlığı’nın baskısına karşı isyanını simgeleyen Ürkün Anıtı'nın yanı sıra Stalin döneminde 1937 yılında öldürülen 138 aydının, ayrıca dünyaca ünlü Kırgız yazarı Cengiz Aytmatov ile 7 Nisan Şehitleri’nin kabirlerin de yer aldığı Ata Beyit Anıt Mezarlığı’nda Rus emperyalizminin kurbanları için anma töreni düzenlendi. Kırgızistan’da “Esimde” (Hatırla) Araştırma Platformu'ndan genç araştırmacı Gülzat Alagözkızı QHA'ya röportaj verdi. Alagözkızı, "Stalin'in zulümlerini simgeleyen 1937 yılı soykırım yılı ilan edilsin" dedi.
Kırgızistan’da 7-8 Kasım tarihinde Kırgızistan Tarih ve Ataları Anma Günü kapsamında çeşitli etkinlikler düzenledi. Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı, 8 Kasım 2022 tarihinde yaptığı açıklamada, Dışişleri Bakanı Süyunbek Kasmambetov ülke yetkilileri 1916 yılındaki Ürkün, 1937’deki siyasi baskı kurbanlarını ve dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytmatov’u mezarı başında andığını bildirdi.
Kırgızistan’da “Esimde” (Hatırla) Araştırma Platformu son zamanlarda 20.-21. yüzyıllarda Kırgızistan ve Orta Asya tarihindeki önemli hadiseleri arşiv belgeleri ışığında inceleyerek önemli işlere imza atıyor. Platform, Tarih ve Ataları Anma günü münasebeti ile ilgili QHA'ya verdiği röportajında önemli açıklamalarda bulundu.
Twitter is purging a lot of spam/scam accounts right now, so you may see your follower count drop
"YENİ NESLE ÜRKÜN VE 1937 SİYASİ SOYKIRIM ŞEHİTLERİ ANLATILMIYOR"-Esimde (Hatırla) Araştırma Platformu olarak Tarih ve Ata Babaları Anma Günü'nde neler yapıyorsunuz?
"Esimde (Hatırla) Araştırma Platformu olarak Tarih ve Ata Babaları Anma Günü dolaysıyla özellikle sadece 7 ve 8 Kasım tarihlerinde değil bir hafta boyunca Ürkün katliamı ve 1937 tarihinde Stalin tarafından öldürülen siyasi soykırımla ilgili bilgileri sosyal medyada paylaşmaya devam edeceğiz. Halkımız için özellikle derlediğimiz dokumanlar, belgeler ve infografiler bulunmaktadır. Bu bilgileri halkımızla paylaşacağız ve bilgilendireceğiz. Bunun dışında bugün özellikle Esimde olarak tüm çalışanlarımızla birlikte Ata-Beyit Anıt Mezarı'nı ziyaret ettik ve şehitlerimizi andık."
-7-8 Kasım'da Kırgızistan'da neler düzenlenir?
"Bu tarihte Cumhurbaşkanı ve ülkenin ileri gelenleri Ata-Beyit Anıt Mezarı ziyaret ediliyor, konuşmalar gerçekleşiyor ve sonunda Kuran okunarak dağılıyor. Ancak Ürkün ve 1937 siyasi soykırımla ilgili detaylı bilgi paylaşılmıyor. Bakınız, komşu kardeş ülkeler olarak Özbekistan'da 31 Ağustos'ta resmi olarak siyasi soykırım şehitleri anılıyor. Kazakistan'da ise 31 Mayıs'ta resmi siyasi soykırım günü olarak belirtiliyor. Bizde maalesef resmi gün olarak belirtilmiyor. Stalin zulmünü simgeleyen 1937 yılı, soykırım yılı ilan edilmeli
Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’e 25 kilometre mesafede Tanrı Dağı eteklerindeki Taş Döbö köyü yakınlarında yer alan Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi, ülkenin ilk Cumhurbaşkanı Askar Akayev’in girişimiyle, Stalin’in emriyle kurşuna dizilen aydınların anısına 2000’de inşa edildi. Kompleksteki küçük müzede, kurşuna dizilenlerin gömüldüğü toplu mezardan çıkan madeni para, ayakkabılar, belgeler, gazete kupürleri, fotoğraflar, kimlikler ve ölenlere ait özgeçmişler sergileniyor. Kırgızların 1916’da Rus Çarlığına karşı isyanını simgeleyen “Ürkün” adı verilen ve 5 yıl önce dikilen anıt da komplekste yer alıyor.Sovyetler Birliği lideri Stalin’in 1938’de verdiği emirle infaz edilen 138 Kırgız aydının mezarları, adını dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytmatov’un koyduğu Ata-Beyit’te (Babaların Mezarlığı) bulunuyor. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) kuruluşunun ardından 1924’te iktidara gelen Stalin, uyguladığı totaliter rejim nedeniyle her milletten milyonlarca insanı sürgüne mahkum etti. Kırgız Latin alfabesinin mimarı Kasım Tınıstanov, ilk Kırgızca alfabeyi hazırlayan İşenali Arabayev, Kırgız devletinin temel taşını koyan devlet adamlarından Yusup Abdrahmanov, Bayalı İsakeyev, İmanalı Aydarbekov ve birçok vatansever, dönemin rejiminden nasibini aldı.Cengiz Aytmatov’un babası, dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanı Toleykul Aytmatov’un 1938 yılında gizlice kurşuna dizilerek Bişkek şehrinin yakınlarındaki Çon-Taş köyünde toplu mezara gömüldüğü de 53 yıl sonra anlaşıldı. Gömülme hadisesine tesadüfen tanıklık eden bekçi Abıkan Kıdıralıyev’in kızı Bübüyra Kıdıraliyeva’nın, babasının vasiyetini 18 yıl aradan sonra istihbarat çalışanı Bolot Abdrahmanov’la paylaşmasıyla infaz edilen kişilerin ceset kalıntılarına ulaşıldı. Abdrahmanov’un yönetiminde, Çon-Taş köyünde bir tuğla fırınında yapılan kazı sonucu ulaşılan ceset kalıntıları, kimlik tespiti için adli tıp morguna götürüldü.Yapılan arşiv araştırmaları ve DNA testleri sonucunda biri kadın 138 kişinin cesedinin dönemin aydınları ve kayıp kişilere ait olduğu bulgusuna varıldı. Cenazeler için, 31 Ağustos 1991’de Kırgızistan’ın bağımsızlığının ilan edildiği günün arifesinde 30 Ağustos 1991 yılında resmi cenaze töreni düzenlendi. Binlerce kişi ve siyasi erkanın katılımıyla söz konusu aydınların defnedildiği mekana, yazar Aytmatov’un teklifi üzerine Ata-Beyit (Babaların Mezarı) Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi adı verildi. 40’ı devlet adamı, geriye kalanları dil bilimci, eğitim, ekonomi ve sağlık alanında önemli projeleri hayata geçiren isimlerin oluşturduğu infaz edilen Kırgız aydınların hepsine Stalin’in ölümünün ardından hakları iade edildi. Stalin’in iktidarı döneminde Kırgızistan topraklarında 20 binden fazla kişinin sürgün veya yargısız infaza maruz kaldığı düşünülüyor.