Kremlin yönetimi “tam iletişim kontrolü” stratejisinin parçası olarak, interneti yavaşlatıyor ve yabancı mesajlaşma uygulamalarını kısıtlıyor. İşgalcilerin söz konusu kısıtlamaları, Rus baskıları nedeniyle Kırım’ın dışında yaşamak zorunda kalan Kırım Tatarlarını önemli ölçüde etkileyecek.
Asif Aliyev /Anife Bilal QHA Ankara
Rus işgali altındaki Kırım’da yaşayanlar, son dönemde internet hızının sistematik olarak azalması ve mesajlaşma uygulamalarında veri iletiminde yaşanan yavaşlamalardan şikâyet ediyor. Bu durum, günlük iletişimi, bilgiye erişimi ve olayların belgelenmesini ciddi şekilde zorlaştırıyor. Ukrayna Dış İstihbarat Servisinin verilerine göre, Temmuz 2025’te Rusya’da 2 bin 99 internet kesintisi kaydedildi; bunların önemli bir bölümü işgal altındaki Kırım’da gerçekleşti.
Aboneler, mobil internet bağlantısının yokluğundan, veri aktarım hızının yavaşlığından ve sitelere giriş sırasından yaşanan hatalardan şikayetçi. İşgal yönetiminin “resmî” açıklamasına göre bu kasintiler “güvenlik önlemleri” olarak uygulanıyor. Ancak uzmanlar asıl nedeninin iletişim kanallarını kontrol altına almak ve Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin saldırılarının sonuçlarına dair bilgi akışını engellemek olduğunu belirtiyor. Kesintiler, silahlı insansız hava araçlarının (SİHA) çalışmasını olumsuz etkileyebileceği gibi, Kırım halkının saldırı sonrası fotoğraf veya video göndermesini ve Ukrayna anakarasındaki ya da yurt dışındaki yakınlarıyla iletişim kurmasını da zorlaştırıyor.
“RUSYA TÜM İLETİŞİMİ KONTROL ALTINA ALMAK İSTİYOR”
Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) eski Başkan Yardımcısı, emekli Tümgeneral Viktor Yahun, Kırım Haber Ajansına (QHA) verdiği demeçte, Rusya’nın bu eylemlerinin Çin modeline benzer “tam iletişim kontrolü” stratejisinin parçası olduğunu belirtti.
Emekli Tümgeneral, “Bence bu, onların bölgedeki tüm iletişimi kendi kontrolleri altına almalarının unsurlarından biri. Rusya, kademeli olarak Çin’de var olan internet iletişim standartlarına geçiyor. Orada YouTube’un, Google arama motorunun, kendi mesajlaşma uygulamalarının vb. muadilleri bulunuyor.” diyerek Rusya’nın amacının ülkede yaşayan insanları alternatif bilgi kaynaklarından tamamen izole etmek ayrıca alternatif iletişim ve bilgi edinme olanağını engellemek olduğunu vurguladı. Yahun bu amaçla Rusya’da özel ekipmanların test edildiğini ve mobil iletişimin Ukrayna saldırılarının etkinliğine etkisinin araştırıldığını belirtti.
Ayrıca Rusya’nın, “MAX” adlı yeni bir devlet mesajlaşma uygulamasını Eylül 2025’ten itibaren tüm akıllı telefonlarda zorunlu hâle getirmeyi planladığını kaydeden Yahun, “Rus yönetimi telefon satıcılarından bu uygulamayı varsayılan olarak yüklenmesini talep edecek ve telefonlarda alternatif mesajlaşma servislerinin varlığı takip edilecek.” dedi.
Bununla birlikte Yahun, Rusya’nın Telegram ve WhatsApp gibi uygulamalar üzerinden arama yapılmasını yasaklama girişiminde olduğuna dikkat çekerek, bunun işgal altındaki bölgelerde yaşayanların yakınlarıyla iletişim kurmasını ve alternatif bilgi almasını imkânsız hâle getireceğini söyledi.
ROSKOMNADZOR WHATSAPP VE TELEGRAM’DA SESLİ ARAMALARININ ENGELLENDİĞİNİ DUYURDU
Rusya Federal Bilgi Teknolojileri ve Kitle İletişim Denetleme Kurumu (Roskomnadzor), bugün ülkede WhatsApp ve Telegram üzerinden yapılan sesli aramaların engellendiğini duyurdu. Kurum, kısmi arama kısıtlamasının güya "suçlularla mücadele" amacıyla uygulandığını öne sürdü.
Bununla birlikte, 1 Eylül 2025’ten itibaren VPN servislerine getirilecek kısıtlamalar, internet sansürünü aşmayı daha da zorlaştıracak. Bu, Çin’in “Büyük Güvenlik Duvarı” modeline benzer şekilde Rus internetinin izole edilmesi stratejisinin parçası olarak hizmet edecek.
KISITLAMA KIRIM TATAR AİLELERİ OLUMSUZ ETKİLEYECEK
İşgalcilerin söz konusu kısıtlamaları özellikle, Rus baskıları nedeniyle büyük çoğunluğunun Kırım’ın dışında yaşamak zorunda kalan Kırım Tatarlarını etkileyecek. QHA’ya konuşan bir Kırım sakini, “Her Kırım Tatar ailesinde Kırım dışında yaşayan birileri vardır. Onlarla iletişimde kalmak bizim için çok önemli. Ancak VPN ve WhatsApp yasağı bu imkânı ortadan kaldıracak.” dedi.
İşgal altındaki yarımadanın bir başka sakini ise “Bu iletişim araçları olmadan yakınlarımızla konuşma imkânımız kalmayacak. Durum, akrabaların birbirleriyle konuşamadığı Güney ve Kuzey Kore arasındaki duruma benzeyebilir.” ifadelerini kullandı.