Rakamlarla 15 Temmuz'daki kanlı darbe girişimi

15 Temmuz 2016’daki kanlı darbe girişimi, halkın ve siyasetçilerin kararlı duruşuyla bertaraf edildi. Türk halkı hep birlikte bir kere daha istikbalini kurtardı.

157455

Darbecilerin “Yurtta Sulh Harekatı” adını verdikleri kalkışma, 15-16 Temmuz 2016 tarihleri arasında, Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde kendilerine “Yurtta Sulh Konseyi” veren kökü dışarıda bir grup asker tarafından gerçekleştirildi. Türk halkının tanklar ve silahlar önünde kendilerini siper etmesi neticesinde akim olan bu girişim, bu yönüyle sadece Türkiye Tarihi’nde değil, Demokrasi Tarihi’nde de yerini almıştır.

15 Temmuz-16 Temmuz tarihleri arasında Ankara, İstanbul, Malatya ve Marmaris’te ciddi çatışmalar yaşanmış, diğer pek çok ilde de halkın sivil araçlarla yolları, pistleri kapatarak tankların ve uçakların hareketini engellemesi, tarihin ölümsüz karelerini teşkil etmiştir.

Kanlı darbe girişiminin panoraması

65. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ve Türkiye Cumhurbaşkanı’nı hedef alan, Fethullahçı Terör Örgütü’yle bağlantılı olduğu defalarca belgelerle açıklanan bir oluşumun ülkeyi ele geçirme, bu da olmazsa kaosa sürükleme çabalarının önü kesildi. Türk halkının, emniyet güçlerinin, Milli İstihbarat Teşkilatı’nın ve darbecilere geçit vermeyen idarecilerin kararlı tutumu, karanlık planların boşa çıkmasında en önemli etken oldu.

15-16 Temmuz’da neler oldu? Özellikle Ankara, İstanbul, Malatya ve Marmaris’te sıcak çatışmalar yaşandı, sivil halka ateş açıldı. Türkiye Büyük Millet Meclisi bombalandı. Darbe teşebbüsünde bulunan 1. Ordu, 2. Ordu, Türk Hava Kuvvetleri, Türk Deniz Kuvvetleri ve Jandarma Genel Komutanlığı içerisinden bazı grupların çağrısına, kahraman Türk ordusunun şerefli neferleri karşı koyması da önemli bir etkendir. Özel Kuvvetler Komutanlığı’nda görevliyken, Özel Kuvvetler Komutanı Zekai Aksakallı’nın vur emriyle, komutanlığı ele geçirmeye çalışan darbe yanlısı Tuğgeneral Semih Terzi’yi alnından vurarak öldüren, ardından darbecilerce şehit edilen Astsubay Kıdemli Başçavuş Ömer Halisdemir, demokrasi mücadelesinin sembol ismi olarak hafızalara silinmez şekilde kazındı. İstanbul’da Boğaziçi (şimdi 15 Temmuz Şehitler Köprüsü) ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü jandarma tarafından kapatıldı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı İsmail Kahraman ve yaklaşık 50 kadar milletvekili mecliste bulunduğu sırada F-16 savaş uçakları meclis üzerinde uçuş yaparak meclisi dört defa bombaladı. Ankara'nın Beştepe semtindeki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na yönelik bombalama girişiminde bulunuldu. Darbe girişimi esnasında Muğla'nın Marmaris ilçesinde bir otelde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a karşı suikast girişiminde bulunuldu. Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, Kara Kuvvetleri Komutanı Salih Zeki Çolak, Hava Kuvvetleri Komutanı Abidin Ünal ve Jandarma Genel Komutanı Galip Mendi darbeciler tarafından rehin alındı. Darbeciler eliyle Türk Silahlı Kuvvetleri’nin resmî internet sitesi ve TRT'de yayınlanan bildiride ordunun yönetime el koyduğu ifade edilerek ülkede sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

Daha sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CNN Türk'te FaceTime aracılığı ile gerçekleştirdiği bağlantı ile darbecilere hiçbir şekilde imkan tanınmayacağını ifade ederek halkı darbeye tepki göstermek için meydanlara ve havalimanlarına çıkmaya davet etti. Çağrının ardından Türkiye'nin birçok ilinde darbe karşıtı protesto gösterileri düzenlenmeye başladı. Halk sokağa inerek askeri araçların önünü kesti.

16 Temmuz sabahı, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü personelinin gerçekleştirdiği operasyonlar sonucunda darbe girişimi bastırıldı, askerler silahları ile birlikte teslim oldu.

Pek çok ülkeden Türkiye ve Türk demokrasisine destek mesajı yağdı, destek amaçlı protesto gösterileri düzenlendi.

Rakamlarla ve suçlarla 15 Temmuz Kanlı Darbe Girişimi

Resmi kaynaklardan alınan verilere göre darbe girişimine 8651 asker, 3992 hafif silah, 246 zırhlı araç, 74 tank, 37 helikopter, 24 F-16, 11 uçak, ve 3 savaş gemisi katıldı. Ayrıca Türk Donanması’nın yüzde 70’ini oluşturan, fırkateyn, korvet, hücumbot ve 29 ana muharip gemisinin de darbe faaliyetlerine katılmak üzere hazır hale getirildiği ifade edildi. 

16 Temmuz’da Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün başarılı operasyonları neticesinde darbe girişimi bastırıldı. 

Olaylar sonucunda 104’ü darbe yanlısı asker etkisiz hale getirildi, farklı rütbelerden 8036 asker gözaltına alındı. Yargı ve sivil siyaset mensupları dâhil olmak üzere toplam gözaltı sayısı 22 Temmuz tarihi ile birlikte 10 bini buldu. Bunun yanı sıra askerî, idari ve adli kurumlarda darbeyle ilgili birçok kişi görevden alındı.

Darbeye karşı direnişte 180’i sivil, 62’si polis, 6’sı asker 248 kişi şehit düştü. 1.539 kişi yaralandı.

Darbenin bastırılmasının akabinde 23 Temmuz 2016 tarihi itibarıyla 18.044 kişi gözaltına alındı, 9.677 kişi tutuklandı, 49.211 kişinin pasaportu iptal edildi.

Türkiye'nin çeşitli noktalarında bu girişime ortak olduğu düşünülen 2.745 adli ve idari hakim hakkında gözaltı kararı alındı, beş Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyesinin üyeliği düşürüldü, on Danıştay üyesi gözaltına alındı, iki Anayasa Mahkemesi üyesi hakkında gözaltı kararı verildi. 

Çeşitli rütbelerden 2839 subay ve asker gözaltına alındı. Ayrıca 7.899 emniyet personeli, 8.777 İçişleri Bakanlığı personeli, 1.500 kamu görevlisi, 15.200 Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı personeli, 492 Diyanet İşleri Başkanlığı personeli, 257 Başbakanlık personeli, 393 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı personeli, 2.345 Gençlik ve Spor Bakanlığı personeli, 614 jandarma, 30 vali ve 47 kaymakam görevden alındı. 13 Ağustos 2016 tarihi itibarıyla 76.597 kişi açığa alındı, 4.897 kişi görevden alındı. TSK'dan 3.725 asker ihraç edildi.

Darbe şüphesi kapsamında general düzeyinde gözaltına alınan 133 askerden 126'sına tutuklama kararı verildi.

En son 13 Temmuz 2017 itibarıyla Türkiye Adalet Bakanlığı’nca şu rakamlar açıklandı:

13 Temmuz 2017’ye kadar 169 bin 13 şüpheli hakkında işlem yapıldığı, ayrıca 169 general, 7 bin 98 albay ve alt rütbeli, 8 bin 815 emniyet mensubu, 24 vali, 73 vali yardımcısı, 116 kaymakam ve 31 bin 784 diğer şüpheli olmak üzere toplam 50 bin 510 şüphelinin tutuklandığı bildirildi.

Açıklamaya göre 3 bin 46 asker, 5 bin 24 polis, 9 vali, 27 vali yardımcısı, 73 kaymakam, 39 bin 41 diğer şüpheli olmak üzere 48 bin 439 kişi hakkında ise soruşturmalar kapsamında Adli Kontrol kararı verildi. Ayrıca, 10 bin 33 kişi savcılıktan, 33 bin 371 kişi de kolluk kuvvetlerinden olmak üzere 43 bin 404 kişi serbest kaldı.

Bunun yanı sıra 152 asker, 392 polis, 3 vali yardımcısı 9 kaymakam, 7 bin 266 diğer şüpheli olmak üzere 8 bin 87 kişi hakkında yakalama kararı bulunduğu belirtilen açıklamada, yargı mensuplarından, adli ve idari yargıda görevli 2 bin 280 hakim ve cumhuriyet savcısı ile Yargıtay’da görevli 105 üye, Danıştay’da görevli 41 üye, Anayasa Mahkemesi’nde görevli 2 üye, HSYK’da görevli 3 üye olmak üzere toplam 2 bin 431 kişinin tutuklandığı bildirildi.

Adli ve idari yargıda hakkında işlem yapılan 4 bin 469 kişiden 1216’sına adli kontrol verilirken, 88’i savcılık, 409’u kolluktan kuvvetleri tarafından serbest bırakıldı.

Yine Adli ve idari yargıda görevli 234, Danıştay’da görevli 5, Yargıtay’da görevli 26 kişi olmak üzere toplam 265 kişi hakkında yakalama kararı bulunurken, 6 hakim ve cumhuriyet savcısının gözaltı sürelerinin devam ettiği bildirildi.

Darbeciler 15-16 Temmuz’da, pek çok insanın hayatına ve demokrasiye kast etmek başta olmak üzere bir dizi suça ve yasa dışı eyleme imza attı. Bunları hatırlamak gerekirse;

-Boğaziçi Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü bir grup Jandarma Genel Komutanlığı mensubu tarafından araç trafiğine kapatıldı.

-Orgeneral Akın Öztürk'ün emriyle 4. Ana Jet Üs Komutanlığındaki 141. Filo'dan kalkan F-16 tipi savaş uçakları ile destek kuvvet olarak jandarma ve kara havacılığa bağlı AH-1 Super Cobra tipi helikopterler Ankara üzerinde alçak uçuş yaptı. 

-Savaş uçaklarının uzun süre havada kalmasını sağlamak için İncirlik Hava Üssü’nden havada yakıt ikmali yapılmasını sağlayan KC135R tanker uçaklar kullanıldı

-4. Ana Jet Üs Komutanlığında bulunan Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar rehin alındı. Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin Ünal ile bazı üst düzey Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları da alıkonularak bilinmeyen bir yere nakledildi.

-Millî İstihbarat Teşkilatı binasına askeri helikopterden ateş açıldı.

-İstanbul’da Atatürk Havalimanı, hava trafik kontrol kulesini işgal eden 1. Ordu Komutanlığına bağlı darbeci askerlerce sadece iniş yapacak uçaklara izin verilmesi kaydıyla hava trafiğine kapatıldı.

-Türk Silahlı Kuvvetlerinin e-posta adresinden akredite basın mensuplarına “ülke yönetimine bütünüyle el konulmuştur” şeklinde mesaj gönderildi. Darbecilerce zapt edilen TRT’de silah zoruyla Yurtta Sulh Konseyi adına darbe bildirisi okundu. 

-Türk Silahlı Kuvvetlerinin resmî internet sitesinden darbecilerce sıkıyönetim ilanı edilerek sokağa çıkma yasağı duyuruldu.

-Bayrampaşa Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü binası zırhlı askerî araçlar ile kuşatıldı.

-İstanbul Emniyet Müdürlüğünde bulunan polislerin silahlarının alınmasına teşebbüs edildi.

-Ankara'da da olaylara müdahale etmek üzere hazırlanan Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı Özel Harekat Daire Başkanlığının binası iki F-16 savaş uçağı tarafından bombalandı. Emniyet Müdürlüğü de bombalı saldırıya uğradı, aynı saldırı bir saat sonra tekrar vuku buldu.

- Adalet ve Kalkınma Partisinin genel merkezi önünde toplanan gruba darbecilerin kontrolündeki helikopterden açılan ateş sonucu ölü ve yaralılar oldu

- Türkiye Büyük Millet Meclisine havadan bomba atıldı ardından bu saldırı dört kez tekrarlandı. Saldırı sırasında Şeref Kapısı, Dikmen Kapısı ve ziyaretçi girişlerinin yapıldığı bölgeler hasar gördü. O esnada mecliste dört partiden yaklaşık yüz milletvekili bulunuyordu. Bombalama sonucu ikisi ağır olmak üzere on iki polis yaralandı.

-İstanbul'da da savaş uçakları alçaktan uçuş gerçekleştirdi. Darbeciler Harbiye Orduevi'ni ele geçirdi, Doğan Medya Merkezini basarak CNN Türk'ün yayınını ve Hürriyet'in basımını durdurdu, Digiturk'ü basarak platformun yayınını durdurdular. 

-Darbeciler Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı ele geçirmeye çalıştılar.

-TÜRKSAT'ın Gölbaşı tesislerini havadan helikopter ile ateşe tutup karadan da tesisi ele geçirmeye çalıştılar. Bu esnada iki TÜRKSAT çalışanı şehit edildi.

-15 Temmuz gecesi Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yönelik darbecilerce suikast girişiminde bulunuldu. Yurtta Sulh Konseyi’nin kontrolünde Çiğli 2'nci Ana Jet Üs Komutanlığı'nda Muharebe Arama Kurtarma (MAK) timi üyelerince, Marmaris’te Cumhurbaşkanı’nın kaldığı otele bombalı ve silahlı saldırıda bulunuldu. Yaralanan kişileri hastaneye kaldırmak üzere bölgeye gönderilen sağlık ekiplerine de ateş açıldı, 1 polis memuru ve 1 cumhurbaşkanlığı koruma polisi bu esnada şehit oldu.

-İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin Vezneciler'deki hizmet binasını ele geçiren darbeciler sabaha kadar silahla kolluk güçlerine mukavemet gösterdi.

-Darbeci askerler Çengelköy Karakolu'nu ele geçirmeye çalıştı.

-Boğaziçi Köprüsü üzerinde darbe güçlerinin kontrolündeki bir tank emniyete ait TOMA'yı hedef alarak atış yaptı.

-Ankara'da Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve Jandarma Genel Komutanlığının yakınlarına bir savaş uçağı tarafından bombalı saldırı düzenlendi.

-Kadıköy'deki Türk Telekom binası ve Kuleli Askeri Lisesi de darbecilerce zapt edildi.

-Genelkurmay Başkanlığı yerleşkesini kontrol altında tutan darbeciler barikat olarak kullanılan kamyonlara tanklarla ateş açtı.

-Jandarma Genel Komutanlığı, Zırhlı Birlikler Okulu ve Eğitim Tümen Komutanlığı, Akıncı Üssü ve Kara Havacılık mıntıkaları yine darbecilerce zapt edildi.

-Adana’da 10. Hava Tanker Üs Komutanlığında otuz askerin bölge ve il jandarma komutanlıklarının bulunduğu yerleşkeye hareket etme girişiminde bulundu.

-Bitlis, Tatvan’da Tugay Komutanı Arif Seddar Afşar'ın emriyle Tatvan semalarında helikopterler dolaştırıldı ve şehre fişekler atıldı.

-Kocaeli’nde Turkcell'in Gebze'de bulunan veri merkezi darbe girişimine katılan askerler tarafından basıldı. Operatör tarafından sağlanan internet hizmetini kesmeye çalıştılar.

-Malatya’da 2. Ordu üssünde bir tank altı araca hasar verip etrafa ateş açtı.

-Mersin’de Mersin Garnizon ve Akdeniz Bölge Komutanı Tuğamiral Nejat Atilla Demirhan, Mersin İl Emniyet Müdür Vekili Yakup Usta ve Jandarma Albay Mustafa Bakçepınar'ı arayarak Türk Silahlı Kuvvetlerinin yönetime el koyduğunu söyleyerek kendisini sıkıyönetim garnizon komutanı sıfatıyla tanıttı. Mersin Valisi Özdemir Çakacak ile kaymakamların gözaltına alınmasını talimatını verdi. Mersin Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Eski Müdürü Hasan Basri Dağdelen'den edindiği polis telsizi ile aynı anonsu geçtiler.

-Sakarya’da Kocaeli'ye bağlı Kandıra ilçesindeki askerî birlikten gelen zırhlı personel taşıyıcı, askerî kamyon ve çok sayıda askeri jeep Sakarya Valiliği’ni zapt etti. Onlara takviye olarak Sakarya merkez tümen komutanlığından iki askerî jeep dolusu asker geldi. Olaylar esnasında darbecilerin açtığı ateş sonucu sekiz sivil vatandaş yaralandı.

-Şırnak’ta Çakırsöğüt Jandarma Komando Tugay Komutanı Tuğgeneral Ali Osman Gürcan ile ikisi binbaşı üçü yüzbaşı üç yüz dokuz asker darbeye katıldı.

-Denizli’de de bir grup darbeci asker darbe teşebbüsüne iştirak etti.