Macarlar neden ''Osmanlı işgali'' anıtlarını koruyor?

Macaristan'ın başkenti Budapeşte'ye gelen her turiste "Budapeşte'yi ziyaret etmenin 12 nedeni" adlı broşür dağıtılıyor. 12 nedenin açıklandığı bu broşürde Budapeşte'yi ziyaret etmenin en önemli nedeni olarak Macaristan'ın Osmanlı'dan kalan anıtlar gösteriliyor.
Budapeşte, 1541 ile 1686 yılları arasında Budin Beylerbeyinin ikamet yeri idi. 1868 yılında şehrin Budin kısmındaki kule Avusturyalı prens Eugen von Savoyen tarafından işgal edilirken kaleye yapılan hücüm sırasında en son Budin Valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa öldürüldü. Çatışmayı kazanan taraf veliyi kalede gömdü. Budin Kalesinde gömülen son valinin mezarındaki baş taşın üzerinde "Kahraman düşmandı, rahat uyusun!" yazısı var. Şehrin tarihi bölgesi olan Budin'de aziz olarak anılan Gül Baba adlı dervişin mezarı bulunuyor. Mezarının bulunduğu yerde 16. yüzyılda türbe kuruldu. Bu türbeyi günümüzde de Müslümanlar ziyaret ediyor. Türbenin üzerinde bulunduğu sokağın adı ''mecset utca'', yanı cami sokak. Bu adı komünizm rejimi yıkıldıktan sonra yerel idare tarafından sokağa iade edildi. şu anda dervişin türbesi devlet tarafından restore ediliyor. Burada şaşırılacak hiç bir şey yok, çünkü Macaristan idaresi başkentin tarihi mirasını özenle koruyor. Anıtlarla zengin olan bu ülkede Osmanlı döneminden kalan anıtlar hakkıyla en değerli pırlantılar olarak kabul ediliyor.
Türklerin kurduğu Kiray, Rats ve Rudaş adlı hamamları, hem Budapeşte halkı, hem buraya gelen turistler arasında çok popüler. Termal sular üzerinde bulunan bu hamamlar, Macaristan başkentinin Türk idarecileri tarafından 1550 ile 1566 yılları arasında kuruldu. Bu hamamlar günümüzde de çalışıyor. Her yıl dünyanın değişik yerlerinden gelen onbinlerce insan bu hamamları hem sağlık hem de dinlenmek için ziyaret ediyor.
Hamamların suları sodyum, kalsiyum, magnezyum, klor-bikarbonat ve flor içeriyor. Bu su kaburga hastalıkları, nöroloji hastalıklarına karşı iyi geliyor. Bu suyun mide hastalıkları, bağırsak hastalıkları, ana safra yolları, solunum yolları hastalıklarında içilmesi tavsiye ediliyor. Hamalarda 4 tane havuz bulunuyor. Bu havuzlar içindeki suyun sıcaklığı 26, 32, 36 ve 40 derece arasında değişiyor. Müslüman adetlerine göre hamama kadınlar ve erkekler için girişler ayrı. Budin Paşa'sı Arslan döneminde kurulan Rudaş 2 yıl önce restore edilerek kadınların kullanımına sunuldu. Hamam restorasyondan sonra Budapeşte'nin en lüks hamamı haline geldi.
Bu anıtları görünce 1970'li yıllarında barbarca yıkılan Kırım'ın Kezlev şehrindeki Türk hamamı akla geliyor. Kezlev'deki hamam yıkıldıktan sonra hamamdan sökülen mermer taşları ve tunç musluklar uzun bir zaman moloz halinde yatıyordu. Daha sonra bu mermer taşlarıyla tunç musluklar şehir halkı tarafından kendi ihtiyaçlarında kullanılmak üzere götürüldü.
Rüstem Ablatif- Osman Bayramaliyev

QHA