Ünlü Kırım Tatar ressamı Rüstem Emin, Abdureşid Mediyev’in portresini yaptı

Ünlü Kırım Tatar ressamı, Ukrayna Ulusal Ressamlar Birliği üyesi, Kırım Verhovna Radası ödülü sahibi Rüstem Emin, yeni eseri olan Kırım Tatar aydınlarından Vetan Hadimi gazetesinin yayıncısı Abdureşit Mediyev’in portresini tanıttı.
Dün (30 Aralık) Kırım Gaspıralı Kırım Tatar Kütüphanesinde gerçekleşen tanıtımda QHA muhabirine yeni eseri hakkında bilgi veren Emin, Kırım Tatar tarihinin en parlak insan hakları savunucularından Abdureşid Mediyev portresinin henüz sergilerde yer almak için hazır olmadığını belirtti. İsmail Bey Gaspıralı, Ali Bogdaninskiy, Bekir Çobanzade, Umer İpçi, İlyas Tarhan ve Asan Sabri Ayvazov portrelerinin hazır olduğunu açıklayan ressam, Mediyev çalışması için uzun araştırma yaptığına, arşivlerde çok az sayıda belgelerin yer aldığına dikkat çekti.
Mediyev portresi fikrinin, Taşkent’teki sürgün yıllarında Şamil Aladin’in Kırım Tatar yazarı Üseyin Şamil Tohtargazı hayatı ve faaliyetlerini konu alan “İblisnin Ziyafetine Davet” adlı eserini okuduktan sonra doğduğunu belirten Rüstem Emin, “Eserde uzun yıllardır şiirlerini yayınlayamayan Üseyin Tohtargazi’nin çok zor şartlarda geçen hayat hikayesini okudum. O zamanlar sadece iki şiiri Tercüman gazetesinde yayınlanmıştı, çünkü şiirleri son derece devrimci oldukları için Gaspıralı gazetenin kapanacağından endişeleniyordu. İşte o onda Abdueşit Mediyev, yayınladığı Vetan Hadimi gazetesinde Tohtargazi’nin şiirlerine yer vermeye yardımcı oldu. Mediyev şahsiyeti çok dikkatimi çekmişti” şeklinde konuştu.
Portresinde Abdureşid Mediyev’in arkasında gazetenin yayınladığı Karasubazar (Belogorsk) şehrinde bulunan Akkaya yer alıyor. İnsanların kendi işleri ile meşgul oldukları evlerinde görüldüğü alacakaranlıkta resimlenen Mediyev, çok ıstırap çekmiş halkın refahı uğruna gece gündüz çalışması simgeleniyor.
Tanıtımda kendi düşüncelerini paylaşan Kırım Tatar yazarı Ablaziz Veliyev, “Bir insanın gözüne bakınca onun hakkında çok şey söylenebilir. Abdureşit Mediyev’in gözlerine baktığında sanki onunla diyaloga dalar gibisin. O bir devlet faaliyetçisiydi ve Rüstem Emin onu ustalıkla canlandırıyor. Mediyev’in devrin aydını olduğu hemen anlaşılıyor. Abdureşit Mediyev, bugün bile güncel olan toprak konusunu 1907 senesinde üyesi olduğu Devlet Dumasında gündeme getirmişti. Daha sonra bu çıkışını o zamanların gazetelerinde Lenin birçok kez bahsetmişti” dedi.
Mediyev’in Karasubazar’daki evinde anıt levhası yar alırken, öğretmenlik yaptığı okul da hala ayakta.
Abdureşit Mediyev 1881 yılında Perekop Bölgesi Karacanay (Samokişi) köyünde dünyaya geldi. Simferopol öğretmen okulundan mezun olan Mediyev, köyüne dönerek bir yıl Rus dili öğretmenliği yaptı sonra Karasubazar kasabasına taşındı. 1907 yılında 27 yaşında Karasubazar Blediye Başkanı seçilen Mediyev, başkanlık döneminde kasabada ortaokul, Kırım Tatar kütüphanesi, elektrik santrali, kültür merkezi, su dağıtım şebekesi inşa edildi. Rusya 2. Devlet Dumasına Tavriya (eski dilde Kırım) bölgesinden milletvekili seçilen Mediyev, Duma’nın Müslüman meclis gurubunun sekreterliğini yaptı. Mediyev aynı zamanda üç Duma Komisyonu üyeliğini yaptı ve işçi haklarını korumak yönünde büyük çalışmalar gerçekleştirdi. Faaliyetlerde gazeteciliğe büyük önem veren Abdureşit Mediyev, 1906’da Vetan Hadimi gazetesini yayınlamaya başladı. Gazete 1908’de Rusya Çarlık hükümeti tarafından kapatıldı.
Abdureşit Mediyev, 1912’de 32 yaşındayken hayata veda etti.
Niyara Nurmambetova – Rıdvan Calilov

QHA