"Putin Doktrini" bu kitapla deşifre oldu

Gerek Kremlin'in saldırgan politikalarını ve hamlelerini açıklayan, gerekse Suriye ve Kırım dahil günümüzde Rusya ile bağlantılı olarak çeşitli müdahaleler ve krizler yaşanan bölgelerdeki gelişmeleri ele alan, hem akademik hem de her kesimden okuyucunun ilgisini çekebilecek "Rusya Neden Suriye'de?" adlı kitap Prof. Dr. Salih Yılmaz tarafından hazırlandı.

Kitabının önsözünde, "Putin yönetiminin günümüzde uygulamaya koyduğu politikalar planlı ve hazırlıklıdır. Bu politikalar federasyon sistemini lağvederek Rus İmparatorluğunu kurma girişimlerinin başlangıcıdır. Putin yönetimi son 3 yıldır Ukrayna ve Suriye müdahalelerine hazırlanmıştır. Fakat bu müdahaleler Rusya'yı istenilmeyen ve planlandığı gibi yürümeyen bir geleceğe doğru sürüklemektedir. Rusya'nın 2000-2015 yılları arasındaki planları ve politikalarını anlayabilmek adına Rusya'nın nasıl yönetildiğini ve yakın çevresindeki hızlı değişimi anlamak faydalı olacaktır" değerlendirmesinde bulunan Yılmaz, 1996-2015 yılları arasında Rusya, Orta Asya ve diğer bazı ülkelerde akademik çalışmalarda bulundu. 

2011 yılından itibaren Ankara-Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Tarih Bölümünde görev yapan ve Kırım'ın işgali sürecinde, 2014-2015 yılları arasında Rusya Moskova Maksim Gorki Enstitüsü'nde Misafir öğretim üyesi olarak çalışan Prof. Dr. Salih Yılmaz'ın kaleme aldığı ve Yazar Yayınları'ndan çıkan kitap 9 sayfadan oluşan bibliyografyası ile birlikte 351 sayfa.

Orta Asya, Kafkasya, Rusya Tarihi, Ermeni Meselesi, Avrupa Tarihi ve Avrupa Kimliği gibi konular üzerinde araştırmalarda bulunan, Rusya'nın Kırım'ı işgaliyle birlikte 'Putin Doktrini' olarak ifade edilen stratejinin nasıl uygulama safhasına geçtiğini ve Suriye müdehalesi sürecini derinlemesine işleyerek analiz eden Prof. Dr. Salih Yılmaz, QHA muhabirine yaptığı açıklamada kitabın ilk etapta 2 bin adet basıldığını söyledi. Kitabın baskısının 10 bine ulaşabileceğini de dile getirerek tüm gelirin Suriyeli mültecilere gideceğini kaydetti.

Kitapta hangi konular işleniyor?

Birçok araştırmacının yanı sıra bölgedeki süreci takip eden okuyucuların da dikkatini çeken kitabın giriş bölümünde Putin İktidarı'nın oluşumu ve Rus İmparatorluğu İdeali ele alınıyor.

Yedi bölümden oluşan kitabın birinci bölümü, "Putin Rusya'yı nasıl yönetiyor?" başlığı altında Rusya'nın yeni siyasi sisteminin nasıl planlandığı, Putin'in Rusya'yı bu hale nasıl getirdiğinin yanı sıra Putin döneminde uygulanan doktrin ve politikalar 13 alt başlıkta anlatılıyor. 

İkinci bölümde Rusya'nın Kuzey Kafkasya sorunu ele alınıyor. Kuzey Kafkasya direniş tarihinin anlatıldığı bu bölümde ayrıca Kafkasya'daki Irak-Şam İslam Devleti Örgütü (IŞİD-DAEŞ) başlığı altında Rusya'nın DAEŞ Planı da ele alınıyor. Bu bölümde Kuzey Kafkasya'ya dair genel değerlendirme de yapılıyor.

Kitabın üçüncü bölümünde Rusya'nın Arap Baharına bakışı ve Suriye Politikası ele alınıyor. Rusya Suriye ilişkileri, Rusya'nın Suriye politikası ve Suriye müdahalesinin sebeplerinin incelendiği bu bölümde, 'Ukrayna Krizini Unutturmak ve Ekonomik Ambargoları Kaldırmak' başlığı altında Kırım işgali ve bölgede yaşanan sorunlar değerlendiriliyor. Ayrıca 'Ukrayna Krizi Sonrasında "Çift Kutuplu Dünya" İddiasının Tehlikeye Girmesi' bu bölümde işlenen diğer bir başlık.

Diğer yandan Rusya'nın Türkiye'yi etkisiz kılma çabalarına da dikkat çekilen bu bölümde ayrıca ABD'yi Suriye'de başarısız gösterme Politikasına da yer veriliyor. 

Kitabın ana bölümünü oluşturan bu bölümde Rusya'nın enerji politikaları da 'Doğu Akdeniz'de Doğalgaz/Petrol Kaynaklarının Batı'ya Satışını ve Diğer Enerji Hatlarını Engellemek' başlığı altında inceleniyor. 

Dünya gündemine oturan mülteci sorunun da ele alındığı bu bölümde Rusya'nın Suriye politikası 'Avrupa'ya Mülteci Akınını Arttırmak' başlığı altında işleniyor. Bunun yanı sıra 'Suriye'de Türkmen Devleti'nin Kurulmasını Engellemek' de bi diğer önemli başlık olarak yer alıyor. 

'Rus Silah Sanayisini Tanıtma ve Silah Ticareti' de bu bölümde işlenen konular arasında. 

Kitabın dördüncü bölümünde Ortadoğu'da petrol savaşları ve Rusya'nın ekonomik kaygıları ana başlığı altında, aralarında Azerbaycan, ABD, Rusya, Kazakistan, Suudi Arabistan'ın da bulunduğu dokuz devlet ele alınıyor. Ayrıca ABD'nin Petrol Politikası ve Rusya da bu bölümde değerlendirilen bir diğer konu. 

Türk-Rus İlişkileri ve Rus Jeti Krizinin işlendiği beşinci bölümde Rusya'nın DAEŞ'i Türkiye'ye karşı kullanma gayretlerinin yanı sıra 'Rusya'nın Türkiye'deki terör saldırılarıyla bağlantısı var mı?' başlığı altında merak edilenler işleniyor. Bu bölümde ayrıca Okuma Metinlerine de yer verilerek okuyucuya belgeler sunuluyor. 

Kitabın altıncı bölümünde ise Türkiye Rusya ilişkilerindeki gerginlikle birlikte gündeme gelen bir diğer konu olan Rusya'nın Ortadoğu'daki Kürt Kozu ve PYD Politikası ele alınıyor. Burada Rusya-PKK Münasebetleri ve Türkiye, PKK/PYD İlişkisi nedir?, Rusya-PYD/YPG Münasebetleri ve Suriye ile ABD, PYD'den ne istiyor? sorularına yanıt aranıyor.

Son bölüm olan kitabın yedinci bölümünde Suriye'de Barış ve Rusya'nın Kısmi Geri Çekilme Politikası bölgede günümüzde gelinen noktaya ışık tutuyor. Bu bölümde Cenevre Görüşmelerinin yanı sıra Suriye'de kimin ne istediğini, Suriye'de neden barış olamayacağı, Rusya'nın Suriye'den neden çekildiği gibi meseleler ele alınıyor.

(Rusya Neden Suriye'de Kapak Yazısı)

"Rusya'da Kırım'ın ilhakıyla "Putin Doktrini" olarak ifade edilen strateji uygulama safhasına geçmiştir. Buna göre Batı artık Rusya'nın güvenilir bir ortağı değildir. Rusya açısından uluslararası hukuk artık bir kurallar bütünü ve uluslararası koordinasyonu sağlayan bir norm değildir. Rusya'nın Suriye başta olmak üzere Ukrayna'da uluslararası hukuk kurallarının çoğuna riayet etmemesinde Putin Doktrini'nin önemli bir etkisi vardır. Yeni stratejide Post-Sovyet ülkeler Rusya'nın müdahalesine açık hale gelmiştir. Putin Doktrini'ne göre herhangi bir post -Sovyet ülkeye muhalefetin çağrısı veya Rus azınlığın isteği ile müdahale edilebilecektir.

Rusya, Avrasya'da ve Suriye'de çıkarları çatışan Türkiye ile krize girmeyi göze alarak Suriye'ye müdahalede bulunmuştur. Bu müdahalenin genel tanımı özetle Putin'in tarihi Rus ideası politikasını aktifleştirmesidir. Günümüzde "Rusya'nın Yolu" tabiri, tüm dünyada hemen hemen kabul edilebilir seviyeye getirildi. Bu nedenle de Rusya, "ortak aklın yolu" felsefesini kabul etmeyen veya etmek istemeyen bir toplum ve devlet olarak tanınmaya başladı. Hem iç politika da hem de dış politikada Rusya'ya 'özel' bu duruma karşı çıkabilen etkin bir güç henüz bulunmuyor. Rus şair ve diplomat Fyodor İvanoviç Tyutçev dört mısralık meşhur şiirinde şöyle der:

Rusya akılla kavranmaz
Genel kabul görmüş bir arşınla ölçülmez
Onun kendine özgü bir hali, gelişimi vardır
Rusya'ya sadece inanılır, iman edilir.

Bu mısralarda ifade edilen fikirlerden gerçekçi bir Rusya tanımlanması çıkarılabilir. Tyutçev'e göre Rusya'yı anlamak istiyorsak "ona inanmak" gereklidir.

Bugünlerde, Türkiye-Rusya arasında ortaya çıkan kriz ve rekabeti anlamak için yakın dönemde olup bitenler bize bir hayli ipucu veriyor. Ukrayna, Kırım ve Suriye krizlerinde Rusya'nın tavırları dolayısıyla "Rusya ne yapmaya çalışıyor?" sorusunu artık daha sık duyuyoruz ve önümüzdeki dönemde de duymaya devam edeceğimiz gerçeğini görmezden gelemeyiz.

Bu sorunun cevabını Rusların tarihten kendilerine biçtikleri "kurtarıcı" rolünü anlamadan vermek mümkün değildir. Bu kitapta bu soruların cevapları verilmeye çalışılmıştır. Kitabımızda Putin Rusya'sının oluşumu ve Suriye'deki politikalarının genel sebepleri üzerinde durulmuştur. Bu kitaba ek olarak yakında yayınlanacak "Rusya - Türkiye Avrasya Rekabeti" adlı kitabımızı da okumanız yararlı olacaktır."

Asya Atila