Ankara'da “Ukrayna Gagauzları’nın Kültür Günü” etkinliği düzenlendi

Şerife Beyza Satılmaz / QHA ANKARA

Türkiye'nin başkenti Ankara'da, Ukrayna Büyükelçiliği, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ve Ukrayna Gagauz Birliği iş birliğinde, 27 Nisan 2024 tarihinde Gagauz Ana Dili Günü münasebetiyle “Ukrayna Gagauzları’nın Kültür Günü” etkinliği gerçekleştirdi. Radisson Inn Hotel’de saat 15.00’te başlayan etkinlikte, Doç. Dr. Tudora Arnaut ve Bülent Hünerli’nin “Gagauz Atasözleri” adlı kitabının tanıtımı yapıldı.

Etkinlik, Ukrayna Gagauzlarının Kültürü konulu panel oturumu ve konser etkinliği olmak üzere iki etapta gerçekleştirildi. Ayrıca etkinlikte Gagauz sanatçı ailesi Çakir’in resim eserleri sergilendi. Yoğun katılım sağlanan etkinlikte katılımcılar Gagauz yiyecek ve içecekleri tatma imkanı da buldu.

Yoğun ilgi gösterilen etkinliğe, Ukrayna Büyükelçisi Vasıl Bodnar, Türkiye’nin Eski Kıyiv Büyükelçisi Yağmur Ahmet Güldere, Moldova’nın Ankara Büyükelçisi Dmitri Croitor, TİKA Başkan Yardımcısı Mahmut Çevik, TİKA Balkanlar ve Doğu Avrupa Dairesi Başkanı Muhammed Ünal, Doç. Dr. Tudora Arnaut, Ukrayna Gagauz Dernekleri  temsilcisi Yuriy Dimçioğlu ve Ukrayna Gagauz Birliği Başkanı Vasil Kelioğlu, Ukrayna Dostluk Derneği Başkanı Celil Sümer, Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Üyesi, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi, Taras Şevçenko Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gayana Yüksel, TURKSİD Ukrayna Başkanı İsmet Yüksel, Kırım Derneği Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Ali Olgun Boydak, Kırım Milli Varlık Vakfı Başkan Yardımcısı Aliye Çıtak,  Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifi Başkanı Necla Kalkay, Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sezai Özçelik, YTB Uzmanı Fazile Zeynelzade, MESAM Yönetim Kurulu Başkanı Recep Ergül ve MESAM Başkan Vekili Mustafa Kul katılım gösterdi.

Etkinlik, saygı duruşu akabininde Türkiye ve Ukrayna Milli marşları okunmasıyla açıldı. Açılış konuşmasını gerçekleştiren Ukrayna Büyükelçisi Vasıl Bodnar, “Bugün Ankara’da çok önemli bir vesile ile bir araya geldik. Gagauz kültürünü tanıtım programına hoş geldiniz. Aynı zamanda bugün 'Dünya Gagauz Ana Dili Günü'. Bu nedenle bütün Gagauz dostlarımızı en içten dileklerimle kutluyorum. Eminim hepiniz biliyorsunuz ki, benzersiz bir topluluk olan Gagauz halkı, Ukrayna’da ve dünyanın birçok yerinde yaşamını sürdürüyor. Ukrayna'nın Gagauz Türklerinin, Kırım Tatarlarının, Ahıska Türklerinin ve daha birçok Türk topluluğunun vatanı olduğu için büyük bir mutluluk duyuyoruz.” dedi.

TİKA SOYDAŞ VE AKRABA TOPLULUKLARINA ÇOK KIYMETLİ PROJELER UYGULAMIŞTIR

TİKA Başkan Yardımcısı Dr. Mahmut Çevik, “Bugün Ukrayna Gagauzlarının kültür gününde sizlerle beraber olmaktan mutlu olduğumu ayrıca belirtmek istiyorum. Kıymetli katılımcılar, tarihler boyunca milletler ve toplumlar maddi ve manevi değerleri oluşturur. Bu maddi ve manevi değerler kültürün ta kendisidir. Bu maddi ve manevi değerler nesilden nesile aktarılır. 1992 yılında kurulan TİKA 5 kıtada faaliyetlerini yürütürken, soydaş ve akraba topluluklarına da çok kıymetli projeler uygulamıştır. Moldova’da ve Ukrayna’da yaşayan Gagauz Türklerinin de sosyal, ekonomik ve kültürel anlamda gelişmeleri için bir dizi projeleri ve programları uygulayarak destek olmaktadır.”  ifadelerini kullandı.

Ukrayna Gagauz Dernekleri  temsilcisi Yuriy Dimçioğlu ise, açılış konuşmasında tüm dünya Gagauzları için önemli bir gün olduğuna dikkat çekti. Dimçioğlu, Ukrayna Büyükelçiliğine ve İstanbul’daki Başkolonsluğuna programdan ötürü teşekkürlerini sundu. Dimçioğlu “Ayrıca Ukrayna Milli Eğitim Bakanlığına ve Kültür Bakanlığına teşekkür etmek istiyorum. Çünkü Ukrayna’da her bir Gagauz köyünde Gagauzca dersler bir zorunluluktur.”  şeklinde konuştu.

TÜRKİYE HER DAİM YANIMIZDA

Dimçioğlu, Türkiye Cumhuriyeti'ne minnettarlığını da dile getirdi. Türk Dışişleri Bakanlığının, TİKA’nın ve YTB’nin her daim yanında olduklarını belirtti. Dimçioğlu “Ukrayna’da Gagauz Türkü  3 albay savaşıyor. Biri Zelenskıy'ın elinden kahraman ödülü aldı. 400’den fazla Gagauz askeri şu anda Ukrayna’nın bağımsızlığı için savaşıyor.” ifadelerini kullandı.  

Doç. Dr. Tudora Arnaut, Ukrayna Gagauz Birliği Başkanı Vasil Kelioğlu ve Ukrayna Gagauz Dernekleri Temsilcisi Yuriy Dimçioğlu'nun konuşmacı olarak yer aldığı "Ukrayna Gagauzları'nın Kültürü" konulu panelin moderatörlüğünü Gönül  Şamilkızı üstlendi.

RUSLAR OLMASAYDI, BELKİ BİZ BUGÜN GAGAUZLUĞUMUZU DAHA DA İYİ YAŞATIRDIK

Panelin ilk konuşmacısı Doç. Dr. Tudora Arnaut oldu.  Arnaut konuşmasına  “Gagauzlar, Oğuz boyu olarak Altay’dan Karadeniz kıyısına daha sonra Balkanlardan 19. Asrın sonunda Moldova’ya geçtiklerinde beraberinde hem kendi kültürlerini hem de dinlerini getirdiler ve bunu yaşatıyorlar. Odesa vilayetinde 6 tane köyümüzde çoğunlukta olmak üzere, 12 tane köyümüzde Gagauzlar yaşıyor. Balkanlardan geldiklerinde Rus tarihi bize şunu söylüyor; Ruslar olmasaydı bugün siz yaşamazdınız. Hayır, öyle değil. Ruslar olmasaydı, belki biz bugün Gagauzluğumuzu daha da iyi yaşatırdık. Balkanlardan gelirken Mihail Çakir’in dualarıyla geldik. Gagauz diline dini kitapları tecrüme etti. Mihail Çakir’ın sayesinde Gagauz dili öğretilmeye başlandı. Yani biz Balkanlardan göç ederken varlığımızı da beraberinde getirdik.“ cümleleriyle başladı.

“GAGAUZ ATASÖZLERİ” KİTABI TANITILDI

Doç. Dr. Tudora Arnaut ve Bülent Hünerli’nin “Gagauz Atasözleri” adlı kitabının tanıtımı da panelin bu bölümünde yapıldı.  Arnaut, şehir dili  öldürdüğü için 2016’da Taras Şevçenko Milli Üniversitesinde Gagauz Dili ve Edebiyatı branşını açtıklarını söyledi. Arnaut konuşmasında  “Eğer halkın varlığını yaşatmak istiyorsanız, halkın varlığı dille bağlantılıdır. İnsanı ayakta tutan dildir. Ana dilini bilirsen gelecekte varlığını sürdürebilirsin.”  ifadelerine yer verdi.

Arnaut “Gagauz Atasözleri”  kitabına ilişkin “YTB ile geniş bir tanıtımımız olacak. Bu benim 20 yıllık bir çalışmam. 20 yıl içerisinde birçok atasözünü derledik. Bugüne kadar Gagauzca yazılan kitaplarda ne kadar atasözü varsa Bülent Hünerli ile inceledik. Bu kitapta da yer aldı. Gagauz atasözleri ile başladı. Amacımız bilim dünyasında Gagauz halk edebiyatını derlemek istiyoruz. Ders çıkarınca, atasözü ortaya çıkıyor. Atasözleri halkın kalbidir. Ukrayna Gagauzlar Birliğinde bir sözümüz var; Gagauz birliğini yaşayalım ve yaşatalım." diyerek sözlerini tamamladı.

“SAVAŞA RAĞMEN ÖĞRENCİLER 6 KÖYDE GAGAUZ DİLİNİ ÖĞRENİYOR”

Panel, Ukrayna Gagauz Birliği Başkanı Vasil Kelioğlu'nun konuşmasıyla devam etti. Kelioğlu, “Dernek olarak Kıyiv’de 2003’te açıldık. Tüm Ukrayna’da 14 bölgede şube açtık. Gerçekten Zaporijjya’da durum kötü. Orada 4 köyümüz var ve işgal altında. Ukrayna’da toplam 20'e yakın köyde Gagauzlar yaşıyor. Savaşa rağmen öğrenciler 6 köyde Gagauz dilini öğreniyor. TİKA ve YTB’nin yardımları ile kitaplar basılıyor.” ifadelerini kullandı. Ukrayna’nın kendilerine engel olmadığını söyleyen Kelioğlu, Gagauzlar olarak Türkiye-Ukrayna arasında köprü vazifesi gördüklerini belirtti.

“BİZ, BÜYÜK TÜRK MİLLETİNİN PARÇASIYIZ”

Kelioğlu sözlerine şu ifadelerle devam etti:

“Biz Türk’üz! Türk dünyasında bir pay alıyoruz, biz büyük Türk milletinin parçasıyız. Ana dilimizi korumak için çaba harcıyoruz. Etkinlikten sonra diyeceksiniz ki, Stalin bu Gagauzlari böldü ama onlar diğer Türk milletleri ile beraber.”

“GAGAUZLAR BİR HALKTIR”

Panelin üçüncü konuşmacısı Ukrayna Gagauz Dernekleri Temsilcisi Yuriy Dimçioğlu, konuşmasında Gagauzların bir köprü görevi gördüğüne işaret ederek “Gagauzlar bir halktır. Sınırlar var ama bir gün o sınırlar kalkacak. Şu anda Gagauzların yaşadığı 4 ülke var. Moldova, Ukrayna, Bulgaristan, Yunanistan; Avrupa Birliği sınırında bütün Gagauzlar birleşecek. Gagauzlar, Ukrayna ve Türkiye arasında bir köprüdür.” dedi. Dimçioğlu, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle 1938’de çok sayıda Gagauz Türkü’nün Türkiye Cumhuriyeti tarafından okutulduğunu sözlerine ekledi.

“KADINCA” GAGAUZ DANS TOPLULUĞU SAHNE ALDI

Etkinliğin konser bölümünde “Kadınca” Gagauz Dans Topluluğu görsel şölen sunarken şarkıcı Natali Deniz ve Albina Kazancı seslendirdikleri eserlerle katılımcılara keyif dolu anlar yaşattı.