Restorasyon uzmanı Krupa: ''Hacı Giray döneminden kalma kumaşları tehlikede''

AKMESCİT/SİMFEROPİL, 02.11.2011 (QHA) – Harkiv V.N.Karazin Harkiv Milli Üniversitesi Slobodskaya Ukrayna Müzesinin restorasyon atölyesi başkanı Tatyana Krupa, Hacı Giray dönemine ait kumaşların tehlikede olduğunu öne sürdü.
Krupa, QHA’ya yaptığı açıklamada, Bahçesaray’ın Salaçık mevkiinde yapılan arkeolojik kazılarda 12.-13. asıra ait türbede bulunan tabutların işlendiği bu kumaşların, Zincirl Medrese’de yanlış saklandığını kaydetti. Nenekecan Kırım Tatar Kadınlar Kulübü üyesi olan Krupa, “Kumaşlar, eğik şekilde sergileniyor. Bu durum, zaten narin olan bu kumaşların kendi ağırlığı ile hasar görebilme tehlikesini arttırıyor. Kumaşın sergilendiği vitrin açıktı. Bu, müzecilik için kabul edilmez bir durum. Kumaşa direk güneş ışınlarının vurması kumaşın belli kısımlarının fazladan kurumasına sebep olmuştu.
Krupa, Zincirli Medrese’de, rutubet olmaması için pencereler açık olduğunda normal nem oranının yüzde 45-50 arasında olması gerekirken bina içindeki nem oranının yüzde 70’e ulaştığını, bundan dolayı kumaşın küf mantarından dolayı yok olma tehlikesiyle karşı karşı kaldığını kaydetti.
Uzman, sadece sergilenen kumaşların değil, aynı zamanda müzenin laboratuarında saklanan kumaşların da tehlikede olduğunu öne sürdü. Krupa, “Meydana gelen durumu göz önünde bulundurarak, benzeri olmayan bu kumaşla ilgili tüm sonraki işlemlerin açık olarak yapılması gerektiği fikrinde olduğumu kaydederim.  Ben, Hacı Giray Türbesinde bulunan kumaşların Ukrayna’daki bir benzerini bilmiyorum. Yok olma aşamasında bulunan bu kumaş tam olarak incelenmedi ve onunla ilgili bilgiler yayımlanmadı. Dolayısıyla bu kumaş bilimsel incelemeye tam olarak alınmadı. Söz konusu kumaş dünya tarihinin simge isimleri ile ilgili olduğundan dolayı bu durum kabul edilmez bir durumdur” dedi.
Krupa, han kumaşlarının araştırması ve saklanmasına yönelik eylem planını hazırlayacak çalışma grubunun kurulması gerektiğini kaydetti. Krupa, kumaşların tam incelemesinin yapılması gerektiğini söyledi. Uzman, “Biz, arkeologlar olarak bu tür buluntuların gerçek ve mecazi anlamında değerlerinin ölçülmeyecek kadar yüksek olduğunu çok iyi biliyoruz. Ben, kumaş tamircisi olarak bu tür tarihi eserlerin ne kadar narin olduğunu ve bunların saklanmasının ne kadar zor olduğunu iyi biliyorum. Zaman kaybedilirse, bütün bu çabalar anlamsız olacak. Şu anda bunun için vaktimiz var. Peki, yarın olacak mı? Bu kumaşların yarını olacak mı?” dedi.
Krupa, Bahçesaray Kültür ve Tarih Doğal Parkı Müdürü Valeriy Naumenko’nun başvurusuna cevap verip doğal park yönetiminin kumaşların korunması ve incelenmesi konusunda kendisiyle çalışmaya hazır olduğunu söyledi.
Öte yandan kumaşların bulunduğu kazıları gerçekleştiren arkeolog ekibinin başkanı, Bahçesaray Kültür ve Tarih Doğal Parkı Arkeoloji Bölümü Başkanı Kırım Tatar arkeolog Aliye İbragimova, Tatyana Krupa’nın açıklaması ile ilgili yorum yapmak istemedi. İbragimova, QHA’ya “Siz onun arkeolog olup olmadığını kontrol ettiniz mi? Ben böyle bir arkeologu tanımıyorum ve hiç bir şeyi yorumlamayacağım” dedi.
Tatyana Krupa, 1992 yılında Harkiv Devlet Üniversitesi Tarih Fakültesini derece ile bitirdi. 1993 yılında tarihi kumaşlar konusunda bilimsel araştırmalar yapmaya başladı. 2003 yılında European Association for the Advancement of Archaeology by Experiment’e (EXAR) üye oldu. 2009 yılında Kazakistan’da bulunan A.H.Margulan Arkeoloji Üniversitesi Türkistan Kazı Ekibinin kadrosunda çalışmıştı. Ocak 2011’den itibaren Harkiv’de bulunan “Birlik” Kazakistanlılar Derneği Başkan Yardımcısı olarak görev yapıyor.
Ayder Acımambetov - Osman Bayramaliyev

QHA