Cafer Seydahmet Kırımer'in vefatının 59. yıl dönümü

Kırım Tatar milli davasında ve fikriyatında önemli rol oynamış efsanevi isimlerden olan, Cafer Seydahmet Kırımer'in vefatının 59. yıl dönümü kaydediliyor.

Kırım'daki Yalta şehrinin Kızıltaş köyünde 1 Eylül 1889'da doğan Cafer Seydahmet, orta ve lise tahsilini İstanbul'da, hukuk tahsilini de 1911'de Paris'te yapmış, Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması (Harb-i Umumi) Kırım'a dönerek milli hareket için faaliyete geçmiştir.

1917’de Rusya’da ihtilal başladığı zaman Besarabya cephesinde asker olan Cafer Seydahmet Kırımer, Odesa’ya geçtiğinde Vakıf İşleri Müdürlüğü’ne seçilmiş, Kırım Halk Cumhuriyeti'nin seçim kanunu, kurulacak cumhuriyetin ana yasasını hazırlamıştır. Ayrıca Herson'da bulunan Kırımlı süvarilerin komutasını üstlenerek Kırım'a sevk etmiştir.

Kırım Tatarları yaklaşık 134 yıl boyunca Çarlığın işgalinde kaldıktan sonra 1917 yılında kurulan, sonra da 1918'de Bolşevikler tarafından Kırım'ın işgaliyle yıkılan Kırım Halk Cumhuriyetinin kurucuları arasında yer alan Kırımer, Hariciye (Dışişleri) ve Harbiye (Savaş) Bakanlığını yapmıştır.

Kırım Tatar, Ukrayna ve Türkiye tarihinin ortak simalarından Kırımer, Kırım Halk Cumhuriyeti’nde önemli görevler üstlendiği sırada Kyiv'de (Kiev) kurulan Hruşevski (Gruşevskiy) hükûmeti ile dostane ilişkiler tesis etmiş, Bolşeviklerin Kırım’ı işgali üzerine Kıyiv'e giderek çalışmalarına bir süre de burada devam etmiştir. Daha sonra tekrar Kırım’a geçerek burada kurulan Süleyman Sulkiyeviç hükûmetinde yer alan Kırımer bu hükûümetin Kasım 1918’de dağılmasıyla beraber bir süre İstanbul’da yaşamak zorunda kalmıştır.

Bu tarihten itibaren hayatı Kırım dışında sürgünde geçen Kırımer, 1932-1933 yıllarında Stalin’in uyguladığı politikaların sebep olduğu ve milyonlarca Ukraynalının açlıktan öldüğü Holodomor’u (Suni açlık) dünya kamuoyuna duyurmak için önemli çabalar sarf etmiştir.

1 Ocak 1930'da Romanya'da Müstecib Ülküsal 10 idealist arkadaşıyla, Emel Dergisini yayımlamaya başlamış, Cafer Seydahmet Kırımer'in isteğiyle Kırım bağımsızlık davasının resmi yayın organı olan bu dergi 1941 yılında Almanların Dobruca'ya gelmeleri üzerine ülkeden ayrılan Ülküsal'la birlikte Türkiye'ye taşınmıştır.

Daha sonraki hayatının önemli bir bölümünü Türkiye’de geçiren Kırımer, Kırım meselesinin Türk kamuoyunda anlaşılması için çeşitli faaliyetlerde bulunmuş, 3 Nisan 1960'ta İstanbul’da vefat etmiştir.

Kırımer'i QHA olarak rahmet, saygı ve minnetle anıyoruz.