Kazak Dili için bir dönüm noktası: TÜRKSOY'da İsmail Gaspıralı’nın öğrencisi, Kazak milli hareketi liderlerinden Ahmet Baytursınulı anıldı

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatında (TÜRKSOY) Ahmet Baytursınulı’nın 150'nci doğum yıldönümüne ithafen anma programı gerçekleştirdi. Anma programına; Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekulı, TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr. Bilal Çakıcı, Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin ve Türk dünyasından bildiri sunmak üzere akademisyenlerin yanı sıra basın mensupları, çok sayıda öğrenci ve misafirler katıldı.

Kazak Dili ve Edebiyatında önemli eserler veren, Alaş Orda hareketinin liderlerinden şair, yazar, gazeteci, dilbilimci, eğitimci, tercüman, folklorcu, edebiyat bilimci, siyasetçi Ahmet Baytursınulı doğumunun 150’nci yıldönümünde Ankara’da 15 Şubat 2022 tarihinde TÜRKSOY'un ev sahipliğinde düzenlenen “Kazak Dili İçin Bir Dönüm Noktası: Ahmet Baytursınulı Bilgi Şöleni” adlı programla anıldı. Kazakistan Ankara Büyükelçiliği ve Türk Dil Kurumunun (TDK) katkılarıyla gerçekleştirilen etkinliğe; Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekulı, TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, Ahmet Baytursınulı Dil ve Bilim Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Anar Fazıljan, Cengiz Aytmatov Dil ve Edebiyat Enstitüsü Manas Araştırmaları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Meerim Kolbayeva, Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Nesimi Dilbilimi Enstitüsü Türk Dilleri Bölümü Müdürü Doç. Dr. Elçin İbrahim, Taşkent Devlet Pedagoji Üniversitesi Kazak Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ergaş Abduvalitov, Gumuliyev Avrasya Üniversitesi Türkoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Amantay Şarip, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Çağdaş Türk ve Lehçeleri Bölüm Öğretim Üyesi Güljanat Kurbangali Ercilasun katıldı. Anma programı kapsamında Ahmet Baytursınulı’nın hayatı ve eserleri ile ilgili sunumlar gerçekleştirildi. Programda, Ahmet Baytursınulı'nın anısına hazırlanan “Ulıt Ustatı” kitabının tanıtımı, belgesel gösterimi, müzik dinletisi ve hediye takdimleri yapıldı.

TÜRKSOY GENEL SEKRETERİ KASEİNOV: AHMET BAYTURSUNLI'NIN ESERLERİ TÜRK LEHÇELERİNE ÇEVİRİLECEK

Programın açılış konuşmasını yapan TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, TÜRKSOY ile Yükseköğretim Kurumunun (YÖK) eğitim alanında arasında önemli bir iş birliği yapılacağını kaydetti. Ayrıca Ahmet Baytursınulı'nın hayatı ve eserleriyle ilgili Çağdaş Türk Lehçelerinde tercüme çalışmaları hususuna dikkat çeken Kaseinov, "Ahmet Baytursunlı'nın hayatı ve eserleri diğer Türk lehçelerine çevrilecek." dedi.

Ardından Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin, TÜRKSOY'un içindeki Türk kelimesinin önemini vurguladı. Gülsevin, Türk dilinin, Sibirya'dan Kosova'ya kadar kullanılan bir dil olduğunun altını çizdi. Öte yandan Gülsevin, Türkoloji bölümü alanında, Baytursınulı ile ilgili Gülnar Kökübasayeva'ya ait bir yüksek lisans tezinin yanı sıra bir doktora tezinin bulunduğunu belirtti.

BÜYÜKELÇİ SAPARBEKULI: BAYTURSINULI'NIN EN ÖNEMLİ ÖZELLİĞİ KAZAK LİDERLERİNDEN OLMASIDIR

Ahmet Baytursınulı’nın birçok yönünün ele alındığı anma etkinliğinde; Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekulı, Baytursınulı'nın ilk Kazak profesörü olmasının altını çizerek, “Ata muallim” unvanına sahip olduğunu dile getirdi. Öte yandan Saparbekulı, “Baytursınulı'nın benim için en önemli özelliği Kazak liderlerinden olmasıdır.” ifadesine yer verdi.

FAZILJAN: BAYTURSINULI’NIN İŞİNE OLAN ADALETİ ÖYLE BÜYÜK Kİ TOPLUMUN ULUSAL ÇIKARLARINA HİZMET EDİYOR

Baytursınulı’nın Alaş hareketi liderlerinden olmasının önemine değinen Baytursınulı Dil Bilimi Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Anar Fazıljan, Baytursınulı'nın eğitime çok önem verdiğini dile getirdi. Fazıljan, İsmail Gaspıralı’nın “Dilde, fikirde, işte birlik” fikrini temel alarak Kazakça için mücadele eden ve eser veren, alfabe çıkaran Baytursınulı’nın Kazakça terim üretme çabalarına da değindi.

“BEN BİR USUL-İ CEDİT YOLCUSUYUM” DİYEN KAZAK CEDİTÇİ AHMET BAYTURSINULI

Gumuliyev Avrasya Üniversitesi Kazak Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Amantay Şarip, Türkistan aydınlarının yetiştirilmesi konusunda İsmail Bey Gaspıralı’nın gayret ve azminden bahsetti. Şarip, Baytursınulı’nın İsmail Gaspıralı’nın öğrencisi olduğuna dikkat çekerek, Ahmet Baytursınulı’nın, “Ben İsmail Gaspıralı’nın bir öğrencisi ve Usul-i Cedit hareketinin yolcusuyum.” sözlerini hatırlattı. Ayrıca Baytursınulı’nın, Rus yazar Krılov’un Kırk Masal eserini Kazakçaya çevirerek alegorik bir eser ortaya koyduğunu söyledi. Şarip, Baytursınulı'nın bu eseriyle Rus İmparatorluğunun Türkistan topraklarını nasıl işgal ettiğini anlattığını ifade etti.

Anma programında, dönemin Çarlık Rusyası'na karşı edebiyatıyla direniş gösteren Baytursınulı'nın; “Til Kural”, “Til Tanıtkış”, “Okuv Kurov”, “Elip bi”, “Edebiyat Tanıtış” isimli değerli kitaplarından da söz edildi.

Doç. Dr. Elçin İbrahim, Ahmet Baytursunulı’nın 1926 Bakü Türkoloji Kurultayı’nda önemli bir rol oynadığını dile getirerek, “Baytursınulı, ders kitaplarında Kazak milli şuurunu oluşturmaya çaba sarf eden bir milliyetçi şahıs” ifadesine yer verdi.

KAZAK, KIRGIZ EDEBİYATI BİRLİKTE GELİŞTİ

Cengiz Aytmatov Dil ve Edebiyat Enstitisü Manas araştırmaları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Meerim Kolbayeva, Ahmet Baytursınulı'nın, Kırgız yazılı edebiyatı konusunda önemli rol oynayan Kasım Tınıstanoğlu, M. Elebayoğlu, K. Bayalinoğlu gibi yazarlara katkıda bulunduğunu dile getirdi. Ayrıca 20. yüzyılın başlarında Kazak ve Kırgız aydınlarının birlikte hareket ettiklerinin altını çizdi.

BAYTURSINULI İLE İLGİLİ YENİ KİTAP ÇIKIYOR

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Çağdaş Türk ve Lehçeleri Bölüm öğretim üyesi Güljanat Kurbangali Ercilasun, Baytursınulı'nın 1929 yılında tutuklandığı hapishanede zor şartlar altında yaklaşık bir sene içerisinde eğitimle ilgili önemli yazılar kaleme aldığını dile getirdi. Ayrıca Ercilasun, Baytursınulı ile ilgili Prof. Dr. Nergis Biray ile birlikte yeni kitabın çıkacağının müjdesini verdi.  

Baytursunılı’yı anma etkinliğinde solist Asengül Recepkızı dombra dinletisiyle sahne aldı. Dinletinin ardından akademisyenlere ve ilgililere takdir belgesi, çiçek ve plaket takdimi yapıldı. Anma programının sonunda ise toplu fotoğraf gerçekleştirildi.