Sen Nehri’nin kıyısında bir Kırım Tatarı: Buğra Alpgiray

Muhammet Bekir KARACAKAYA/QHA Ankara

İkinci Dünya Savaşı sıralarında Sovyet Rus zulmüyle vatan Kırım’dan sürülerek Fransa’da kimsesiz ve fakir bir hayat yaşamak zorunda kalan, kendisini Sen Nehri’nin sularına bırakarak vatan hasretinden yaşamına son veren Kırım Tatarı Buğra Alpgiray’ın bedeninin üzerinden çıkan şiir: “Paris Akşamları”. Vatan Kırım’a olan hasretini Sen Nehri'nde intihar etmeden önce kaleme alan Alpgiray’ın Azerbaycanlı Mehmet Ağaoğlu’na ithaf ettiği “Paris Akşamları” şiiri, Türkiye’de ilk kez “Bozkurt” dergisinin 1972-Mayıs sayısında yer aldı.

Türk dünyasının ve Kırım Tatarlarının Sovyet Rus zulmünü en ağır şekilde yaşadığı 2. Dünya Savaşı sıralarında vatan Kırım’dan sürgün edilen Kırım Tatarı Buğra Alpgiray, yapayalnız ve fakir bir hayat sürdüğü Fransa’nın başkenti Paris’te vatanına olan hasretine dayanamayarak 1947 yılında hayatına son vermişti. Kendisini Paris’teki Sen Nehri'nin sularına bırakan Kırım Tatarı Alpgiray’ın Fransız polisleri tarafından bulunan cansız bedeninin üzerinden çıkan evraklarda “Paris Akşamları” adında kaleme aldığı bir şiir bulundu. Alpgiray, “Paris Akşamları” şiirinde yurduna, milletine olan özlemini ve Fransa’da yaşadığı gurbet hayatını kaleme almıştı.

Türkiye’de 1972 yılında ilk kez “Bozkurt” dergisinin Mayıs sayısında yer alan şiir, Alpgiray tarafından Azerbaycanlı Mehmet Ağaoğlu’na ithaf edilmiş. Dergide yayımlanan şiirin sunuşunda, “1947 yılı sonbaharında Paris’te Sen Nehri kıyısında bir ceset bulunur. Üstünden çıkan evraktan Kırımlı bir Türk olduğu, II. Dünya savaşının bâdirelerine kapılarak yurdunu kaybettiği, savaş sonunda Paris’te kaldığı ve sefil bir hayat sürdüğü anlaşılmıştır. Aşağıdaki şiir onun cebinden çıkan şiirlerden biridir” ifadeleri yer alıyor.

“Bu kent her şeyiyle bana yabancı
Caddeler, binalar, bütün insanlar...
Öyle hasretim ki ezan sesine
Ararım çevremde minâre, câmi
Lâkin takılırım Çan kulesine
Her semtin muhteşem kilisesine
Yâd el elemleri sarar içimi

Uzaklarda yurdum! burdan çok uzak
Her mevsim güneşli, masmavi göklü
Camili, kubbeli, kümbetli, köşklü
Ozanlı, garipli, kervansaraylı
Hele insanları: Alpli, Giraylı
Yok haber onlardan, baba evinden
Bu yüzdendir hâlim, kopuk bir yaprak
Her şey çok uzakta benden çok uzak

Gözlerim dâima engine dalar
İsterim ki her an, ana yurdumda
Dağları dumanlı yaslı Kırım'da
Duvarında mavzer ve Kur’ân olan
Ata ocağında, bizim konakta
Bir bakır sinili sofra başında
İftar beklenilsin, duâ edilsin
Ve sessiz sedâsız yemek yenilsin
Sonra şadırvanda abdest alınıp
Hep birlikte teravihe gidilsin

Uyansam her sabah ezan sesiyle
Görsem Ayşeciği su testisiyle
Ninemi yaşmaklı, namaz kılarken
Dinlesem dedemi, Kur'ân okurken
Başımı huşuyla yastığa koysam
Sonra toparlanıp yola koyulsam
Yahut günün şavkı vururken camdan
Heybetli sesiyle çağırsa babam
Anam da, kalk yavrum, aslanım dese
Tutup elleriyle omuzlarımdan
O müşfik hâliyle sarılsa, öpse

Semaver kaynarken ocak başında
Dünya Türklüğünden, Türk tarihinden
Bozkurt’tan, Turan'dan söz etse dedem
Sonra Türklük için eylese niyaz
Gözlerinden akan yaşı bir görsem

Evet! Yurdum uzak burdan çok uzak,
Bir ferahlık yahut bir şey umarak
Düşerim yollara akşam üstleri
Hep böyle çâresiz, yıllardan beri
Her zamanki gibi yorgun ve bitkin
Artırıp yükünü hasta kalbimin
Her an heyecanı gözlerimde yaş
Görmek ümidiyle bir Türk, bir dildaş
Dolaşırım Paris caddelerini
Yorgun akan Sen'i, köprülerini

Bir Karakış vakti, Sen kıyısında
Kafamın içinde Türklük ülküsü
Rûhumu kavuran öz yurt hasreti
Böyle göçeceğim ebediyete
Donmuş cesedimi bulup çöpçüler
Defnedilmek üzre götürecekler
Kimim ben, neyim, ne bilecekler…!”