Avrupa'da Stalinizm ve Nazizm'in kurbanları anılıyor

İkinci Dünya Savaşı'nın "korkunç yılları"nda Sovyetler Birliği ile Nazi Almanyası'nın türlü baskılarına ve zulmüne maruz kalan insanlar, bugün 23 Ağustos'ta anılıyor.

Hatırlanacağı üzere Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) Vilnius'ta 3 Temmuz 2009'da kabul ettiği "21. Yüzyılda AGİT bölgesinde İnsan Hakları ve Özgürlükleri Özendirme" kararının alınmasından beri 23 Ağustos'ta "Avrupa Stalinizm ve Nazizm Kurbanlarını Anma Günü" kaydediliyor. Bununla ilgili olarak İsveç, Estonya, Lituanya, Letonya, Bulgaristan, Hırvatistan, Slovenya, Polonya, Macaristan, Kanada, Gürcistan ve ABD 23 Ağustos’un “Siyah Kurdele Günü” adıyla Nazizmin ve Stalinizmin kurbanlarının anıldığı gün olarak kabulü eden özel bir yasa hazırladılar.

Bilindiği gibi 23 Ağustos 1939'da Almanya ile Sovyetler Birliği arasında Doğu Avrupa'nın etki alanlarına göre paylaşıldığı Ribbentrop saldırmazlık paktı imzalanmıştı. Bu paktın imzalanarak Polonya'nın bölünmesine ve Çekoslavakya'nın işgaline batı ülkelerinin sessiz kalmasının akabinde 2. Dünya Savaşı patlak vermişti. Savaşın çıkmasında ve insanların korkunç acılara maruz kalmasında bir ilk adım olan saldırmazlık paktının imzalandığı 23 Ağustos bu nedenle Nazizm'in ve Stalinizm'in kurbanlarının anılma günü olarak kabul edildi.

Kararın alındığı sene Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) de 2009'da anmaya katılmış, Ukrayna milliyetçi ve demokrat teşkilatlarıyla 23 Ağustos 2009'da, Akmescit'te (Simferepol) ortak bir program düzenlemişti.

Stalinizm ve Nazizm'in kurbanlarının gündeme getirilmesi, Kırım Tatarlarının abidevi şahsiyetlerinden yazar Cengiz Dağcı'yı da akıllara getirdi. Dağcı, İkinci Dünya Savaşı'nda 1941'de Ukrayna cephesinde Almanlara esir düşmüş, Almanlar yenilince esir kampından kurtularak müttefik devletlere sığınmış, 1946'da Londra'ya yerleşmişti.

Bu yıkıcı savaşta gerek Cengiz Dağcı'nın gerekse ölen, kaybolan, sürgüne gönderilen Sovyetler Birliği içerisindeki Kazakların, Kazan Tatarlarının, Kırım Tatarlarının, Kırgızların, Türkmenlerin, Kafkas halklarının, Karaçayların ve Malkarlar'ın yaşadıkları 2006 yılında TRT'de Neşe Sarısoy Karatay'ın yapım ve yönetmenliğinde, Zafer Karatay'ın da danışmanlığında yapılan "Gamalı Haç ile Kızıl Yıldız Arasında" adlı bir belgeselde işlenmişti.