Özbekistan ile Tacikistan arasında hidroelektrik santral tartışması

Özbekistan, Tacikistan'da inşaatı öngörülen Rogun hidroelektrik santrali projesini uluslararası uzmanlarca incelenmesi gerektiğini kaydetti. 
Özbekistan Başbakanı Şevket Mirziyayev, Tacikistan Başbakanı Akil Akilov'a gönderdiği mektupta, ''40 yıl önce eski Sovyetler Birliği döneminde eski tasarım, mühendislik ve teknolojik çözümlerle inşaatına başlatılan Rogun hidroelektrik santralinin yapımına Tacikistan'da yeniden başlamadan önce bağımsız uluslararası uzmanlar tarafından detaylı olarak incelenmesi gerektiğini'' ifade etti.
Özbekistan'ın bu konudaki görüşünün Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB), Dünya Bankası, Asya Kalkınma Bankası, İslam Kalkınma Bankası, Rusya Federasyonu ve diğer uluslararası kuruluşlar tarafından desteklenmesine rağmen Tacikistan'ın son dönemlerde söz konusu projenin yapımına hız verdiğini belirten Mirziyayev, Tacikistan Hükumetini bu konuyu yeniden ele almaya ve Özbek tarafının daha önce de belirttiği gibi BM çatısı altında bağımsız uzmanlarca detaylı olarak incelenmesi meselesine dönmeye çağırdı.
Mirziyayev, mektubunda Rogun HES'i gibi büyük çaptaki projelerin doğurabileceği sonuçlar doğrultusunda tarafsız ve uzman incelenmesinin çok önemli olduğunu ifade ederken, bu inceleme sırasında öncelikle, Aral Gölü faciasının göz önünde bulundurarak bölgenin ekolojik dengesi, Emuderya havzasındaki milyonlarca insanların hayatına ve bölgedeki su kaynaklarına etkisi, bu santralin yüksek fay hattında yerleşmiş olması ve bugüne kadar bölgede birkaç defa Richter ölçeğine göre 10 büyüklüğüne kadar olan depremlerin meydana gelmiş olması dikkate alınarak, bu projenin doğal afetlere dayanıklılık oranına dikkat edilmesi gerektiğini kaydetti.
Şevket Mirziyayev, ülkesinin bu projeyi bağımsız uluslararası eksperler tarafından incelenmesiyle ilgili teklifinin Tacikistan hükumetince reddedilmesi halinde, Özbekistan'ın dünya kamuoyu ve uluslararası çevre kuruluşlarına söz konusu projenin doğurabileceği olası afetlerin önlenmesi konusunda başvurma hakkını kullanacağını vurguladı.

-ROGUN HİDROELEKTRİK SANTRALİ-

Özbekistan, Türkmenistan ve Afganistan'ın tarım arazilerini sulayan Emuderya ırmağının su kaynaklarının büyük bir kısmını oluşturan Vahş deryası üzerinde eski Sovyetler Birliği döneminde inşaatı başlatılan Rogun Hidroelektrik Santrali projesinin tamamlanması için daha önce öngörülen Rusya ve diğer ülkelerin finansal ve teknik desteğini alamayan Tacikistan Hükümeti, toplam maliyeti 2,5-3 milyar doları bulan bu hidroelektrik santrali kendi imkanlarıyla kurmaya çaba göstererek, son 2 yılda bu proje için devlet bütçesinden 160,2 milyon dolar harcamış, 2010 yılında da bu proje için devlet bütçesinden 150 milyon dolar harcamayı öngörüyor.
Topraklarının büyük bir kısmını bu ırmakla sulayan Özbekistan hükumeti de, söz konusu barajın Tacikistan hükumetinin öngördüğü 335 metre yüksekliğinde kurulmasının bölgede su sorunu yaşanmasına ve çevre felaketine yol açacağını savunarak, karşı çıkmasından dolayı ilk başta bu projede yer alan Rusya ve diğer ülkeler de, bu konuda Özbekistan'ın tepkisini çekmemek için söz konusu projede yer almaktan vazgeçmişti.
  Tacikistan'da, bu santralin finansmanının sağlanıp yapılması halinde, halen elektrik enerjide yurtdışına bağımlı olan ülkede her kış yaşanan elektrik kesintilerinin sona ermesi umuluyor.
AA