İşgalcilerin Kiril alfabesi dayatması suya düştü

Rusya'nın işgali altındaki Kırım'da Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi’nde 22 Haziran tarihinde “Kırım Tatar Dili: Alfabe, Yazı ve İmla” konulu bir yuvarlak masa toplantısı düzenlendi.

Kırım’ın sözde Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanı Natalya Gonçarova’nın mektubuna göre konusu etkinliğin gündemi, “Kırım Tatar dilinde kullanılan harfler ve fonemografik yazının işleme kuralları ile ilgili konuları ele alma” şeklinde belirlenmişti. Fevzi Yakubov'a gönderilen söz konusu mektup, Gonçarova'nın yanı sıra Kırım Tatarca bilgisi çok zayıf olan sözde Kırım Başbakan Yardımcısı Ruslan Balbek tarafından imzalanmıştı.

Bilindiği gibi Kiril alfabesi Kırım Tatar dilinin seslerini tam yansıtmıyor. Latin alfabesi ise Kırım Tatarca’nın fonetiğini daha iyi yansıtıyor. Örneğin, Kiril alfabesinde Ö, Ü ve ñ seslerine uygun harfler bulunmuyor. Buna rağmen Rusya'nın Kırım Tatarlarını pasifize etme ve milli birliklerini yok etme adına dayattığı hususlardan birinin Kiril alfabesi olduğu biliniyor.

Nitekim bahsi geçen konferansta R. Memiş adlı bir şahsın, “Ö” ve “Ü” harfleri için “Оь” ve “Уь” harflerinin kullanılmasını teklif etmesinden etkinliğin esas amacının, Kırım Tatar aydınlarına, Kırım Tatar dili için en uygun olan alfabenin Kiril alfabesi olduğu düşüncesini empoze etmek olduğu anlaşılıyor.

Neyse ki işgalcilerin güdümündeki Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi’nde 22 Haziran tarihinde seslendirilen söz konusu bu fikir suya düştü.

Dil ve edebiyat uzmanları Adile Emirova, İsmail Kerimov, Emine Ganiyeva, Bekir Mamutov ve diğerleri, bu safsata girişimine karşılık verip gündeme daha önemli konuları taşıdı. Böylece toplantıda bahsi geçen insanlar, Kırım Tatar halkının ana dilinde eğitim alma hakkından, Kırım Tatar dilinin tüm okullarda okutulması gerektiğinden, Kırım Tatar dilinin güncel hayatta kullanılmasından söz etti.

Bunun yanı sıra, Latin alfabesinin, Kırım Tatar dili için en uygun olduğuna dair fikirler defalarca seslendirildi.

Kırım’ın sözde Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanı Yardımcısı Ayder Ablâtipov yaşananlara çok sinirlendiği, mantıksız fikirler öne süren R. Memiş'in ise toplantı bitmeden salonu terk ettiği gördüldü. Böylece toplantı sonunda hiçbir bildiri kabul edilmedi.

Daha önce Kiev’de Ukrayna Eğitim ve Bilim Bakanı Danışmanı, Kırım Tatar Latin Alfabesinin Geliştirilmesi ve Uygulanmasından Sorumlu Grubun Başkanı Elhan Nuriyev’in Ukrayna Bakanlar Kurulu’na “Kırım Tatar Dilinde Latin Alfabesinin Onaylanması ve Kırım Tatar Dili ve Edebiyatının Eğitimine Başlanmasına Dair” karar tasarısını sunduğu bildirilmişti.
 
Böylece söz konusu tasarının ilk maddesi “Kırım Tatar Latin alfabesinin onaylanmasını” öngörüyor.
 
Bununla birlikte tasarı, Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin seviyelerinin geliştirmesini ve Kırım Tatar dilinin, Ukrayna’nın köklü halkının anadili olarak Kırım Tatarlarının toplu yaşadıkları yerlerde bulunan okullarda öğretilmesini öngörüyor.
 
Kırım Tatar dilinde Latin yazısının kullanılması, bilim adamları tarafından uzun zamandan beri görüşülüyor. Kiril yazısının Kırım Tatarcanın tüm fonetik özelliklerini yansıtmadığı ve bunun sadece Latin yazısının kullanılmasıyla sağlanabildiği belirtiliyor.
 
Kırım Tatar dili, 1929 yılında Arap yazısından Latin yazısına, 1936 yılında ise Kiril yazısına geçirilmişti.
 
2014 yılının Şubat ayında Kırım’ı işgal eden Rusya Federasyonu’nda Latin yazısının kullanılması yasak.