Hava Durumu
SON DAKİKA
Uygulamalarımız
Hızlı Menü
Ünlü Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade'nin hayatı belgesel film oluyor
Ünlü Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade'nin hayatı belgesel oluyor
Rus işgali altındaki Kırım'da faaliyet gösteren Karadeniz Production, ünlü Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade'nin hayatı hakkında geniş kapsamlı bir belgesel hazırlıyor. Belgeselin çekimleri, şu ana kadar Bakü, İstanbul ve Ankara'da gerçekleşti. Ankara'daki çekimler, Kırım Haber Ajansının katkılarıyla yapıldı. Belgesel filmin senaryosu ise Nenkecan Dergisi Başeditörü, ünlü Kırım Tatar gazeteci ve yazar Zera Bekirova tarafından hayata geçirildi. Merakla beklenen belgesele ilişkin QHA'ya konuşan Bekirova, dünyaca ünlü Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade'nin hayatını anlatmayı kendilerine bir borç bildiklerini ve bu kapsamda belgeseli hazırlamak için yola çıktıklarını ifade etti.
Kırım'da faaliyet gösteren Karadeniz Production, ömrünü Türk dünyasında dil birliğine adayan ünlü Kırım Tatar dilbilimci, şair ve yazar Bekir Sıtkı Çobanzade'nin hayatını beyazperdeye aktarıyor. Çekimleri İstanbul, Ankara ve Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de gerçekleşen belgeselde, Çobanzade'nin hayatı ve çalışmalarına ilişkin Azerbaycan ve Türkiye'den uzmanların görüşlerine başvuruluyor. Belgeselin Ankara'daki çekimleri, Kırım Haber Ajansının katkılarıyla hazırlandı.
Belgesel kapsamında; Bekir Çobanzade'nin hayatı ve faaliyetleri ile ilgili araştırmalar ve çalışmalar yapan Azerbaycanlı Prof. Dr. Adil Babayev, Prof. Dr. Hakan Kırımlı, Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Başkan Yardımcısı İsa Habibeyli, Emel Kırım Vakfı Başkanı Zafer Karatay, Prof. Dr. Almaz Ülvi Bunyatova, Prof. Dr. Ramiz Asker, Doç. Dr. Kenan Acar ve Çobanzade'nin hayatı, fikir dünyasına ilişkin pek çok uzman ile mülakat yapıldı.
Belgesel filmin çekildiği mekanlar arasında 1926'da toplanan Birinci Bakü Türkoloji Kongresi'nin yapıldığı salon yer aldı. Çobanzade, Bakü Türkoloji Kongresi'nin hayata geçirilmesi için büyük çaba sarf etmişti.
Belgesel filmin senaryosu, Nenkecan Dergisi Başeditörü, ünlü Kırım Tatar gazeteci ve yazar Zera Bekirova tarafından hayata geçirildi. Bu kapsamda çekimlere başlayan ekip, Kırım Tatar Türkolog Çobanzade'nin hayatına mercek tutmak için uzmanlar ve akademisyenler ile söyleşi gerçekleştirdi. Sovyet terörünün kurbanı olan şehit Bekir Sıtkı Çobanzade, fikirleri ve mücadele hayatıyla Türk dünyasında silinmez izler bırakmıştı.
Kırım Tatar gazeteci Zera Bekirova, belgesele ilişkin Kırım Haber Ajansına yaptığı açıklamada, "Bekir Çobanzade hakkında film çekmek için yola çıktık. Çekim için İstanbul’a 1908-1914 yılları arasında okuduğu Galatasaray Lisesi’ne geldik. Daha sonra da Kırım Haber Ajansının (QHA) yardımlarıyla Prof. Dr. Hakan Kırımlı’nın Çobanzade hakkındaki görüşlerini almak için Ankara’ya gittik. Çekimlerimiz devam edecek, özellikle Çobanzade’nin belli bir dönem yaşadığı İstanbul’da devam edecek. Çünkü, Bekir Çobanzade başta Türk dünyası olmak üzere çok ünlü bir insandı. Belgesel film için çalışmalarımız arşivlerde, üniversitelerde sürüyor. Bundan sonra Kırım’a ve daha sonra Çobanzade’nin izinden yürümek maksadıyla Macaristan’a gitme niyetindeyiz" ifadelerini kullandı.
Bekir Sıtkı Çobanzade'nin hayatında önemli bir yer tutan Galatasaray Lisesi kütüphanesi de belgeselin çekimlerinin yapıldığı mekanlar arasında.
Kırım Haber Ajansının, Ünlü Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade'nin hayatı ile ilgili çekilen belgesel film hakkında Kırım Tatar gazeteci Zera Bekirova ile gerçekleştirdiği röportajın tamamı:
İstanbul'da nerelerde bulundunuz? Bekir Çobanzade hakkında neler çekildi?
Bekir Çobanzade Kırım’da ilkokulu bitirdikten sonra 1908’de İstanbul’a Galatasaray Lisesi’ne gelip 6 yıl okuyor. Bu okul, Çobanzade’nin büyük ilminde, büyük edebiyatında adım atmasında önemli hale gelmiştir. Bu yüzden orada çekim yapmak bizim için önemliydi. Galatasaray Lisesi’nin Tarih hocası ve öğrencileri Çobanzade’nin şiirini Kırım Tatarca okudu. Biz çok mutlu olduk. Çobanzade’nin ayak izlerinin geçtiği yerlerde yürüdük. İstanbul’un zengin kütüphanesinde Çobanzade’nin orijinal baskılarını gördük. Bu konuda Zafer Karatay yardımcı oldu. Türkiye’deki çekimlerimizden biri de Kenan Acar aracılığıyla Kocaeli Üniversitesi’nde oldu, bu konuda ciddi çalışmalar yapan bir isim, çalışmalarını inceledik.
Belgesel kapsamında en önemli mekanlardan birisi de şüphesiz Çobanzade'nin evi oldu.
Azerbaycan, Çobanzade'nin hayatında çok önemli bir yere sahip, hatta öyle ki Azerbaycanlılar arasında onu Azerbaycanlı bilim insanı olarak bilenler de var. Bakü’deki çekimler nasıl geçti, burada nelerle karşılaştınız?
Bakü’deki çekim bizim için çok önemliydi. Bakü’den başladık çünkü 1924’de Çobanzade, Azerbaycan hükumetinin davetiyle orada çalışmaya başlamış. Çalıştığı 2 yıl boyunca 6 önemli resmi görev verilmiş. Azerbaycan’ın Arap alfabesinden Latin alfabesine geçmesine ön ayak olmuştur. 1926 yılında kurulan Kurultayın teşkilatçılarından biridir. Azerbaycan’ı temsil etse de herkes onun Kırım Tatarı olduğunu biliyordu. 17-18 dil bilen Çobanzade bütün Türk dillerinde çok iyiydi. Avrupa dillerini İstanbul Üniversitesi’nde öğrendi ve geliştirdi. Bu bilgiler dünya çapında alim olmasına da yardımcı oldu. Azerbaycan’da İlimler Akademisi’ni bitirdi. Çobanzade, Ali Şir Nevai’nin saygısını artırdı. Azerbaycan Devlet Üniversitesi’nde arşiv çalışmaları yaptı. Çobanzade’nin yaşadığı ev, Azerbaycan’da müze haline getirildi. ’Azerbaycan’ın alimleri, Çobanzade’nin ilminden/kaleminden çıktı.’ şeklinde bir söz duyduk. Bu yüzden bu çok onur verici.
Bakü’de Bekir Çobanzade’nin adını taşıyan sokağa gittik. O sokakta sıradan birilerine sorduk, pek çoğu onu biliyor. “Bizim alimimiz, alfabemizi yaratan bir adam, bizim edebiyatçımız” dediler. “Bizim” dediler. Yani Azerbaycanlılar onu benimsemişler.
Belgeselin senaryosu kime ait? Çekimlerin bundan sonraki aşamasına dair planlananlar neler?
Senaryo bana ait. Çekimde 3 kişiydik. Film çekiminde Karadeniz Production yardımcı oldu. Bundan sonraki hedefimiz bir sponsor bularak Macaristan’a gitmek. Çünkü Çobanzade İstanbul Üniversitesini bitirdikten sonra Budapeşte Üniversitesi’nde okudu, önemli isimlerle çalıştı. Onun kıymetli bilgilerini almak istiyoruz. Kırım'dan gelerek ilk ilimler doktorası yapan ve profesör olan Çobanzade idi. Kırım Devlet Üniversitesine gelerek ders verdiği dönemleri hatırlayanlar var.
Çobanzade 1925'ten 1937 yılına kadar çalıştı.12 Ekim’de mahkemeye çıkarıldı, 13 Ekim’de kurşunlandı. 14 Ekim’de de hayat arkadaşı da 8 yıl Kazakistan’daki ceza kampında kaldı.
Film çekimleri ne zaman tamamlanacak?
Filmin çekimleri yılın sonunda mutlaka tamamlanacak. Kırım'daki, Macaristan'daki ve Özbekistan'daki alimlerden bilgi alacağız. Çobanzade Özbekistan’da da yaşadı buraya gitmek mümkün olur mu bilmiyoruz ama Macaristan mutlaka olmalı. Montajlarını bitirip yıl sonunda filmi yayınlama niyetindeyiz. Filmin Azerbaycan’da çıkması için talep var aynı şekilde Türkiye'den de talepte bulunuluyor.
Çobanzade’yi tanıtmak bizim borcumuzdur. Zaten dünyaca tanınıyor ama biz daha çok tanıtmalıyız.
Bilge Otar, Çobanzade hakkında evrak ve kitapları, belgesel için gün yüzüne çıkardı.
Çobanzade'nin hayatı ve fikirleri hakkında değerli eserler veren Prof. Dr. Adil Babayev ile belgesel kapsamında söyleşi gerçekleşti.
Belgesel kapsamında, QHA'nın desteğiyle Ankara'daki Kırım Derneği Genel Merkezi Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi'nde Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kırımlı ile röportaj yapıldı.
Röportaj yapılan diğer isimler ve belgeselin çekimlerine ilişkin görseller:
TÜRK DÜNYASINDA DİL BİRLİĞİ İÇİN MÜCADELEYLE GEÇEN BİR ÖMÜR: BEKİR SITKI ÇOBANZADE
Ünlü Kırım Tatar dilbilimci, şair ve yazar Bekir Sıtkı Çobanzade, başta Kırım Tatar halkı olmak üzere Türk dünyasının kalbinde yaşıyor. 13 Ekim 1937’de Sovyet yönetimince Azerbaycan’da kurşuna dizilmek suretiyle şehit edilen Çobanzade, eserleri, çalışmaları ve fikirleriyle unutulmuyor. Kırımlı ünlü dilbilimci, şair ve yazar Bekir Sıtkı Çobanzade, 128 yıl önce bugün dünyaya geldi. Sovyetler Birliği yönetimince 1937’de Azerbaycan’da kurşuna dizilerek şehadete yürüyen Çobanzade, tıpkı Türkoloji alanında çalışan, araştırmalar yazan tanınmış isimler gibi Stalin dönemi devlet terörünün kurbanlarından biri oldu.
Son Haberler