Venedik Komisyonu, eğitim yasası ile ilgili kararını verdi

Venedik Komisyonu, 8 Aralık tarihinde Ukrayna’nın resmi dilde, ulusal azınlıklar ve diğer dillerde eğitim ile ilgili yeni “Eğitim İle İlgili” yasanın hükümleri ile ilgili kararını kabul etti. 

Avrupa Konseyi Basın Servisi’nden yapılan açıklamada, komisyonun yeni eğitim yasasının 7. maddesinin, ulusal azınlıkların temsilcileriyle danışıldığı yasa tasarısından farklı olduğunu vurguladığı ifade edildi. Komisyon, “ulusal azınlıkların dilinde eğitim garantilerinin hacminin ilk okul ile sınırlı kaldığını, bunun anlaşılmaz olduğunu” ifade etti.

Günümüzde yasaların “önceki dil mevzuatının, eğitim dili olarak Ukraince’nin zorunlu kullanılmasına yönelik bir sistem oluşturarak değiştirilmesini sağladığına” dikkat çeken Komisyon, ulusal azınlıkların dilinde eğitim imkanlarının azalması ve yeni kuralların hayata geçirilmesi için kısa sürelerden dolayı endişe duyduğunu paylaştı. Kısa sürelerin, eğitim kalitesini etkileyebileceği belirtildi.
 
Orta eğitim konusunda Venedik Komisyonu, esnek yaklaşım kullanılması imkanını görüyor: yürürlükte olan eğitim yasası çerçeve belgesi, yeni yasanın ise daha detaylı ve dengeli kararları öngörebileceği, değişikliklerden dolayı endişe duyanları sakinleştirebileceği ifade edildi.

160671

Rusçaya yönelik ayrımcılık olduğu iddia edildi

Bunun dışında Venedik Komisyonu, Ukrayna’nın yeni eğitim yasası ile ilgili kararında, Rusçaya yönelik “ayrımcılık konularının ortaya atıldığını” ileri sürdü. Açıklamada, “Yeni yasa, Ukrayna’dan en çok kullanılan resmi olmayan dil olarak Rusça başta olmak üzere Avrupa Birliği’nin resmi dili olmayan diller için hiçbir karar vermiyor. Söz konusu dillere yönelik daha elverişsiz davranışı haklı göstermek zor, bundan dolayı ayrımcılık meselesi çıkıyor.” denildi.

Bununla birlikte Komisyon, yeni eğitim yasasının 7. maddesinin, Bulgarca, Macarca, Romence ve Lehçe gibi Avrupa Birliği’nin resmi dillerinde eğitim için hukuki temelleri sağladığını belirtti. Avrupa Konseyi’nin açıklamasında, “Ukrayna yönetimi, söz konusu hükümce öngörülen imkanları kullanmaya niyetli gibi görülüyor.” diye ifade edildi.

160544

Özel okullar için istisna önerisi

Ayrıca Venedik Komisyonu, Ukrayna’ya resmi dil olarak Ukraince eğitim kalitesinin arttırılması, bununla bilirlikte özel okulların yeni eğitim taleplerinden muaf tutulması önerisinde bulundu. Açıklamada, “Venedik Komisyonu, ilk ve orta eğitim düzeylerinde resmi dil yanı sıra ulusal azınlıklar dilinde eğitimi sağlamaya devam ederek ilgili azınlıklar için Avrupa Birliği resmi dillerinde yeterli düzeyde eğitimi sağlamasını; resmi dil olarak Ukraince eğitiminin kalitesi arttırılmasını öneriyor” denildi.

Bunun dışında Komisyon, yasaya aşamalı reform için daha fazla zaman öngörülmesi ile ilgili değişikliklerin getirilmesi; özel okulların yeni dil taleplerinden muaf tutulması; yasanın yerine getirilmesi esnasında tüm ilgili taraflarla diyalog yapılmasını öneriyor. Yeni yasayı, Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Çerçeve Sözleşme ve Avrupa Bölgesel Diller ve Azınlık Dillerini Koruma Antlaşması dahil olmak üzere Ukrayna’nın Avrupa ve uluslararası yükümlülükleri açısından değerlendiren Venedik Komisyonu, “ilgili meselede tutumunu bildirmek, Ukrayna Anayasa Komisyonu’nun yetkisinde” olduğunu vurguladı. 

Avrupa Konseyi, Venedik Komisyonu’nun Ukrayna’nın yeni eğitim yasası ile ilgili sonuçlarının tam metninin, Venedik Komisyonu’nun resmi internet sayfasında 11 Aralık Pazartesi günü yayınlanacağını belirtti. 

Bilindiği gibi 28 Eylül tarihinde Ukrayna’da “Eğitim Hakkında” başlıklı yasa yürürlüğe girdi. Söz konusu yasa, okullarda 12 yıllık eğitimi ve Ukraincenin rolünün artırılmasını öngörüyor. Yasa ile ilgili konuşan Ukrayna Parlamentosu Başkanı Andrey Parubiy, okullarda eğitimin resmi dilde verileceğini, ama bununla birlikte yasanın ulusal azınlıkların ana dilinde eğitim görmesini de sağlayacağını kaydetti.

159960

Söz konusu yasa, Ukrayna’nın komşusu olan ülkelerde sert eleştirilere neden oldu. Yasanın ulusal azınlıkların haklarını ihlal ettiğini savunan Macaristan, Romanya, Yunanistan ve Bulgaristan’ın dışişleri bakanlıkları, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’na (AGİT) Ukrayna’nın eğitim ile ilgili yeni yasasının ulusal azınlıkların haklarını etkilememesi gerektiği ile ilgili mektup göndermeyi planladıklarını duyurdu. 

Öte yandan QHA muhabirine bahsi geçen yasayı yorumlayan Eğitim Reformları Resüsitasyon (Yeniden Canlandırma) Paketi uzmanı Natalya Şulga, yasanın Kırım Tatar halkının ana dilinde eğitim görme hakkını kısıtlamayacağını kaydetti. Yasada eğitimin Kırım Tatarca yapıldığı ek sınıfların, derslerin ve programların oluşturulmasının öngörüldüğünü belirten Şulga, Kırım Tatar sınıflarının mezunlarına Ukraince (tek resmi dil olarak) diploma verileceğini kaydetti.

Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı (KTMM) ve Ukrayna milletvekili Refat Çubarov da, yasanın köklü halkların ana dilinde eğitim görmesini sağlayan normları içerdiğini ifade etti. QHA muhabirine konuşan Refat Çubarov, “Köklü halklara okul öncesi ve genel eğitim kurumlarında resmi dil Ukraince'nin yanı sıra anadilde eğitim görme hakkı garanti ediliyor. Okullarımızda Kırım Tatarca ve Ukraince eğitim verilmesi öngörülüyor” diye kaydetti.

12 Ekim’de ilgili konu Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nde (AKPM) görüşüldü. AKPM, Ukrayna’dan, Ukrayna’nın daha önce yeni eğitim yasasını incelemek üzere başvurduğu Venedik Komisyonu’nun tüm tavsiyelerini mutlaka dikkate almasını talep etti.

Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto, Lüksemburg’da düzenlenecek Avrupa Birliği (AB) ülkeleri Dışişleri Bakanları toplantısında, Ukrayna ve Avrupa Birliği arasında imzalanan Ortaklık Anlaşması’nın yeniden gözden geçirilmesi teklifinde bulunmayı planladığını bildirmişti. Polonya Dışişleri Bakanlığı, Macaristan’ın Ukrayna ve Avrupa Birliği arasında imzalanan Ortaklık Anlaşması’nın yeniden gözden geçirilmesi teklifine karşı çıkarak Kiev ve Budapeşte’nin Ukrayna’nın yeni eğitim yasası ile ilgili meseleyi diyalog yoluyla çözmesi gerektiğini belirtti.