Hazar Denizi Haberleri - Son Dakika Hazar Denizi Haber Güncel Gelişmeler

Hazar'da yapılacak olan “Birleştik 2024” tatbikatı bölge için neyi ifade ediyor?

Şerife Beyza Satılmaz / QHA ANKARA Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan savunma bakanlıkları arasında, 4 Nisan 2024 tarihinde, Kazakistan'ın Aktau kentinde "Birleştik 2024" operasyonel-taktik, komuta-personel eğitimi için planlama konferansı düzenlendi. "Birleştik 2024" isimli tatbikatın temmuz ayında Kazakistan’da gerçekleşeceği kaydedildi. 5 ülkenin silahlı kuvvetlerinin katılacağı "Birleştik 2024" isimli tatbikatın Oymaşa tatbikat alanı ve Hazar kıyısındaki Tokmak Burnu'nda düzenleneceği bildirildi. Toplantıda ve tatbikatta Rusya’nın olmaması ise dikkat çekti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Toğrul İsmayıl, Hazar Denizi'nin Türk dünyası ve Rusya açısından önemini, “Birleştik 2024” tatbikatını ve Rusya’nın tatbikatta yer almamasını Kırım Haber Ajansı (QHA) için yorumladı. "HAZAR DENİZİ, TARİHİN BELLİ BİR DÖNEMİNDE TÜRKLERİN İÇ DENİZİ NİTELİĞİ TAŞIMAKTAYDI" Hazar denizinin önemini Türk dünyası ve Rusya olmak üzere iki açıdan değerlendirebilir misiniz? Prof. Dr. Toğrul İsmayıl: Hazar Denizi, aslında bir göl olmasına rağmen büyüklüğü ve genişliği açısından, deniz suyunun tadından dolayı deniz olarak kabul edilmiştir. Tarihin belli bir döneminde Türklerin iç denizi, iç gölü niteliği de taşımaktadır. Ruslar bölgeye inince tabii ki, Rus devletinin de buraya çıkışı ve diğer devletlerle birlikte beş devletin İran ve üç Türk Cumhuriyetinin (Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan) bu denize çıkışı var. Uzun süre deniz statüsü üzerine görüşmeler devam ediyordu. Şimdilik bu mesele de çözülmüş şekildedir. Nitekim esas güç olan Rusya, Kazakistan ve Azerbaycan'ın görüşleri de Hazar'ın statüsü üzerine aynıydı ve bu etkin oldu. Türkmenistan da kabul etti, İran da kabul etmek zorunda kaldı. Yani burada bir realite var. Uzun süre Sovyet veya Çarlık Rusya döneminde tek askerî güce sahip olan ülke Rusya idi. Şimdi diğer cumhuriyetlerin burada belirli şekilde askerî ve ticarî gücü var. Kapalı denizdir ve direkt okyanusa çıkışı Rusya üzerinden Volga Nehri ve Don Nehri ile Azak Denizi üzerinden Karadeniz'e çıkış var. Azerbaycan'ın mesela Hazar'a giremeyen çok sayıda ticari gemileri söz konusudur. Bir nevi şöyle, deniz-kara ticaretinde orta noktada yer alan bir denizdir. Bu açıdan statüsü önemlidir. Aynı zamanda Hazar Denizi, petrol ve doğal gaz zenginlikleriyle de bilinir. Hem Azerbaycan açısından hem de Kazakistan, Türkmenistan ve dolayısıyla bu ülkeler üzerinden gelebilecek demiryollarının da çok eski zamandan Ro-Ro gemileriyle Kazakistan ve Türkmenistan üzerinden Bakü'ye geldiği, oradan da Türkiye üzerinden Avrupa'ya nakledildiği de bilinmektedir. "BU YOL ÇARLIK RUSYA DÖNEMİNDEN GÜNÜMÜZE KADAR TİCARET YOLU OLARAK KULLANILMAKTADIR" Rusya açısından da öneme sahip. Hazar’ın direkt deniz üzerinden İran'a bağlantısı var. Volga Nehrinden İran sınırlarına kadar uzanan ticaret tarihen olmuş ve deniz üzerinden bölgeye hâkimiyet kurma, gücünü artırma meselesi var. Yani Baltık Denizi'nden direkt Hazar'a çıkış da söz konusu. Dolayısıyla bu güzergâhı alternatif ticaret yolu olarak tarihen kullanmışlar. Çarlık Rusya döneminden günümüze kadar bu yol ticaret yolu olarak kullanılmaktadır. Hâlâ da devam ediyor. Bu da önemli meselelerden biridir. Rusya Federasyonu'nun Sovyet döneminden Ermenistan arazisinde askeri üssü var. Gürcistan'la ilişkiler bozulduktan sonra demiryollarını kullanamayan Rusya, 2008 savaşından sonra Potin Limanı'nı da kullanamadı. Oradaki askeri üssüne askerler, silah, ruhsat, yedek mühimmatı gibi teçhizatlar İran limanına, oradan da kara yoluyla İran'dan Ermenistan'a gönderilmektedir. Maliyeti fazla ama bu da alternatif güzergâh. En azından bu örnek bile Hazar'ın şu andaki önemini göstermektedir. Aynı zamanda Rusya, Hazar da askerî gemilere sahip ki, bunların da bölgedeki gücünü göstermekte. Mesela Suriye meselesinde Suriye'deki DAEŞ gruplarına, Hazar’daki gemilerden füzelerle saldırdığı da bilinmektedir. “BİRLEŞTİK 2024” GÜZERGÂHIN GÜVENLİĞİ AÇISINDAN YÜRÜTÜLEBİLECEK ASKERÎ BİR TATBİKATTIR" “Birleştik 2024” adlı tatbikatta Rusya'nın olmaması neyi ifade ediyor? Bunu nasıl yorumlayabiliriz? Prof. Dr. Toğrul İsmayıl: Rusya, Kolektif Güvenlik Anlaşma Örgütünün başını çekmekte ve o ayrı bir örgüttür, güvenlik örgütüdür. Rusya'nın bölgedeki çıkarları farklıdır. Bu tatbikata katılan ülkeler hepsi bu Güvenlik teşkilatının üyesi değil. Bu nedenle tatbikat bölgesel bir tatbikat. Mesela Türkmenistan katılmamış. Çünkü Türkmenistan zaten aktif tarafsızlık ilkesini takip eden bir devlettir. Güzergâhın, yani merkezi Asya'dan Güney Kafkaslara tatbikatın yapıldığı yerler önemli. Bir nevi güzergahın güvenliği açısından yürütülebilecek askerî tatbikattır. Son dönemlerde özellikle ticaret yolları, lojistik, bu bölgedeki enerji hatları ve diğer meseleler de aktif şekilde gelişmektedir. Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Tacikistan, Pakistan'a kadar hatta Çin'e kadar bu bölgede yeni güzergâhlar söz konusudur. Ticaret güzergâhları ve buradaki ticaret hacmi Rusya-Ukrayna savaşından dolayı artmaktadır. Bu nedenle bu tür tatbikat ilk derecede bölgenin güvenliği açısından önem arz etmektedir. "BU TÜR TATBİKATLAR; LOKAL, İKİLİ, ÜÇLÜ ŞEKİLDE VEYA ÇOK SAYIDA BÖLGE DEVLETİNİN KATILMASIYLA ARTACAKTIR" Son dönemde merkezî Asya cumhuriyetleri ile Azerbaycan ve Türkiye arasında, ister Türk Devletler Teşkilatı çerçevesinde, ister ikili veya üçlü çerçevede çok sayıda görüşmeler, anlaşmalar yapılmaktadır. Bu da bölgenin önemini öne çıkarmakta. Bunun yanı sıra ticaret yollarının bu güzergâh üzerinden geçmesi ve bunun güvenliğinin teminatı önem arz etmekte. Bu nedenle bu tür güvenlik meselelerinde çok sayıda bölge devletinin katılmasıyla veya lokal, ikili, üçlü şekilde de bu tür tatbikatların artacağını söyleyebiliriz. Bu durum, gittikçe bölgenin öneminin öne çıktığını göstergesidir. ???? Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Toğrul İsmayıl, Temmuz ayında Türk devletlerinin Hazar’da yapacağı “Birleştik 2024” tatbikatını ve Rusya’nın tatbikata davet edilmemesini QHA'ya değerlendirdi pic.twitter.com/smbPBIIEGe — QHA - Kırım Haber Ajansı (@qha_kirimhaber) April 28, 2024

Kazakistan'da Hazar Denizi Araştırma Enstitüsü kurulacak

Kazakistan’da Hazar Denizi Bilimsel Araştırma Enstitüsü, kurulacak. Kazakistan Su Yönetimi ve Sulama Bakanlığı, 30 Ekim 2023 tarihinde enstitünün kurulmasına ilişkin karar taslağı hazırladı. Enstitü, Hazar Denizi'nin ekolojik sorunlarını, su seviyesindeki azalma sorununu, büyük fok ve balık kaybının nedenlerini, Hazar foklarının korunması sorunlarını, faunaları ve Hazar Denizi kıyılarını inceleyecek. Enstitünün bir diğer yönü ise Hazar'ın diğer ülkelerinden meslektaşlarımızla yakın etkileşimin sağlanması olacak. Ayrıca enstitü, Hazar Denizi ekosisteminin tüm alanları hakkında objektif ve bağımsız bilgi sağlayacak. Elde edilen bilgiler, devlet ve yerel yürütme otoritelerinin kapsamlı önlemler almasına temel oluşturacak. Bilimsel bir örgütün oluşturulması, Hazar Denizi'nin korunmasına ilişkin uluslararası ve ulusal yükümlülüklerin tam olarak yerine getirilmesine de olanak sağlayacaktır.

Türkmenistan liderinden "Hazar Ekolojik Girişimi" önerisi

Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov, New York'taki BM Genel Kurulu'nun 78. oturumunda katılımcılara hitap etti. Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov, Hazar Ekolojik Girişimi'nin kurulmasını önerdi. HAZAR POLİTİKASININ GENEL İLKELERİ Türkmen lider Berdimuhammedov, BM temsilcilerine hitaben yaptığı konuşmada, geçen yaz Türkmenistan'da düzenlenen 6. Hazar Zirvesi'nde tüm katılımcıların çevre konularında yakın işbirliğine hazır olduklarını teyit ettiklerini hatırlattı. Berdimuhammedov, "Kıyı ülkelerinin yıllarca süren ısrarlı ve saygılı işbirliğinin bir sonucu olarak Hazar politikasının genel ilkeleri geliştirildi. Bunların arasında ana belge olan Hazar Denizi'nin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme kabul edildi. Bunun, kıyı devletleri ile BM arasında geniş ve sistematik etkileşimi başlatmak için iyi fırsatlar yarattığını düşünüyorum" ifadelerini kullandı. HAZAR EKOLOJİK GİRİŞİMİ Türkmenistan'ın Hazar Çevre Girişimi'nin oluşturulması yönünde teklifte bulunduğunu da kaydeden Berdimuhammedov, "Hazar Denizi'nin çevresinin ve biyolojik kaynaklarının korunması, ortaya çıkan çevre sorunlarının çözümü ile ilgili çok çeşitli görevlerde ayrıntılı ve üst düzey işbirliği için uluslararası bir platform olması amaçlanıyor" diyerek; BM ile yakın işbirliği içinde Hazar Ekolojik Girişimi'nin kurulmasını önerdi. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE MÜCADELEDE BÖLGESEL TEKNOLOJİ MERKEZİ Berdimuhammedov ayrıca Orta Asya'daki çevre sorunlarına daha fazla önem verilmesini önerdi. Bölgenin yaklaşık 80 milyon nüfusa sahip, geniş alanları kaplayan, doğal kaynaklara ve biyolojik çeşitliliğe haiz ve bölge ülkeleri için ciddi çevresel riskleri barındırdığına dikkat çeken Berdimuhammedov, BM çevre stratejisinin formüle edilmesine yönelik amaçlı ve somut önlemlerin başlatılması çağrısında bulundu. Bu bağlamda Türkmenistan lideri, Orta Asya'da İklim Değişikliğiyle Mücadelede Bölgesel Teknoloji Merkezi olan başkent Aşkabat'ta özel bir yapı oluşturulmasını da önerdi.

Kazakistan ve Azerbaycan, Trans-Hazar hattında ortaklık kuruyor

Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanı Marat Karabayev, 14 Ağustos 2023 tarihinde Bakü’de gerçekleştirdiği çalışma ziyareti kapsamında, Kazakistan ve Azerbaycan'ın Trans-Hazar uluslararası taşımacılık güzergahını geliştirme konusunda işbirliğini geliştireceğini dile getirdi. Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanı Marat Karabayev, Azerbaycan Dijital Kalkınma ve Ulaştırma Bakanı Raşad Nabiyev ile Bakü’de bir araya geldi. Karabayev, ülkeler arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine vurgu yaptı. GÜZERGAHIN GÜNCEL YOL HARİTASI SUNULDU Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanı Marat Karabayev, Nabiyev’e imzalanması planlanan Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotası'nın (TITR) yol haritası hakkındaki taslak metne ilişkin bilgi verdi. Karabayev, Avrupa ve Türkistan’ın ulaşım bağlantısı için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının (EBRD) analitik raporundaki maddelerin dikkate alındığını da belirtti. KARABAYEV’DEN NABİYEV’E DAVET Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanı Marat Karabayev, ikili ilişkilerin güçleneceğine olan inancını dile getirirken; Azerbaycan Dijital Kalkınma ve Ulaştırma Bakanı Raşad Nabiyev'i Ekim ayında Astana'da düzenlenecek olan 26. Uluslararası Ulaştırma ve Lojistik İhtisas Fuarı'na davet etti.

Türkmenistan’da Hazar Denizi Günü kutlandı

Hazar’a kıyısı olan ülkelerde 12 Ağustos, Hazar Denizi Günü olarak kaydediliyor. Bu kapsamda çeşitli etkinlikler düzenlenerek kıyıdaş ülkelerden pek çok katılımcı bir araya geliyor. Türkmenistan’ın Avaza kenti 12 Ağustos 2023 tarihinde "Hazar Denizi Barış ve Dostluk Denizi Konferansı"na ev sahipliği yaptı. Konferansta, Hazar Denizi çevresinin korunmasına ilişkin konular değerlendirildi. Bu çerçevede, Hazar’a kıyıdaş ülkelerin arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine yönelik gelecek planları ele alındı. TÜRKMEN LİDERDEN MESAJ "Hazar Denizi Barış ve Dostluk Denizi Konferansı"nda; Birleşmiş Milletler ile Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı gibi uluslararası kuruluşların temsilcileri, bakanlar, diplomatlar, bilim insanları ile çeşitli sektörlerden uzmanlar yer aldı. Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov’un mesajının okunmasıyla başlayan konferansta Türkmen lider, Hazar Denizi'nin barış, uyum ve işbirliği denizi olarak kalması için çabalarını sürdüreceklerini ifade etti. Ayrıca Berdimuhamedov, bölgedeki biyolojik çeşitliliğin korunması ve doğal kaynakların akılcı kullanımı konusunda bölge ülkelerine işbirliği çağrısında bulundu. HAZAR DENİZİ GÜNÜ Hazar’a kıyısı olan ülkelerde 12 Ağustos çeşitli etkinlikler ile Hazar Denizi Günü olarak kutlanıyor. 7 bin kilometre uzunluğundaki kıyı şeridine sahip 371 bin kilometrekare yer kaplayan Hazar Denizi’nde biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla hemen her yıl düzenlenen program ile Azerbaycan, Kazakistan, İran, Türkmenistan ve Rusya arasında ekolojik, ticari ve siyasi işbirliğinin geliştirilmesi hedefleniyor.

Özbekistan ve Azerbaycan, Hazar Denizi üzerinden ticari işbirliğini artırıyor

Özbekistan ile Azerbaycan son yıllarda ekonomik işbirliğini geliştirmeye devam ediyor. Özbekistan ve Azerbaycan arasında son dönemde nakliye ve lojistik alanında da işbirliğinin artırılması hedefleniyor. ULAŞIM VE LOJİSTİK ALANINDA İŞBİRLİĞİ Özbekistan Ulaştırma Bakan Yardımcısı Abdusamat Muminov, Özbekistan'ın Azerbaycan ile birlikte gemi inşası ve diğer projelerde birlikte iş yürütmeyi planladığını bildirdi. Muminov, Azerbaycan basınına verdiği demeçte, "Bugün Azerbaycan ile Özbekistan arasında hem siyasi hem de ekonomik alanlarda ve özellikle ulaşım ve lojistik alanında işbirliği üst düzeydedir. Her iki ülkede de, Orta Koridor boyunca malların taşınmasına yönelik koşulların daha da iyileştirilmesi ve geleneksel ulaşım koridorlarına göre nakliye maliyetlerinin optimize edilmesi için ortak çalışmalar yürütülmektedir" dedi. ÖZBEK GİRİŞİMCİLER, BAKÜ LİMANI İLE İLGİLENİYOR Muminov ayrıca Özbek girişimcilerin Azerbaycan ile uzun vadeli işbirliği istediğini belirterek, "Özbek girişimciler, Bakü limanındaki depo altyapısıyla ilgileniyorlar. İthalatçılarımız, Bakü Limanı'yla işbirliği yapmak istiyor. Ayrıca, uzun vadeli bir mineral gübre deposu kiralamayı ya da kurulmasına yatırım yapmayı hedefliyorlar" ifadelerini kullandı. 2022 yılında Özbekistan'ın Bakü Limanı üzerinden ihracat ve ithalat hacmi 2021 yılına göre yüzde 65 artış gösterdi.

Türkmenistan'da fakirler, cumhurbaşkanının itibarını zedelediği için hapse atılıyor!

Türkmenistan’ın bazı şehirlerinde kolluk kuvvetleri, dilencilerin evlerine baskın düzenlemeye başladı. Azattık medya servisine göre, Türkmenistan'da evlere düzenlenen baskınların, 10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren başladığı aktarıldı. TÜRKMENİSTAN'DA DİLENCİLERİN EVLERİNE BASKIN DÜZENLENİYOR Baskınlar sonucunda aralarında çocuk ve engellilerin de bulunduğu onlarca kişi gözaltına alınarak polis merkezlerine götürüldü. Devlet yetkililerinin insanları gözaltına almasının sebebi olarak, "dilenciler ve çöplükleri karıştıran insanlar cumhurbaşkanının itibarına gölge düşürüyor" açıklaması yapıldı. Türkmenistan’da bulunan muhalif basın, baskınlardan sonra sokaklardaki dilencilerin ve çöpçülerin sayısının önemli ölçüde azaldığını belirtti. TÜRKMENİSTAN, HAZAR SAHİLİNE GELEN TATİLCİLER İÇİN BÖYLE BİR ÖNLEM ALDI Türkmenistan’daki bağımsız basın kuruluşu Azattık, hükumetin, fakir vatandaşların "cumhurbaşkanının itibarına gölge düşürdüğü" iddiasıyla böyle bir uygulamaya gittiğini kaydetti. Azattık, hükumette bulunan ve ismini vermek istemediği bir kaynağın, "Bugünlerde kıyı bölgelerinde çok fazla tatilci var. Bunların arasında yabancı ülke vatandaşları da var. Yetkililer, dilencilerin ve çöpçülerin başkanın itibarını zedelediğine inanıyor, bu yüzden onları tatilcilerin gözünden saklamaya çalışıyorlar. Bu konuda yukarıdan özel bir görev aldık” dediğini aktardı.

Kazakistan'ın Hazar Denizi kıyısında yangın!

Kazakistan'ın Hazar Denizi kıyısındaki Atırav bölgesindeki tabiat koruma alanında yangın meydana geldi. Kazakistan Acil Durumlar Bölge Müdürlüğü, yangın alanının 830 hektarlık bölgede etkili olduğunu belirtti. Müdürlük, arazinin sulak bir bölge olması nedeniyle alevlere müdahalenin zorlaştığını kaydetti. Ayrıca, 830 hektar alandaki yangının söndürme çalışmalarına 100'e yakın görevlinin dahil olduğu bildirildi. KAZAKİSTAN, ATIRAV'DAKİ YANGINA MÜDAHALE EDİYOR 8 Temmuz 2023 tarihinde başlayan yangına ilişkin Kazakistan Acil Durumlar Bölge Müdürlüğü, bir Mi-8 helikopterinin su tahliyesi yaptığını kaydetti. Açıklamada, "Şu anda yerleşim yerlerinde herhangi bir yangın tehdidi yok" ifadeleri kullanıldı.

Türkmenistan, Özbekistan için Hazar Denizi'nde liman inşa edecek

Hazar Denizi'nde önemli bir gelişme yaşandı. Türkmenistan, denize ulaşımı ve sınırı olmayan Özbekistan'ın uluslararası taşımacılık ve ticareti için harekete geçti. Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov 2 Mayıs 2023 tarihinde Aşkabat'ta düzenlenen Uluslararası Taşımacılık Forumu'nda Özbekistan için Hazar Denizi'nde uluslararası bir liman inşa edeceğini açıkladı. ÖZBEKİSTAN ÜRÜNLERİ HAZARDAN DÜNYAYA YAYILACAK Özbekistan ürünleri, bu liman aracılığı ile Avrupa'ya, Kafkasya'ya, İran'a, Umman'a ve Basra Körfezi'ne ulaştırılacak. Bununla birlikte Özbekistan'dan gelen tırlar, Hazar Denizi yolu ile dünya ekonomisine katkı sağlayacak. ÖZBEKİSTAN, RUSYA VE İRAN DIŞINDA ALTERNATİF ARIYOR Geçen yıl Kasım ayında Özbekistan'ın dış ülkelere olan ihracatını artırmak için Letonya'daki Ventspils Limanı'nı kullanmayı planladığı bildirilmişti. Ayrıca Özbekistan, yurt dışına açılmak için Rusya ve İran dışında alternatif yollar arayışını sürdürüyor. Temmuz 2021'de Pakistan ile imzalanan Transit Ticaret Anlaşması da bu yönde atılan adımlardan biri olarak biliniyor.