TDK Başkanı Mert: Gaspıralı’nın felsefesi bugün Türk dünyasının yolunu aydınlatıyor
Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türk Dünyası Parlamenterler Vakfı (TDPV) iş birliğinde 24 Eylül 2025 tarihinde Ankara Ticaret Odası Meclis Salonu’nda “İsmail Bey Gaspıralı Anma ve Belgesel İlk Gösterimi Programı” düzenlendi. Etkinlik sonrasında Kırım Haber Ajansı (QHA) mikrafonlarına konuşan Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, İsmail Bey Gaspıralı'nın fikirlerinin günümüzde de yol gösterici olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Mert, Gaspıralı’nın “Dilde, fikirde, işte birlik” şiarının bugün Türk devletlerinin geliştirdiği politikaların felsefi temelini oluşturduğunu belirterek, "Bugün Türk dünyası adına yapılan devletler düzeyinde yapılan işlere bakarsanız hepsinin arkasındaki felsefe aslında İsmail Bey Gasparalı'nın felsefesi: Dilde, fikirde, işte birlik. Bu çok doğru bir tespit, doğru bir felsefe. Dilde birliği sağlamadan, fikirde, fikirde birliği sağlamadan, işte birliği sağlayabilmemiz mümkün değil." dedi.
"ORTAK BİR İLETİŞİM ARACI GEREKİYOR"
Ayrıca Prof. Dr. Mert, geçmişte Türk dillerinin büyük ölçüde birbirini anlayabilir durumda olduğunu hatırlatarak, "Lehçe konuşan topluluklar yakın coğrafyalarda yaşıyor, iletişimde zorlanmıyordu. Ancak yaşanan gelişmelerle Türk toplulukları Asya’da dağıldı ve zamanla lehçeler arasındaki anlaşılabilirlik azaldı." ifadelerini kullandı. Mert, günümüzde kendi içlerinde farklılıklar gösterse de bu lehçelerin ortak bir iletişim diline ihtiyacı olduğunu vurguladı.
Mert, “Bütün devletlerimizin dilleri korunacak ve gelişecek. Fakat bunun yanında mutlaka ortak bir iletişim dili oluşturmalıyız. Ortak bir dil olmadan herhangi bir alanda iletişim kurmamız, iş birliğini geliştirmemiz ve Türk dünyasında kolektif bir düşünce ortaya koymamız mümkün değildir.” şeklinde vurgu yaptı.
1991’den bu yana Türk dünyasında dil birliği konusunun devletler düzeyinde ele alındığını, 2022 yılında ise ilk kez alfabe birliği konusunda siyasi iradenin ortaya konduğunu hatırlatan Mert, Türk dünyasında alfabe birliği sürecinde bizzat görev aldığını belirtti.
GASPIRALI BUGÜN HÂLÂ YOLUMUZU AYDINLATAN BİR IŞIK YAKTI
Bununla birlikte bu sürecin akademik tarafını tamamladıklarını bildiren Mert, bugün Türk Devletleri Teşkilatı (TDK) ve teşkilata bağlı kuruluşların, ayrıca TDK, Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Maarif Vakfı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) ve diğer Türkiye’de Türk dünyasına yönelik faaliyet gösteren kurumların bu vizyonu desteklediğini vurguladı.
TDK Başkanı, “Bütün bu çalışmalar, dikkat ederseniz, Gaspıralı’nın felsefesinin bugünkü temsilcileridir. Gaspıralı bir ışık yaktı. Bu ışığın ne kadar süreyle yolumuzu aydınlatacağını kimse bilemezdi ama bugün hâlâ zihin dünyamızı aydınlattığından şüphem yok.” ifadelerini kullandı.
