Edebiyatın gücü: Kırım Tatarlarının sesi “Qırım İnciri” ile duyuruluyor
Qırım İnciri edebiyat yarışmasının koordinatörü Elina Novohatska, Kırım Tatar yazarların edebiyat yoluyla seslerini duyurduğu ve Kırım Tatarca dilinde düzenlenen yarışma hakkında Kırım Haber Ajansına (QHA) özel açıklamalarda bulundu. Novohatska, özellikle de Kırım’ın Rusya tarafından işgali bağlamında Qırım İnciri projesinin Kırım Tatarları için önemini vurguladı.
İŞGALCİ RUSYA, KIRIM’DA BASKI VE KORKU ORTAMI YARATIYOR
Novohatska, 2018 yılında Kırım Tatar şair Aliye Kenjaliyeva’nın Qırım gazetesinde yayımlanan bir şiirinde, İkinci Dünya Savaşı’na istinaden 9 Mayıs’ın bir zafer günü değil, hayatını kaybedenlerin anıldığı bir gün olması gerektiği ifadelerini kullanması sebebiyle, Rusların Nazizim şüphesiyle şair hakkında soruşturma açtığını hatırlatarak, “Qırımın İnciri”ne edebi çalışmalarını gönderen çoğu yarışmacının Rusya’nın baskıları sebebiyle gerçek isimleri yerine mahlaslar kullandığını belirtti. Kırım Tatarlarının Qırım İnciri kadrosuyla iletişimde kalmasının, bilgiye erişimin engellenmesi ve Rusya’nın Kırım Tatarlarına uyguladığı baskılar sebebiyle gitgide zorlaştığını ifade eden Novohatska, “Yarışmacıların bize duydukları güven için müteşekkirim çünkü kaleme aldıkları düşüncelerini Kırım’da güvenli bir şekilde yayımlayabileceklerinden emin değilim” değerlendirmesinde bulundu.
KIRIM TATARCA ÖĞRENEN UKRAYNALILARIN SAYISI ARTIYOR
Sadece Kırım Tatar gençlerin değil, Ukrain gençlerin de Kırım Tatarcaya fazlasıyla ilgi duyduğunu aktaran Novohatska, “Kırım Tatarca sınıfımızdaki 6 kişiden 3’ü, daha önce Kırım’a ayak bile basmamış Ukraynalılar. Onlar Kırım Tatarcayı öğrenmeyi çok istiyor. Başlangıç seviyesini çoktan öğrenip A2 seviyesinden de dersler almaya karar verdiler. Yalnızca orta seviyede bile olsa Kırım Tatarca öğrenmek istemeleri bana umut veriyor çünkü (Ukraynalılar) sadece bizi desteklemekle kalmayıp bizi anlamaya da çalışıyor” dedi. Yok olma tehlikesi altındaki Kırım Tatarcayı öğrenmenin; Kırım Tatar kültürü ve millî kimliği açısından öneminin altını çizen Novohatska, “Anlamanın, merak ederek başladığına inanıyorum. Birini sizin kültürünüzü anlaması için zorlayamazsınız” dedi. Rusya’nın 2022’de Ukrayna’ya karşı tam ölçekli işgal girişimi ve topyekûn saldırı başlatmasından sonra Ukrainlerin Kırım Tatarlarının 2014’te yaşadıklarına benzer olaylar yaşadıklarını kaydeden Novohatska; iki halkın tarihindeki benzerliklerin, Ukraynalıların Kırım Tatarcaya duyduğu ilginin kökeni olabileceğine dikkat çekti. Qırım İnciri yarışmasının kurucu ortaklarından Anastasiya Levkova tarafından yazılan ve 1990’lı yıllardan 2014’te işgal edilene kadar Kırım’da yaşananları konu edinen There is a Land Beyond Perekop (Or Qapı’dan Öte Topraklar) kitabının Ukrayna’da ilk günden popüler olmasına da değinen Novohatska, “Ukraynalılar Kırım’da yaşananların bu boyutta olmasına çok şaşırdı. Bu kitap, aynı zamanda Kırım Tatar kültürünün tanınırlığını artırdı” dedi.
“KIRIM TATAR KÜLTÜRÜNE DUYULAN İLGİ, KIRIM TATARI YAZARLARA GÜÇ VERİYOR”
Qırım İnciri’nin çalışmalarının yürütülmesi; jüri üyeleri, kazanan yarışmacıların ödülleri ve düzenlenecek festivaller için geniş çaplı bir finansal desteğe ihtiyaç olduğunu dile getiren Novohatska, Qırım İnciri’nin gelecek projeleri hakkında şunları söyledi:
“Çağdaş Kırım Tatarca şiirlerinin ve kurgu eserlerinin İngilizce antolojisini sunacağız. Arrowsmith Press tarafından yayımlanan ve ilk defa İngilizce olarak yayımlanan ‘Qırım İnciri’ antolojisindeki şiir yazarlarının ‘Qırım İnciri’ yarışmacıları olması özellikle önemli. Rusya, bizlere (Kırım Tatarlarına) unutulduğumuzu ve sadece Rusya’nın bize sahip çıktığı yönünde bir algı operasyonu yaparken Kırım Tatar kültürüne duyulan ilgi Kırım Tatar yazarlara güç veriyor.”
Novohatska, her yarışmadan sonra o yarışmaya gönderilen çalışmalar arasından en iyilerinin toplanıp kitap hâline getirildiğini, şimdiye kadar düzenlenen 4 yarışmanın kitaplarının basıldığını, geçen sene 5.’si düzenlenen Qırım İnciri yarışmasının 5. kitabının da yolda olduğunu söyleyerek, “Gelecek sene, Kırım’a özel etkinliklerin olduğu bir festival ve yakın zamanda düzenlediğimiz 6. yarışmamızın kazananları için bir ödül töreni düzenlemek istiyoruz” cümlelerini sarf etti.
