Topyekûn savaşın üçüncü yılı: Ukrayna’nın direnişi ve Putin’in savaş suçları
İşgalci Rusya, tam 11 yıl önce 2014'te Kırım Tatarlarının ana vatanı Kırım'ı işgal ederek Ukrayna’ya karşı savaş başlattı. Dünyanın Kırım’ın işgaline gereken tepkiyi vermemesi, Putin'in iştahını daha da kabartı ve tam 8 yıl sonra 24 Şubat 2022 tarihinde işgalci Rusya, Ukrayna’ya karşı tam kapsamlı bir savaş başlattı.
Rus devlet televizyon kanalında sabah saat 05.00'te yayımlanan açıklamada, savaş suçlusu Putin’in Ukrayna’da "özel askeri operasyon" başlattığı duyuruldu. Bunun üzerine Rus ordusu; Ukrayna’nın farklı yerleşim yerlerindeki önemli stratejik hedefleri vurmaya başladı. Rus askerleri; kuzey, doğu ve güney olmak üzere 3 yönden Ukrayna topraklarına hücum etti.
Putin Rusyası, 3 gün içinde başkent Kıyiv’e girmeyi ve tüm ülkeyi işgal altına almayı planlıyordu. Ancak, dünya Ukrayna’nın bu trajik saldırıya karşı verdiği direnişe tanıklık ederken; hiç kimse Ukrayna halkının gösterdiği dayanıklılığı, cesareti ve kararlılığı öngöremedi. İşgalci Rusya’nın hırslı hamleleri, Ukrayna halkını ve ordusunu yıldırmak bir yana tam tersine adeta ateşle yoğurdu.
Bugün, 24 Şubat 2025’te, topyekûn savaşın başlamasından üç yıl sonra, Ukrayna halkı hala dimdik ayakta. Tüm zorluklara, acılara, kayıplara rağmen, Ukrayna'nın topraklarında barış ve özgürlük için verilen mücadele devam ediyor. “Dünyanın ikinci büyük ordusu” diye tanımlanan Rusya, ilk günden bu yana istediğini elde edemedi. Üç yıl önce, çok az kişi Ukrayna'nın direnişini bu kadar güçlü bir şekilde sürdürebileceğini tahmin ediyordu. Ancak Ukrayna halkı, tüm dünyaya bir milletin özgürlüğü için neler yapabileceğini gösterdi.
Öte yandan cephede istediğini alamayan Kremlin, hain hava saldırılarını sürdürerek Ukrayna’nın sivil yerleşim yerlerini bombalayarak sivilleri öldürmeye ve kritik altyapıyı yok etmeye devam ediyor. Savaş suçlusu Putin'in Ukrayna'ya karşı başlattığı savaş; on binlerce kişinin ölümüne, Ukrayna kentlerinin yerle bir olmasına ve ağır ekonomik hasarlara yol açtı. Kırım Haber Ajansı (QHA), okuyucuları için üç yıldır devam eden topyekûn işgal girişimi ve saldırılar boyunca Ukrayna'da yaşananları derledi.
UKRAYNA’NIN 100 BİN KİLOMETREKAREDEN FAZLASI RUS İŞGALİ ALTINDA
Halihazırda Ukrayna topraklarının yaklaşık 108 bin kilometrekaresi Rus işgali altında. 2024 yılı boyunca Rus ordusu, Ukrayna topraklarının 2 bin 800 kilometrekarelik kısmını işgal etti.
UKRAYNA ORDUSUNDA CAN KAYBI 46 BİN
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy (Volodimir Zelenski), 16 Şubat 2025 tarihinde bir açıklama yaparak; Rusya ile devam eden topyekûn savaşta 46 binden fazla Ukrayna askerinin hayatını kaybettiğini duyurdu. Ayrıca 380 binden fazla askerin yaralandığını ve on binlerce askerin kayıp veya Rusya tarafından esir tutulduğunu kaydetti.
İŞGALCİLERİN TOPLAM KAYBI 868 BİNİ AŞTI
Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı, işgalci Rus ordusunun 24 Şubat 2022-24 Şubat 2025 tarihleri arasındaki tahmini toplam asker kaybının en az 868 bin 230 olduğu ifade edildi.
RUSYA, UKRAYNA’YA ON BİNLERCE FÜZE VE SİHA İLE SALDIRDI
Topyekûn savaşın başlangıcından itibaren işgalci Rusya, Ukrayna'ya yönelik 10 binden fazla füze ve 15 binden fazla silahlı insansız hava aracı (SİHA) kullanarak barışçıl şehirleri hedef aldı. Bu saldırılar için Kremlin, milyarlarca dolar harcadı.
İŞGALCİLER UKRAYNA'NIN ENERJİ SİSTEMİNİ YOK ETMEK İSTİYOR
Üç yıldır Rusya, Ukrayna’nın enerji sistemini yok etmeye çalışıyor. Savaş suçlusu Kremlin rejimi 3 yılda Ukrayna enerji sistemine yönelik 20’den fazla büyük çaplı saldırı gerçekleştirerek ülkenin enerji sektörüne 14,6 milyar dolar zarar verdi.
Rus saldırılarında, Kahovka ve Dnipro Hidroelektrik Santralleri, Kıyiv bölgesindeki Trıpilska ve Harkiv bölgesindeki Zmiyivska Termik Santralleri tamamen tahrip edildi, ayrıca bir dizi başka elektrik üretim tesisi, yüksek gerilimli trafo istasyonu ve petrol ile doğal gaz tesisi hasar gördü veya yok edildi.
RUSYA’NIN İŞGAL GİRİŞİMİNİN UKRAYNA’YA EKONOMİK MALİYETİ
Rusya’nın Ukrayna’ya karşı topyekûn saldırısını başlattığı tarihten bu yana Ukrayna'nın ekonomik kayıplarını takip eden Kıyiv Ekonomi Okulunun (KSE) raporu, Kremlin'in verdiği zarara ilişkin önemli veriler sunuyor. Buna göre; Ukrayna'nın altyapısına verilen doğrudan zararın toplam tutarı 170 milyar dolara ulaştı. 2024 yılı başına göre bu rakam 12,6 milyar dolar daha arttı.
Konut sektörünün en fazla zarar gören alan olduğu belirtilen raporda, doğrudan kayıpların 60 milyar dolar olarak tahmin edildiği ifade edildi. Rapora göre, 2024 yıl kasım ayı itibarıyla Rus saldırılarında 236 bin konut binası hasar gördü veya tahrip oldu. En büyük yıkımlar ise Donetsk, Harkiv, Luhansk, Kıyiv, Çernihiv ve Herson bölgelerinde yaşandı.
YÜZLERCE OKUL VE ÜNİVERSİTE RUS SALDIRILARINDA ZARAR GÖRDÜ
İşgalci devlet Rusya, Ukrayna’da sadece askeri hedefleri vurduğunu iddia ediyor ancak Rusya’nın söz konusu iddiasını çürüten birçok kanıt var. Ukrayna Eğitim Bakanlığının verilerine göre, 24 Şubat 2022’den bu yana Rus saldırıları nedeniyle Ukrayna’da 4 binden fazla eğitim kurumu zarar gördü veya tamamen yok edildi. Bunların arasında 229 okul, 110 anaokulu ve 97 üniversite binası yer alıyor. Ukrayna eğitim altyapısına verilen zararın ise 7,3 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.
2 BİNDEN FAZLA SAĞLIK TESİSİ RUS SALDIRILARIYLA TAHRİP OLDU
Rusya, üç yıldır devam eden topyekûn savaş boyunca yalnızca sivil altyapıya değil; hastaneler, poliklinikler, doğumevleri gibi sağlık tesislerine de sistematik olarak saldırılar düzenledi. İşgalci Rus ordusu, 24 Şubat 2022’den bu yana Ukrayna'daki tıbbi tesislere 2 binden fazla saldırı düzenledi ve bu saldırılarda 205 kişi hayatını kaybetti. Ukrayna Sağlık Bakanlığının verilerine göre; Rus saldırılarında toplamda 2 bin 285 sağlık tesisi zarar gördü. Bunlardan 301’i ise tamamen yok edildi. Ayrıca Rus ordusu yaklaşık 3 yıl içinde 273 ambulans aracını yok etti, 240 ambulansa zarar verdi ve 80 ambulansı gasbetti.
TARIM SANAYİ KOMPLEKSİNİN ALDIĞI TOPLAM ZARAR 4,5 MİLYAR DOLAR
Kıyiv Ekonomi Okulunun raporuna göre; 24 Şubat 2022’den Kasım 2024’e kadar Rus saldırılarında 130 binin üzerinde çeşitli tipte tarım makineleri tahrip edildi, 4 milyon tonluk tahıl depolama alanı yok edildi veya zarar gördü. Ayrıca 16 bin hektar çok yıllık bitkiler tahrip oldu. Çatışmalar ve yangınlar nedeniyle 298 bin hektar ormanlık alan zarar gördü. Tarım sanayi kompleksinin aldığı toplam zarar 4,5 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
ULAŞIM ALTYAPISI BÜYÜK HASAR ALDI
3 yıldır devam eden topyekûn savaş esnasında Ukrayna’nın ulaşım altyapısının aldığı zarar 38,5 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Rus saldırılarıyla 26 bin kilometreden fazla kara yolu hasar gördü veya tahrip oldu. Bunun maliyeti 28,3 milyar dolar olarak değerlendiriliyor. Demir yolu taşımacılığındaki kayıplar 4,3 milyar dolar, liman altyapısındaki kayıplar 0,85 milyar dolar, havacılık sektöründeki kayıplar ise 2 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Özel otomobil taşımacılığındaki doğrudan kayıplar ise 2,2 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Rus saldırılarında 260 bin araç tahrip oldu veya hasar gördü.
RUSYA, NÜKLEER TEHDİDİ ARTIRIYOR
Rus işgal güçleri, Mart 2022’de Avrupa’nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijjya Nükleer Santralini işgal etti. Nükleer santrali kontrolü altına alan Rus işgalciler, burayı askeri üs olarak kullanıyor. Nükleer istasyona, ağır askeri teçhizat ve asker yerleştiren işgalciler, bölge güvenliğini de tehlikeye atıyor. Bu durum, bölgedeki nükleer güvenliği tehdit ederek olası bir kazanın yıkıcı sonuçlar doğurması riskini taşıyor.
Zaporijjya Nükleer Santralindeki tehdit yeterli değilmiş gibi 2025 yılının 13 Şubat’ı 14 Şubat’a bağlayan gecesinde; işgalci Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik gerçekleştirdiği hava saldırısı sırasında yüksek patlayıcı başlıklı bir Rus silahlı insansız hava aracı, Çornobıl (Çernobil) Nükleer Santralinin 4. ünitesini kaplayan kalkana isabet etti. Bu saldırı, santralin koruyucu kalkanına ciddi şekilde zarar verdi. Çornobıl, insanlık tarihinin en büyük nükleer felaketine ev sahipliği yapmış bir bölge olarak, her türlü tehlike ve ihmali kaldıramayacak kadar hassas bir noktada. Rusya'nın gerçekleştirdiği bu saldırı sadece Ukrayna'nın değil, tüm dünyanın nükleer güvenliği açısından büyük bir tehdit oluşturuyor. Santrale yapılan saldırı bir yandan çevreye yayılabilecek radyasyon riskini artırırken, diğer yandan da küresel ölçekte felaketlere yol açabilecek tehlikeler barındırıyor.
EN AZ 12 BİN 654 MASUM SİVİL, RUS SALDIRILARI NEDENİYLE HAYATINI KAYBETTİ
Barışın sağlanması ve savaşın sona erdirilmesi üzerine tartışmalar devam ederken işgalci Rusya da saldırılarını sürdürdü, Ukraynalı sivil halk hedef alınmaya devam edildi. Ukraynalı sivillerin ölüm ve yaralanma oranları, 2023 yılına kıyasla 2024 yılında yüzde 30 arttı. Birleşmiş Milletler (BM) Ukrayna İnsan Hakları İzleme Misyonu, 24 Şubat 2022 tarihinde başlayan topyekûn işgal girişimi ve saldırılarda en az 12 bin 654 sivilin hayatını kaybettiğini, 29 bin 392 kişinin ise yaralandığını açıkladı. Hayatını kaybeden sivillerin 673’ünün ise masum çocuklardan oluştuğu kaydedildi.
YAKLAŞIK 7 MİLYON UKRAYNALI SIĞINMACI KONUMUNDA
Rusya’nın gerçekleştirdiği saldırılar hem ülke içerisinde hem de ülke dışındaki sivil hareketliliği artırdı. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği; Ukrayna halkının yaklaşık 4 milyonunun ülke içerisinde yerinden edildiğini, dünya çapında ise 6,8 milyon Ukraynalı sığınmacı olduğunu duyurdu. Bu kapsamda sayısı 7 milyona yaklaşan Ukraynalı; Polonya, Moldova, Türkiye Cumhuriyeti veya Avrupa'nın çeşitli ülkeleri de dahil olmak üzere bölgedeki komşu ülkelerde, kalplerinde vatan hasretiyle yaşamak zorunda bırakıldı.
İŞGALCİ RUSYA MASUM ÇOCUKLARI KAÇIRIYOR
Bazı çocuklar ise işgalci Rusya tarafından kaçırılarak hem ailelerinden hem de vatanlarından uzakta yaşamak zorunda kaldı. Uluslararası Ukraynalı Çocukları Geri Getirme Koalisyonunun verilerine göre, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik soykırım politikasının acımasız bir kanıtı niteliğindeki bu eylem sonucunda on binlerce çocuk Rus esaretinde. Ukrayna, bu masum çocukları ailelerine ve vatanlarına kavuşturmak için de çabalarını sürdürmeye devam ediyor.
Geçen üç yıl içerisinde bin 223 çocuk; sürgünlerden, zorla nakledilmelerden veya geçici olarak işgal edilen topraklardan evlerine geri getirildi.
4 BİNDEN FAZLA SAVAŞ ESİRİ RUS ESARETİNDEN KURTARILDI
Savaş nedeniyle yaklaşık 55 bin Ukrayna vatandaşı kayıp sayılıyor. Binlerce Ukraynalı asker ve sivil Rusya tarafından esir alındı. 24 Şubat 2022’den bu yana Rusya-Ukrayna arasında gerçekleştirilen esir takasları sonucu 168’i sivil olmak üzere 4 bin 131 Ukraynalı savaş esiri Rus esaretinden kurtarıldı. Ayrıca 169’u asker, 15’i sivil olmak üzere en az 184 Ukrayna vatandaşının Rus esaretinde hayatını kaybettiği biliniyor.
SAVAŞ ESİRLERİNİN İNFAZI
Bununla birlikte Rus askerleri, 2024 yılında en az 109 Ukraynalı savaş esirini cephede infaz etti. 24 Şubat 2022’den bu yana bu rakam ise 200'e yükseldi. Ağustos 2024’ten itibaren esir alınan Ukrayna askerlerine yönelik infaz sayısının ciddi şekilde arttığı kaydediliyor.
880 BİN UKRAYNA ASKERİ VATANINI SAVUNUYOR
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, 15 Ocak 2025 tarihinde Polonya’ya ziyareti sırasında Ukrayna ordusunun mevcut potansiyeli hakkında bilgi verdi. Zelenskıy şu anda 880 bin askerin Ukrayna topraklarını savunduğunu belirtti. Ayrıca halihazırda Ukrayna topraklarında yaklaşık 600 bin Rus askerinin bulunduğunu kaydetti.
BİRİNCİ UKRAYNA BARIŞ ZİRVESİ GERÇEKLEŞTİ
Savaş devam ederken, İsviçre'nin ev sahipliğinde 15-16 Haziran 2024'te 90'dan fazla ülke ve kuruluşun katılımıyla Ukrayna Barış Zirvesi gerçekleşti. Zirve sonunda oluşturulan ortak bildiri ise 80 ülke ve 4 kuruluş tarafından onaylandı. Nükleer güvenlik, gıda güvenliği ve esir değişimi gibi üç temanın öne çıktığı bildiride, Birleşmiş Milletler (BM) tüzüğünde yer alan toprak bütünlüğü ve egemenliğine saygının Ukrayna'da kapsamlı, adil ve kalıcı bir barışın sağlanması için bir temel teşkil edeceği belirtildi.
RUSYA-KUZEY KORE MÜTTEFİKLİĞİ
Ukrayna'nın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine karşı topyekûn saldırı başlatan işgalci Rusya'nın cephedeki başarısızlığı gözler önüne serilirken Moskova, Pyongyang ile Haziran 2024’te imzalanan kapsamlı stratejik ortaklık anlaşması çerçevesinde iş birliğini geliştirmeye devam ediyor. Putin'in Kuzey Kore ziyareti sırasında imzalanan kapsamlı stratejik ortaklık anlaşması imzalanmış ve bu anlaşmanın, "imzacı taraflardan birine yönelik bir saldırı durumunda karşılıklı yardım sağlanmasını” içerdiği belirtilmişti.
İki diktatör, birbirlerini "en dürüst dost ve müttefik" ve "Kore halkının en sevgili dostu" gibi ifadelerle tanımlarken; çok geçmeden Kuzey Kore, Ukrayna’daki devam eden savaşa askerlerini yolladı.
KURSK OPERASYONU VE KUZEY KORELİ ASKERLER
6 Ağustos 2024 tarihinde Ukrayna, Rusya’nın Kursk bölgesine özel operasyon başlattı. Düzenlenen operasyon, Rus topraklarında tampon bölge oluşturma amacı taşıyordu. Aynı zamanda bölgede, bölge çevresinde ve sınırda bulunan Rus askerî tehditlerinin temizlenmesi, Rus işgalci birliklerin Ukrayna’ya yönelik bombardıman ve saldırılarının imkânsız hale getirilmesi amaçlandı.
Ukrayna’nın Kursk’taki hareketliliği devam ederken, bölgede Rusya ve Kuzey Kore de harekete geçti. Ekim ayında, Kuzey Koreli askerlerin Kursk’ta konuşlandırılması konusu gündeme geldi. Ardından savaş alanında kayıplar veren, insan gücü temin etmede sıkıntı yaşayan Rusya’nın ilk olarak 3 bin Kuzey Koreli askeri Kursk bölgesinde konuşlandırdığı ve askerî eğitim-donatım sağladığı kaydedildi. Süreç içerisinde bu sayının tahmini olarak 11 bine ulaştığı ve bu askerlerden 4 bininin savaşta öldüğü Ukraynalı yetkililer tarafından açıklandı. Ayrıca, Rusya’nın Kuzey Korelilerin bölgede var olduğunu gizlemeye ve cephede verdiği kayıpların izini silmeye çalıştığı da ortaya çıktı.
ZELENSKIY ZAFER PLANINI AÇIKLADI
Savaşın 3. yılında da Rusya, saldırganlığını katlayarak artırmaya devam etti. Rusya’nın uluslararası hukuku ihlal eden bu saldırgan hareketlerine karşı Ukrayna, zafere ulaşmaya odaklandı. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy ve Ukraynalı yetkililer, bulundukları tüm uluslararası örgütlerde ve ortamlarda adaletli bir barışın sağlanması ve Ukrayna’ya desteklerin devam ettirilmesi gerektiğine dikkat çekti. Zelenskıy, 3 yıldır devam eden savaşı sonlandırmak için gerekli olan ve üzerinde büyük bir titizlikle çalıştığı planı, ekim ayında tüm dünyaya duyurdu.
5 madde ve 3 gizli ekten oluşan Ukrayna'nın Zafer Planı’nda; jeopolitik, askerî, ekonomik ve güvenlik konularına odaklanıldı. Planda en çok gündem olan madde ise NATO’ya üyelik daveti oldu. Cumhurbaşkanı Zelenskıy başta olmak üzere tüm Ukrayna devlet yetkilileri, bulundukları her uluslararası ortamda ülkelerinin NATO’ya davet edilmesi konusunda çağrıda bulundu.
UKRAYNA NATO ÜYELİĞİ DAVETİ İSTİYOR
Savaşın üçüncü yılında gündemden düşmeyen NATO üyeliği daveti konusunda fikir ayrılıkları yaşandı ve yaşanmaya da devam ediyor. İttifak içerisinde Ukrayna'nın NATO üyeliğinin savaşı tırmandıracağı yönünde de bir görüş bulunurken çoğu ittifak üyesi, Ukrayna'nın olası üyeliği ile savaşın tarafı olunacağını düşünüyor.
Eğer Ukrayna NATO’ya alınmıyorsa Ukrayna’da bir NATO kurulması gerektiğini savunan Zelenskıy; bir Avrupa ordusu oluşturulması gerektiği yönündeki tezlerini savunmaya devam ediyor. Başta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un gündeme getirdiği, Ukrayna’da bir barışı koruma misyonunun oluşturulması hususu, kuşkusuz savaşın üçüncü yılında önem taşıyan bir gelişme oldu. Önce Fransa’nın ortaya attığı bu fikir; Birleşik Krallık, İsveç, Almanya tarafından da desteklendi.
TRUMP’IN BAŞKAN OLUŞU DENGELERİ DEĞİŞTİRİYOR
Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) yönetimindeki değişiklikler, Ukrayna-Rusya Savaşı’nın da gidişatını etkiledi. Donald Trump, 5 Kasım 2024 tarihinde gerçekleşen ABD Başkanlık Seçimi'nden galip çıktı. Ülkede Joe Biden devri, Trump’ın 20 Ocak 2025 tarihinde gerçekleşen yemin töreni ile kapandı. Trump, başa geldikten sonra dış yardımların askıya alınmasını istedi. Kararın Ukrayna’yı kapsamadığı belirtilirken; ilerleyen günlerde ABD’de yaşayan Ukraynalılara uygulanan United for Ukraine (U4U) programının askıya alındığı duyuruldu.
Başkan Trump ABD'nin desteğini hissettirmeden azaltırken, Cumhurbaşkanı Zelenskıy’a ilginç bir öneri ile geldi. ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı yaklaşık 300 milyar dolarlık desteğe karşılık olarak Ukrayna’dan nadir toprak mineralleri tedarik etmesini isteyen Trump, bu hamlesi ile uluslararası kamuoyunu da şaşkınlık içerisinde bıraktı. Dahası, bu teklifin Trump'ın aklındaki daha büyük bir barış anlaşmasının bir parçası olduğu öne sürüldü.
3. yılını dolduran savaşı sonlandırmak isteyen Trump, Putin ile de görüşmeye başladı. Gerçekleşen ilk görüşmede Ukrayna'daki topyekûn savaşı bir an evvel sona erdirme konusunda müzakerelerin hemen başlaması için karar aldığı ifade edildi.
UKRAYNA İÇİN UKRAYNA’SIZ “BARIŞ” GÖRÜŞMESİ!
ABD ile Rusya’nın üst düzey yetkilileri, 18 Şubat’ta Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da bir araya geldi. Dört saat süren görüşmeye Ukrayna tarafı davet edilmedi. Ukrayna topraklarında devam eden savaşa çözüm arayışı; "Ukrayna olmadan Ukrayna için" yapıldı.
Riyad’da gerçekleşen görüşmenin Ukrayna-Rusya Savaşı’nın adil ve kalıcı bir şekilde sona ermesi amacıyla uzun ve zorlu bir yolculuğun ilk adımı olduğu iddia edilirken; Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, görüşmelerin hiçbir sonuç doğurmayacağını ve Ukrayna olmadan gerçekleşen görüşmeleri tanımayacağını vurguladı.
DAHA NE KADAR MASUM İNSAN HAYATINI KAYBEDECEK?
Savaş 4. yılına giriş yaparken barışın nasıl sağlanacağı hala akıllarda soru işareti olarak yerini koruyor. Ukraynalı yetkililerin gündeminde; Rusya’nın saldırgan tavırları, Trump’ın her geçen gün değişen politikaları, hayatını kaybeden onlarca masum insan, yok edilen hayatlar ve şehirler, tehlikeli iş birlikleri, AB’nin tutumu gibi birçok konu yer alıyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy ve Ukrayna devleti, adil bir barışın Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve tam bağımsızlığı ile sağlanmasında kararlı. Barışa giden yol; Kırım, Donetsk, Lugansk ve işgal altındaki diğer bölgelerin Ukrayna’ya iadesinden geçiyor.
