Şamil Alâdin’in doğumunun 100. yıldönümü

Bugün, 12 Temmuzda Kırım Tatar edebiyatında önemli isim, şair ve yazar Şamil Alâdin, doğumunun 100. yıldönümünde anılıyor.

Alâdin’in Kırım Tatar kültürünün kalkınmasına büyük katkılar yaptı. Alâdin, edebiyatın yanı sıra Kırım Tatar milli hareketinin aktif katılımcısıydı. Şamil Alâdin, anavatanı Kırım’a dönme için mücadele eden aktivist olarak SSCB Komünist Partisi yönetimine yazılar hazırlıyordu, diğer milli hareket katılımcılarıyla birlikte Moskova’ya giderdi. Şamil Alâdin, 18 Mayıs 1944 sürgününden sonra SSCB Yazarlar Birliği’nden ihraç edilen Kırım Tatar yazarlarının birliğe yeniden alınmasını başarmıştı. Yazarın doğumunun 100. yıldönümü dolayısıyla onun adının ebedileştirilmesi amacıyla Alâdin’in yaşadığı evin üzerine anıt levhası kurulacak.

Şamil Aladin, 12 Temmuz 1912'de Kırım'da Ay-Petri dağının eteğinde bulunan Mahuldur köyünde dünyaya geldi. Köy mektebinde ilk eğitimini alan Şamil Aladin, 12 yaşına gelince Bahçesaray'da 7 yıllık bir okulunda tahsiline devam etti. Tükrçe ba Arapçanın yanısıra, Fransızca, İngilizce ve İspanyolca’yı çok iyi bilen ve konuşan ünlü öğretmen Yahya Nacı Bayburtlı'dan eğitim gördü, öğretmeninden esinlenerek edebiyata çok büyük ilgi ve sevgisi oluştu.

15 yaşında yazdığı ve İsmail Bey Gaspıralı'ya adadığı ilk şiiri olan "Tan Bülbüli" (Tan Bülbülü), o zamanlar ünlü Yaş Kuvvet (Genç Kuvvet) gençlik gazetesinde yayımlandı. Bahçesaray'da eğitimini tamamladıktan sonra Akmescit Pedagoji Meslek Okulu'na (1928-1931 yılları arası) okumaya giren Şamil Aladin, o devrin ünlü Kırım Tatar şairleri Ziyadin Cavtöbeli ve Kerim Camanaklı ile tanışma olanağını buldu.

Aladin, meslek okulundan mezun olduktan sonra Moskova Edebiyat Enstitüsü Açık Öğretim Bölümünü kazandı. Yazarın ilk şiir kitapları: "Toprak Kuldi, Kok Kudi" (Torak güldü, gök güldü)- 1932, askerlikte geçirdiği yılların esinlendirdiği "Kızıl Kazaknın Yırları" (Kızıl Kazağın Şarkıları) şiir kitabı ise 1935 dünya yüzünü gördü.

1936 yılında Kırım Yanı Dünya (Yeni Dünya) gazetesi yazı işleri müdürü yardımcısı olarak göreve başlayan Şamil Aladin, hiç beklenmeyen bir sırada arkadaşları ile birlikte Dağıstan’a gitti ve dağlardaki köylerden birinde öğretmenlik yaptı. Yazar, Komsomol örgütünün verdiği görev üzerine eskavatör operatörü olarak Özbekistan'daki SSCB'nin 2. beş yıllık planının en önemli inşaatına gitti. Şamil Aladin, orada da mesleğini bırakmadan Eğer Sevsen romanını yazdı.

Sürgünden sonra Özbekistan'da yaşamak zorunda kalan Kırım Tatar yazarı, orada Kırımlı aydınları etrafında topladı.

Farklı dillere çevirilen 70'i aşan eserin sahibi Şamil Aladin 1994 yılında ailesi ile Kırım'a döndü ve Akmescit'e (Simferopol) yerleşti.

Yazar, 21 Mayıs 1996 tarihinde hayata veda etti.

Osman Bayramaliyev
QHA