Kırım Tatarlarının tek köy müzesi: Ballıkpınar Kültür Evi

Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay Türkiye’de Kırım Tatarlarının tek köy müzesi olan Ballıkpınar Kültür Evi’nin Kırım Tatarları için taşıdığı önemi  Kırım Haber Ajansına (QHA) anlattı.

KIRIM TATAR KÜLTÜRÜ YAŞIYOR

Vatan Kırım’dan Rus baskısı sebebiyle yola çıkmak zorunda kalan atalarının, çekilen birçok meşakkattan sonra yolculuklarını Ballıkpınar’da noktaladıklarını belirten Tuncer Kalkay, Ballıkpınar köyünün Rus işgalinden sonra Dobruca’ya yerleşen Kırım Tatarları tarafından 1904 yılında kurulduğunu söyledi.

Kalkay, Kırım’dan başlayıp Ballıkpınar’da devam eden hikâyelerinde 1910’lu ve 1920’li yıllarda iki defa daha göç alan köylerinin günümüzde Kırım Tatar kültürünü ve hayatını devam ettiren bir köy olduğunu dile getirdi.

Kırım Tatar kültürünü yaşatmak için Kırım Tatarlarının orijinal evlerine uygun şekilde 3 odalı bir Kültür Evi yaptıklarını vurgulayan Kalkay sözlerini şöyle sürdürdü:

Kültür evimizin ilk odası karşılama odası. Kültürümüz ve tarihimizle ilgili resimler ve metinler yer alıyor bu odada. Köyümüzde 1936 yılında açılan ilkokulun ilk öğrencilerinin fotoğraflarını sergiliyoruz bu odada. 1938 yılında köyümüze gelen Yunus Öğretmen, köyümüzün eğitim hayatına damga vuruyor. Yunus Öğretmen 10 tane köyün eğitimini koordine ediyor ve 1965 yılına kadar eğitime devam ediyor. Köyün kursları, spor faaliyetleri ve eğlenceleri ile ilgili pek çok fotoğraf yer alıyor Kültür Evi'mizde. Eğitim olarak merkez köy olan köyümüz örnek köy olarak da seçildiği için tarım aletleri burada sergileniyor ve diğer köylere tanıtılıyor.

Tuncer Kalkay, Atatürk’ün 1930’lu yılların başında Ballıkpınar’a geldiğine dikkat çekerek birçok yabancı heyetin de Ballıkpınar’ı ziyaret ettiğini sözlerine ekledi. Köylerinde  kadınların her zaman aktif hayatın içinde yer aldığını  belirten Kalkay, özgüveni çok fazla olan ve devletle olan ilişkilerde her zaman muhtarın yanında olan Fazile Karti’nin Atatürk’ü karşılayan ve onunla tokalaşanlar arasında olduğuna dair rivayetleri dile getirdi. 1938 yılından itibaren köydeki öğrencilerin yarısının kız yarısının erkek olduğunun altını çizen Kalkay, "1950 yılında Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a iade-i ziyarette bulunan ekibin  tamamının  kadınlardan oluştuğunu görüyoruz. 1970’lere kadar genç kızların ve kadınların konserler ve kurslarda aktif olarak yer aldığına yönelik bilgilerimiz mevcut.” dedi.

Tıpkı Kırım Tatarlarının evlerinde olduğu gibi Kültür Evi'nin de ortasındaki odasının "hayat odası" olduğunu dile getiren Kalkay, Kültür Evi'ndeki hayat odasında gelenek ve göreneklerini yansıtan gündelik hayat malzemelerini, hatıralarını anlatan metinleri sergilediklerini söyledi.

GELİN ODAMIZIN DÜNYADA EŞİ YOK

Dünyada bir eşi daha olmayan gelin odasının düğünün başladığı ilk gün ziyarete açılarak gelin anne olana kadar açık olduğunu anlatan Kalkay, bu benzersiz odayı genç kızların hep birlikte döşediklerini ifade etti. Kültür Evi’nin dekore edilmesi sürecinde köyde yaşayan 75’lik genç kızlarla gelin odasını hazırladıklarını vurgulayan Kalkay, şunları söyledi:

Gelin odasını döşemeye tavandan başladık. Tavana gerilen daire şeklindeki bir ipin etrafına gökkuşağı şeklinde rengarenk asırlık el işlemelerini yerleştirdik. Sedirleri, minderleri, şerbentleri, takıları, tellenen horoz ve tellenen şırakı yerlerine koyduk. Gelin almaya giderken kayınlara kız evi tarafından gönderilen tokuzu aslına uygun şekilde yaparak müzemize kazandırdık.

KÜLTÜR EVİMİZ GEÇMİŞİ GELECEĞE TAŞIYOR

Kalkay günümüzde son nefesini vermekte olan köy yaşantısının izlerini sürmek ve geçmişin korunmasına yönelik olarak Ballıkpınar’a kazandırdıkları Kültür Evi’nin geçmişi geleceğe taşıyarak büyük bir boşluğu doldurduğunun altını çizerek sözlerini şöyle noktaladı:

Birçok farklı yerde aylarca, yıllarca konuşulan ama bir türlü faaliyete geçirilemeyen bu projeyi kafamızda oluşturduk, insanları bu projeye inandırdık, çok emek verdik ama sonunda başardık.