Ziyalılar Katliamı'nın üzerinden tam 86 yıl geçti

Türk dünyasına çöken kızıl kâbusun en somut örneklerinden olan Ziyalılar Katliamı, bundan tam 86 yıl önce gerçekleşti. Kırım Tatar aydınlarının Sovyet yönetimince katledilmesi, Kırım Tatar kültürüne vurulan en büyük darbelerden biriydi. Katil Stalin rejiminin, aydınlar ve entelektüellere yönelik terör faaliyetleri Kırım Tatar halkının hafızasında hep taze olarak kaldı.

1936 ve 1937 yıllarında çeşitli suçlamalarla tutuklanan Kırım Tatar aydınları, Stalin rejiminin cellatları tarafından, 17 Nisan 1938’de Akmescit'teki cezaevinde kurşuna dizildi.

KIRIM TATAR TARİHİNİN KARA GÜNLERİNDEN ZİYALILAR KATLİAMI

Kızıl terörünün "anti-sovyet unsur" olarak nitelendirdiği yüzlerce Kırım Tatar aydın, sözde "casusluk" ve "milliyetçilik" suçlamalarıyla toplama kamplarına gönderilmişti.

Katliama dair detayların günümüzde dahi tam olarak açıklığa kavuşturulamaması sebebiyle toplamda kaç aydının öldürüldüğü ve nerede toprağa verildi net olarak tespit edilememiştir.

Bununla birlikte, kurşuna dizilenler arasında; yazar, gazeteci ve 1. Kırım Tatar Milli Kurultayı delegelerinden Hasan Sabri Ayvazov, yazar, bilim adamı ve öğretmen Osman Akçokraklı, Bahçesaray Saray Müzesi Müdürü ve etnograf Üsein Bodaninskiy, dilbilimci ve öğretmen Yagya Bayraşevskiy, Süleyman İdrisov, şair ve öğretmen Abdullah Latifzade, gazeteci ve sivil toplum aktivisti Mamut Nedim, tercüman ve Kırım Devlet Yayınevi Başkanı Abdülkerim Cemaledinov ve yazar İlyas Tarhan başta olmak üzere birçok aydının yer aldığı biliniyor.

Stalin bu katliam esnasında, İsmail Bey Gaspıralı'nın Bahçesaray’daki mezarını tahrip ettirip üzerinde blok apartmanlar yaptırarak Cedîdciliğin bütün izlerini silmek istemiştir. Cedîdciler’in eserlerinin kütüphanelerde bulundurulması yasaklanmış ve Türk okullarında Cedîdciler’in emperyalist ajanı, burjuva, pantürkist sınıf düşmanları olduğu telkin edilmiştir.

Sovyet terörünün eli kanlı diktatörü Stalin tarafından tatbik edilen Türklüğü yok etme projesinin yalnızca bir safhası olan bu olay, Kırım Tatar halkının hafızasında derin izler bırakmış ve Kırım Tatar kültürüne büyük bir darbe vurmuştur.

Kırım’ın 2014 yılında Rusya tarafından işgal edilmesinden önce, Yarımada'daki Kırım Tatarları her yıl 17 Nisan 1938 tarihinde kurşuna dizilen soydaşlarını dualarla anıyordu. Kırım Tatar gençlerin inisiyatifle başlayan ve her 17 Nisan’da tertip edilen Ziyalılar Katliamı kurbanlarını anma programları ne yazık ki, vatan Kırım’ın 2014’te Rus işgaline uğraması sebebiyle 10 yıldır gerçekleştirilemiyor.