Çevre Haberleri - Son Dakika Çevre Haber Güncel Gelişmeler

Ukrayna, Rusya’dan 43 milyar dolarlık “iklim tazminatı” talep edecek

Ukrayna, savaşın çevreye verdiği zarar nedeniyle Rusya’dan 43 milyar dolar tutarında iklim tazminatı talep etmeye hazırlanıyor. Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Konferansı (COP30), kapsamında yayımlanan basın açıklamasında, bunun “savaş sonrası ilk iklim tazminatı talebi” olduğu vurgulanırken, tazminatın savaştan sonra Ukrayna'nın "ekolojik restorasyonu" için harcanacağını belirtildi. Konu ile ilgili açıklama yapan Ukrayna Ekonomi Bakan Yardımcısı Pavlo Kartaşov, “Rusya birçok yönden kirli bir savaş yürütüyor ve iklimimiz de zarar görüyor... Tüketilen muazzam miktarda yakıt, yakılan ormanlar, yıkılan binalar, kullanılan beton ve çelik; bunların hepsi özünde ‘çatışmanın karbon ayak izidir’ ve önemli bir iklim hasarına yol açıyor. Bu saldırganlığın iklim üzerindeki etkileri sınırlarımızın çok ötesinde ve gelecekte de hissedilecektir.” ifadelerini kullandı. İKLİM TAZMİNATI NASIL HESAPLANDI? Talep edilen meblağ, Savaşın Sera Gazı Muhasebesi Girişimi (IGGAW) uzmanlarının hesaplamalarına dayanıyor. Buna göre, savaş 237 milyon ton karbondioksit (CO₂) eşdeğeri emisyona yol açtı. Bilim insanları, bu emisyonların topluma verdiği zararı ifade eden “karbonun sosyal maliyeti”ni ton başına 185 dolar olarak hesaplıyor. Tazminat başvurusu, Avrupa Konseyinin oluşturduğu yeni mekanizma üzerinden yapılacak. Aynı çerçevede Ukraynalılar tarafından savaş zararlarına ilişkin 70 bin başvuru şimdiden iletilmiş durumda. Uzmanlar, savaşın çevresel tahribatının boyutunun “devasa” olduğunu belirtiyor: 25 bin hektar yanmış orman, tehdit altındaki 220 koruma alanı ve yaklaşık 1 milyon hektarlık mayınlı arazi bunlardan sadece bazıları. Avrupa’daki uzmanlar ve Ukraynalı kurumlar, bu ekolojik yıkımın “ekosid” (ekolojik soykırım) olarak tanınması için uluslararası kanıt toplamayı sürdürüyor.

Kırım açıklarında 600’den fazla aktif metan sızıntısı tespit edildi: Uzmanlardan “büyük ekolojik felaket” uyarısı

Ukrayna Millî Direniş Merkezinin açıklamasına göre, Rus işgali altındaki Kırım kıyılarında 600’den fazla aktif metan sızıntı noktası belirlendi. En yoğun sızıntıların Fiolent Burnu, Akyar (Sivastopol) Körfezi ve Kerç Boğazı çevresinde olduğu bildirildi. Ayrıca Kafkasya kıyılarında da 350 benzer çıkış noktası tespit edildi. Merkez, 12 Kasım’da sosyal medya üzerinden yayımladığı açıklamada, “İşgal edilen Kırım kıyılarında 600'den fazla aktif metan sızıntı noktası tespit edildi." ifadelerini kullanarak, bu bulguların Karadeniz’de büyük ölçekli bir ekolojik felaketin başlangıcına işaret edebileceği uyarısında bulundu. Açıklamaya göre sızıntıların bir kısmı, 725 metre derinlikteki gaz hidrat tabakalarında kaydedildi. Bu kristalimsi yapılar belirli koşullarda çözünerek devasa miktarda sera gazı salabiliyor. Merkez, metan çıkışlarındaki artışın doğrudan Rusya’nın işgal altındaki Kırım’da yürüttüğü teknolojik ve askerî faaliyetlerle bağlantılı olduğunu bildirdi. Bunlar arasında deniz tabanında petrol ve gaz arama çalışmaları, askerî üs inşaatları ve patlayıcılarla yapılan deniz tatbikatları yer alıyor. BULGULARI SAPTAYAN BİLİM İNSANLARI SUSTURULDU Ukrayna Millî Direniş Merkezinin kaynaklarına göre en yüksek metan yoğunluğu son altı aydır Rusya’nın “jeolojik keşif” adı altında yürüttüğü yoğun sondaj faaliyetlerinin yapıldığı bölgelerde kaydedildi. Bulguları saptayan bilim insanlarının, veriler kamuoyuna sızdıktan sonra işgalcilerden “yorum yapmamaları” yönünde talimat aldığı aktarıldı. Uzmanlar, bu faaliyetlerin deniz tabanı katmanlarının bozulmasına, metanın kontrolsüz şekilde açığa çıkmasına ve oksijen seviyesinin düşmesine yol açtığını belirtiyor. Metan, ısıyı karbondioksitten 25 kat daha etkili biçimde hapseden bir gaz olduğundan, zincirleme reaksiyonlar sonucu kitlesel deniz canlısı ölümleri yaşanabileceği ifade ediliyor. KARADENİZ'İN DERİN KESİMLERİ "ÖLÜ BÖLGEYE" DÖNÜŞEBİLİR Ukrayna Millî Direniş Merkezi açıklamasında, “Uzmanlar, sürecin durdurulmaması halinde Karadeniz'in doğal yenilenme yeteneğini kaybedebileceği konusunda uyarıyor. Karadeniz’in derin kesimleri ‘ölü bölgeye’ dönüşebilir; patlamalar ya da yer kaymaları sonucu açığa çıkacak metan dalgaları Türkiye, Romanya ve Bulgaristan kıyı ekosistemlerini dahi etkileyebilir.” denildi. Merkez, Rusya’nın “kaynak geliştirme” adı altında yürüttüğü bu faaliyetlerle Karadeniz’i askeri çıkarların çevresel güvenliğin önüne geçtiği bir ‘teknolojik risk bölgesine’ dönüştürdüğünü vurguladı.

Rus mayınları Karadeniz ekosistemini onlarca yıl tehdit edebilir

İşgalci Rusya tarafından Karadeniz’e yerleştirilen deniz mayınları, bölgenin doğası için uzun yıllar sürecek bir tehdit oluşturuyor. Kıyiv’de düzenlenen "Rusya'nın Karadeniz'deki Ekokırımının Sonuçları: Ukrayna'nın Yükümlülükleri ve Uluslararası Müdahale Mekanizmaları" başlıklı basın konferansında konuşan Ukrayna Milli Bilimler Akademisine bağlı İvan Şmalhauzen Zooloji Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Pavlo Holdin, deniz mayınları onlarca, hatta yüzlerce yıldan uzun süre boyunca aktif kalabildiği için Rusya’nın Karadeniz’e bıraktığı deniz mayınlarının bölgenin doğası için uzun yıllar sürecek bir tehdit oluşturduğuna dikkat çekti. Rusya’nın 2023 ve hatta 2024 yıllarında da denize mayın bırakmaya devam ettiğini belirten bilim adamı, “Rusya Karadeniz’i birkaç kez mayınladı. Uçaklardan bırakılan mayınlar yalnızca Ukrayna kıyılarına değil; Bulgaristan, Türkiye ve hatta Rusya’nın Soçi kıyılarına kadar ulaştı.” ifadelerini kullandı. Holdin, bu durumun sadece savaş döneminde değil, gelecek nesiller boyunca da etkilerini sürdüreceğini vurgulayarak, “Ne yazık ki, bu sorunla hayatımız boyunca karşı karşıya kalacağız.” dedi.

Kırım’da ekolojik talan derinleşiyor: Ağaçlar Rus ordusu için kesiliyor

Rusya’nın Kırım’daki işgal politikası, yalnızca siyasi ve demografik değil aynı zamanda ekolojik bir yıkım stratejisi ile birlikte ilerliyor. Rus işgalciler, Akmescit (Simferopol)-Aluşta-Yalta yolunun yeniden inşası için 164 hektardan fazla ormanlık alanı yok etmeyi planlıyor. Daha önce bu yılın mart ayında Kırım'ın güney kıyısında başlatılan yol inşaatı esansında binlerce ağaç kesilmişti. Kırım’ın Kremlin kontrolündeki sözde Çevre Bakanlığı, Rus medyasına yaptığı açıklamada kesilen odunların işgalci Rus ordusuna teslim edildiğini resmen doğruladı. Açıklamaya göre, mart ayında elde edilen yaklaşık 2 bin 400 metreküp odun doğrudan orduya gönderildi. Yetkililer, kalan ağaçların da aynı şekilde “askeri ihtiyaçlar” için kullanılacağını belirtti. RUSYA’NIN ASIL ÖNCELİĞİ ORDUNUN ÇIKARLARI İşgal yönetimi, ekolojik talanı örtbas etmeye çalışarak, ormanın bir kısmının yeniden dikileceğini ve dağ yamaçlarının mühendislik yöntemleriyle güçlendirileceğini iddia ediyor. Ancak işgalcilerin çevreyi geri dönüşsüz biçimde tahrip ettiği ve asıl önceliğinin işgal ordusunun çıkarları olduğu açıkça görülüyor. Daha önce “Sarı Kurdele” direniş hareketi, Akyar (Sivastopol)-Yalta yolu yakınlarında binlerce ağacın kesildiğini ve işgalcilerin telafi edici ağaçlandırma gibi bir planı gündeme bile almadığını bildirmişti.

Rus işgali altındaki Kırım’da yol genişletme adı altında ağaç katliamı!

Rus işgal yönetimi, Kırım'da Yalta ile Akyar’ı (Sivastopol) birbirine bağlayan karayolunu "genişletme" projesi kapsamında binlerce ağacı katletmeye başladı. Sosyal medyada paylaşılan video ve fotoğraflar, yol kenarlarındaki devasa ağaç kesimlerini gözler önüne serdi. Rus işgali altındaki Kırım başta olmak üzere Ukrayna topraklarında faaliyet yürüten Sarı Kurdele direniş hareketi aktivistleri, yol kenarındaki orman şeridinin yok edilmesine dair görüntüleri paylaşarak, “Sorunlu alanların etrafına çevre yolları inşa etmek, ek çatallanmalar veya paralel trafik kavşakları oluşturmak gibi daha medeni bir tasarım yaklaşımı seçmek yerine, işgalciler en ilkel yolu seçerek mevcut ormanlık alanı yok ettiler.” ifadelerini kullandı. Kesilen ağaçların yıllardır yolu tozdan, aşırı sıcaktan ve toprak kaymalarından koruduğu biliniyor. Aktivistler söz konusu tahribatın, yolculuk koşullarını kötüleştireceğini ve kötü hava koşullarında trafik güvenliğini riske atacağını savundu. Öte yandan, işgal yönetimi herhangi bir telafi amacıyla yeni ağaç dikimi planı da açıklamış değil. Bu durumu, Moskova'nın Kırım'a yönelik sömürgeci politikasının bir başka örneği olarak yorumlayan aktivistler, Rusya'nın Yarımadadaki kaynakları tükettiğini, çevreyi tahrip ettiğini ve geride sadece yıkım bıraktığını vurguladı.

Ukrayna, Açık Denizler Sözleşmesi’ni imzaladı

Ukrayna Ekonomi, Çevre ve Tarım Bakanı Oleksiy Sobolev, New York’taki Birleşmiş Milletler (BM) Genel Merkezinde Açık Denizler Sözleşmesi’ni (BBNJ Agreement) imzaladı. Sözleşme, uluslararası deniz ekosistemlerinin korunması ve deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı konusunda iş birliğini güçlendirmeyi amaçlıyor. Ukrayna Ekonomi, Çevre ve Tarım Bakanlığından yapılan açıklamada, 30 Ağustos’ta Bakan Sobolev’in Açık Denizler Sözleşmesi’ni imzaladığı aktarılırken, “Ukrayna, bundan böyle okyanus ekosistemlerinin korunması ve uluslararası sulardaki deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı için yeni bir uluslararası mekanizmaya taraf oldu.” ifadelerine yer verildi. Sobolev, imza töreninde yaptığı açıklamada, sözleşmenin Ukrayna’nın Avrupa geleceğine atılan önemli bir adım olduğunu belirterek, “Okyanusların ve denizlerin korunması, hem Avrupa hem de küresel çevresel entegrasyonumuzun bir parçasıdır. Karadeniz ve Azak Denizi'ndeki konumumuz, deniz güvenliğini ve ekosistem korumasını ülke ve bölge için stratejik hale getiriyor. Savaş zamanlarında bile, küresel çevreye özen gösterebildiğimizi, iklim zorluklarıyla ve saldırganların çevre suçlarıyla mücadele edebildiğimizi kanıtlıyoruz.” dedi. Yapılan açıklamaya göre ilgili sözleşme, Biyoçeşitliliğin Korunması Sözleşmesi kapsamında 2030 yılına kadar denizlerin ve kara alanlarının yüzde 30’unun korunmasını hedefleyen çalışmalara katkı sağlıyor. Ayrıca, Paris İklim Anlaşması kapsamındaki Mavi Karbon (Blue Carbon - deniz ekosistemlerinin karbon emilimi) programıyla da uyumlu olduğu belirtiliyor. Belge, Ukrayna’nın uluslararası deniz politikalarının şekillenmesine katılımını ve Rusya'nın Kırım ve Karadeniz'in çevresi üzerindeki olumsuz etkisine dünyanın dikkatini çekmesine olanak tanıyor. AÇIK DENİZ SÖZLEŞMESİ 2023 yılında kabul edilen Açık Denizler Sözleşmesi, BM Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS) kapsamında üçüncü uygulama anlaşması niteliği taşıyor. Sözleşme, dünya okyanuslarının yaklaşık iki/üçünü kapsayan alanlarda biyolojik çeşitliliğin korunması için evrensel kurallar oluşturmayı hedefliyor. Şimdiye kadar 140 ülke anlaşmayı imzaladı, bunlardan 54’ü kendi ulusal hukuklarında onayladı.

Rus askerî faaliyetleri sonucu Kırım'da yunus ölümleri artıyor

Rus işgali altındaki Kırım kıyılarında toplu yunus ölümleri kaydedildi. Senenin başından bu yana Yarımada'nın kıyılarında 100’den fazla ölü yunus bulundu. RUSYA'NIN KARADENİZ’DEKİ ASKERÎ FAALİYETLERİ DENİZ CANLILARININ YAŞAMINA DOĞRUDAN TEHDİT Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Özel Operasyonlar Komutanlığına bağlı Millî Direniş Merkezi, 7 Nisan 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, yunus ölümlerinin başlıca nedenleri arasında denize sızan akaryakıt, askerî tatbikatlardan kaynaklanan akustik kirlilik ve yasa dışı kurulan ağların yer aldığını duyurdu. Merkeze göre, Rusya’ya ait askerî gemilerden sızan yakıtlar, deniz yaşamını ciddi şekilde tehdit ediyor. Ayrıca, Rusya’nın düzenlediği sayısız tatbikat sırasında kullanılan sonar ve yüksek frekanslı ses sistemlerinin deniz memelilerinde yön kaybına neden olduğu, yunusların bu yüzden karaya vurup öldüğü belirtiliyor. Açıklamada, bunun yalnızca ekosisteme değil, aynı zamanda Karadeniz’in genel güvenliğine ve deniz canlılarının yaşamına da doğrudan tehdit oluşturduğu vurgulandı. Birkaç gün önce Rusya’ya bağlı Deniz Memelileri Araştırma ve Rehabilitasyon Merkezi “Bezzabotnoye More” (Huzurlu Deniz), 2024 yılı başından bu yana Kırım kıyılarında 100'ün üzerinde ölü yunus bulunduğunu açıklamıştı. Ayrıca merkez 2024 yılında merkez Kırım kıyılarında 502 ölü yunusun bulunduğunu aktarmıştı.

Zelenskıy: Rusya para kazanma hırsıyla Karadeniz'in çevresini yok ediyor

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, savaş suçlusu devlet Rusya'nın para kazanma hırsıyla Karadeniz'in doğasını tahrip ettiğini belirtti. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, 23 Aralık 2024 akşamı yayımladığı video hitapta Rusya’nın Karadeniz çevresine verdiği zarara dikkat çekti. Zelenskıy, "Şu anda herkes Karadeniz’deki felaketin sonuçlarını görüyor. Kıyıları kirleten mazot... Rusya para kazanmak için çok eski 50 yıllık gemileri kullanıyor... Bu, hem savaşın finansmanı açısından hem de doğaya verdiği zarar açısından büyük bir tehdit" şeklinde konuştu. İster Karadeniz isterse de Azak Denizi, Baltık Denizi ve Kuzey Denizi olsun hiçbir denizin Rusya'nın varlığından kaynaklanan böyle bir zarara uğramayı hak etmediğini vurgulayan Zelenskıy, "Karadeniz'deki mazot sorunuyla insanlar baş başa bırakıldı. Putin hiçbir şey yapmıyor, o sadece ‘Oreşnik’ gibi silahlar ve başka deliliklerle ilgileniyor" dedi. Ukrayna Cumhurbaşkanı bir kere daha dünya toplumuna Rusya'yı gerçek barışa zorlamak ve işlediği suçlardan sorumlu tutmak için her şeyi yapma çağrısında bulundu. 4 BİN TON MAZOT DENİZE DÖKÜLDÜ Rusya’ya ait Volgoneft 212 adlı petrol tankeri, 15 Aralık 2024 tarihinde parçalanarak Karadeniz’in sularına gömüldü. Kerç Boğazı yakınlarında ikiye bölünen gemideki 4 bin ton mazot denize döküldü. Volgoneft-212 adlı petrol tankerinin 55 yıllık bir gemi olduğu ve kısa süre önce de yenilendiği biliniyor. Yapılan yenilemede tankerin ortası kesilerek uç ve arka kısımları birbirine kaynakla bağlandı. Gerçekleşen kazada tankerin kaynak yapılan noktadan parçalandığı görüldü. Rusya Federasyonu, eski gemileri fırtına gibi zorlu hava koşullarında denize göndererek küresel deniz işletme kurallarını ihlal ediyor.

İşgalciler Kırım’da 100 bin ağacı yok etti!

Rusya, Kırım’ı işgal ettikten sonra Yarımada'nın çevresine çok büyük zarar verdi. Kırım’ın Rus işgal yönetimi “Tavrida” karayolu inşaatı sırasında 100 binden fazla ağaç ve çalıyı yok etti. Kırım Haber Ajansına (QHA) konuşan çevre uzmanı Yevgen Hlobıstov, Rusya’nın, 2020 yılında kullanıma açılan “Tavrida” karayolu inşaatı esnasında Kırım’ın çevresine büyük zarar verdiğini ifade etti. Yol inşaatı sırasında bitki örtüsünün büyük çapta tahrip edildiğine dikkat çeken uzman, “Karayolunun her iki tarafında 200 metre uzaklığındaki alanda çok sayıda ağaç yok edildi. Bu ağaçlar karayolu için hiçbir engel teşkil etmiyordu. Bu sözde güvenlik şerididir. Elbette ağaç örtüsü açısından başka kayıpları da oldu ama en büyük zarar ağaçların kesilmesiydi. 100 binden fazla ağaç ve aynı sayıda çalı yok edildi.” dedi. Bununla birlikte uzman Tavrida, otoyolunun millî park olan alanlardan geçtiğine dikkat çekerek, işgal yetkililerin bunun için ilgili alanların statüsünü hızlı bir şekilde değiştirerek yol inşaatına izin verdiğini belirtti. Bilindiği üzere Kremlin yönetimi, “Tavrida” karayolunu Kırım’ı daha hızlı ve daha kolay bir şekilde askerileştirmek için inşa etti.