Ankara Kitap Fuarı'nda Rus provokasyonu: Kırım Platformu Deklarasyonu yeniden gündemde
Türkiye’nin başkenti Ankara’da 3-12 Ekim 2025 tarihleri arasında düzenlenen 22. Ankara Kitap Fuarı’nda Rusya’nın provokatif girişimleri tepki çekti. Rusya’nın Ankara Büyükelçiliği eliyle yürütülen faaliyetlerde Rus yazarlara öncelik verilmesi ve Kırım’ın işgalinin meşrulaştırılmasına yönelik içerikler sergilenmesi, uluslararası kamuoyunun dikkatini çekti.
Fuar kapsamında tertip edilen programlarla bir yandan Ukrayna-Rusya Savaşı'na dair Rus tezlerinin propagandası yürütülürken; Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara Ticaret Odası, Türkiye Yazarlar Birliği, KOSGEB ve TOBB tarafından desteklendiği göz önüne alındığında fuar, Türkiye-Ukrayna ilişkilerini hedef alıyor.
Fuardaki girişimler, 24 Eylül 2025’te New York’ta düzenlenen Beşinci Uluslararası Kırım Platformu Zirvesi’nde kabul edilen bildirgeyi yeniden gündeme taşıdı. Zirvede, Kırım’ın Rusya tarafından 2014’te işgalinin tanınmadığı ve tanınmayacağı vurgulanmıştı.
60'tan fazla ülke ve uluslararası örgütü bir araya getiren ve Türkiye'nin Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler'in katılımıyla yer aldığı zirvede, Kırım'ın 2014'te Rusya tarafınıdan işgalinin tanınmadığı ve tanınmayacağının altı çizilmişti. New York Deklarasyonu'nda alınan kararlar şu maddelerle açıklanmıştı:
Bizler, Birleşmiş Milletler üyesi devletlerin ve uluslararası kuruluşların temsilcileri olarak, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 80. oturumunun Yüksek Düzeyli Haftası çerçevesinde –ki bu aynı zamanda BM’nin kuruluşunun 80. yıldönümüdür– 24 Eylül 2025 tarihinde New York’ta bir araya geldik. Amacımız, Birleşmiş Milletler Şartı’nda yer alan amaç ve ilkelere kararlı bağlılığımızı teyit etmektir.
Bu amaç ve ilkeler kalıcı, evrensel ve daha barışçıl, müreffeh ve adil bir dünya için vazgeçilmez temeldir.
Şart’ın 2. maddesi uyarınca tüm devletlerin, uluslararası ilişkilerinde herhangi bir devletin toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı güç kullanma tehdidinden ya da kullanımından kaçınma ve uluslararası uyuşmazlıklarını barışçıl yollarla çözme yükümlülüğünü hatırlatıyoruz.
Güç tehdidi veya kullanımının sonucu olarak elde edilen hiçbir toprak kazanımının yasal olarak tanınamayacağını teyit ediyoruz.
Bu ilkelerin savunulması ve korunmasında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun tutarlı ve ilkesel tutumunu, BM’nin en kapsayıcı organı tarafından kabul edilen çok sayıda karar aracılığıyla yansıdığını kabul ediyoruz.
Rusya Federasyonu’nun, Ukrayna’ya karşı Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol şehrini ilhak etme girişimiyle başlayan ve Şart’ın 2(4). maddesini ihlâl eden saldırısını kınıyoruz.
Rusya Federasyonu’nun, Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol şehri dahil olmak üzere Herson, Zaporijjya, Donetsk ve Luhansk bölgelerinin bazı kısımlarını kapsayan Ukrayna topraklarının devam eden geçici işgalini de kınıyor ve bu bölgelerin ilhak girişimlerini tanımadığımızı teyit ediyoruz.
Ukrayna’nın uluslararası alanda tanınan sınırları içinde, karasuları da dahil olmak üzere, egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne bağlılığımızı teyit ediyoruz.
Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ihlal eden eylemlere karşı, 2014 yılından bu yana kabul edilen BM Genel Kurulu’nun tüm ilgili kararlarını, özellikle Ukrayna’nın geçici işgal altındaki topraklarındaki insan hakları durumunu ve Kırım Özerk Cumhuriyeti ile Sivastopol şehrindeki gelişmeleri, ayrıca Kırım’ın ve Karadeniz ile Azak Denizi’nin bazı bölgelerinin militarizasyonu sorununu ele alan kararları hatırlatıyor ve destekliyoruz.
Bu kararların ve diğer çok taraflı formatlarda kabul edilen ilgili belgelerin ve sonuç metinlerinin Rusya Federasyonu tarafından yerine getirilmemiş olmasından derin kaygı duyuyoruz.
Rus işgal makamlarının Kırım’daki ve Ukrayna’nın diğer geçici işgal altındaki bölgelerindeki sakinlere karşı işlediği insan hakları ve uluslararası insancıl hukuk ihlallerini ve suiistimallerini kınıyoruz. Bunlar arasında zorla kaybetmeler, zorunlu yerinden etmeler ve özellikle çocukların sınır dışı edilmesi, keyfi tutuklamalar, işkence, Ukraynalılara, yerli Kırım Tatar halkına ve diğer etnik ve dini gruplara yönelik ayrımcılık yer almaktadır.
Rusya Federasyonu’ndan, Ukrayna’nın uluslararası alanda tanınan sınırları içindeki tüm topraklarından derhal, tamamen ve koşulsuz olarak tüm silahlı kuvvetlerini çekmesini ve Ukrayna’ya yönelik askeri eylemlerini, özellikle sivillere ve sivil altyapıya yönelik saldırılar da dahil olmak üzere, derhal durdurmasını bir kez daha talep ediyoruz.
Ukrayna’da, BM Şartı uyarınca, devletlerin egemen eşitliği ve toprak bütünlüğü ilkeleri dahil olmak üzere kapsamlı, adil ve sürdürülebilir bir barışın sağlanmasına yönelik çabaları destekliyoruz. İlgili diplomatik çabalara, istişarelere ve koordinasyon formatlarına, Uluslararası Kırım Platformu da dahil olmak üzere, yapıcı bir şekilde katkı sağlamaya hazırız.
Rusya’nın saldırısının sona erdirilmesi ve Ukrayna’da adil ve sürdürülebilir bir barışın sağlanması yalnızca Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün yeniden tesisi için değil, aynı zamanda uluslararası hukukun korunması, küresel barış ve güvenliğin güçlendirilmesi ve Birleşmiş Milletler’in otoritesinin, güvenilirliğinin ve temel ilkelerinin korunması açısından da acil bir gerekliliktir.
Rusya, konuk ülke olarak davet edildiği 22. Ankara Kitap Fuarı gibi bu tür programlarda Kırım'ın işgalini tanımayan Türkiye Cumhuriyeti'nin Ukrayna ile arasındaki diplomatik ilişkileri hedef alıyor. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere her düzeyde ve her platformda, 2014'teki Kırım'ın Rusya tarafından işgalinin tanınmadığını, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini desteklediklerini dile getiriyor.
