Savaş ve yaptırımların etkisi büyüyor: Rusya'da fabrikalar kapanıyor, maaşlar düşüyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’ya karşı başlattığı savaş nedeniyle ülkedeki ekonomik sorunlar giderek derinleşiyor. Reuters haber ajansının araştırmasına göre savaşın, yaptırımların ve iç talepteki düşüşün baskısıyla sivil sanayi kolları çökmeye başladı. Demiryolu, metalürji, otomotiv, çimento ve kömür gibi büyük sektörlerdeki dev şirketler, personel maliyetlerini kısmak için kitlesel olarak çalışma günlerini kısaltıyor, çalışanları ücretsiz izne çıkarıyor veya maaşları düşürüyor.
Uzmanlara göre bu önlemler, işsizlik oranını resmî olarak düşük tutmayı amaçlasa da, savaş ekonomisinin derinleşen krizini ortaya koyuyor. Kaynakların büyük bölümü askerî üretime aktarılırken, sivil sektörler hızla geriliyor.
FABRİKALAR KÜÇÜLÜYOR, MAAŞLAR KESİLİYOR
Rusya’nın en büyük çimento üreticisi Cemros, 13 bin çalışanını yıl sonuna kadar dört günlük çalışma haftasına geçirdi. Şirket sözcüsü Sergey Koşkin, bunun “istihdamı korumaya yönelik kriz önlemi” olduğunu söyledi. Çimento talebinin inşaat sektöründeki düşüş ve ucuz Çin, İran ve Belarus ithalatı nedeniyle azaldığı belirtiliyor.
Benzer adımlar otomotiv devleri AvtoVAZ, KamAZ ve Gorkiy Otomobil Fabrikası tarafından da atıldı. Elmas madenciliği şirketi Alrosa, doğrudan üretimde çalışmayan personelin maaşlarını yüzde 10 azalttı ve bazı madenleri kapattı.
Sibirya’da faaliyet gösteren Sveza adlı orman ürünleri şirketi, Tümen’deki kontrplak fabrikasını kapatarak 300’den fazla kişiyi işten çıkardı. NEFT Research verilerine göre kömür sektöründe 2025’in ilk yarısında yaklaşık 19 bin kişi işini kaybetti.
ÜRETİM DÜŞERKEN BORÇLAR ARTIYOR
Rusya İstatistik Kurumuna göre, ülkede ödenmeyen maaş borçları ağustos ayında 1,64 milyar rubleye çıkarak geçen yıla kıyasla 3,3 kat arttı. En ağır etkiyi, Ural, Kuzbass ve Orta Rusya gibi sanayi bölgeleri hissediyor.
Kömür ihracatı, Asya’daki alım azalması ve yaptırımlar nedeniyle keskin biçimde düştü. Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 30 şirketin iflas riskiyle karşı karşıya olduğunu açıkladı. Kuzbass’ta 151 madenin 18’i kapandı.
SAVAŞ EKONOMİSİ SINIRDA
Rus ekonomistler, 2025 yılı GSYH büyümesinin yüzde 1’e düşeceğini öngörüyor (2024’te yüzde 4,3’tü). Makroekonomik Analiz Merkezi verilerine göre sivil sektörler bu yılın başından beri yüzde 5,4 oranında küçüldü.
Öte yandan Kremlin bu durumu “bilinçli bir yavaşlama” olarak nitelendiriyor. Putin, bu adımın enflasyonu kontrol altına almak için atıldığını savunuyor. Ancak uzmanlar yüksek faiz oranlarını, güçlenen rubleyi, Çin’den gelen ucuz ithalatı ve iç talep düşüşünü sanayideki durgunluğun başlıca nedenleri olarak gösteriyor.
İFLAS YASAĞI GÜNDEMDE
Sosyal huzursuzluk riskine karşı hükûmet, sanayi bölgelerinde ekonomiye yeniden manuel müdahaleye başladı. Şirketlere vergi ertelemeleri, düşük faizli krediler ve taşımacılık indirimleri sağlanıyor.
Mali İstikrar Komisyonu, metalurji sektöründe iflasların geçici olarak yasaklanmasını gündeme aldı. Bir Rus ekonomist Reuters’e durumu şöyle değerlendirdi:
Savaş ekonomisinde sanayi artık kalkınmak için değil, hayatta kalmak için çalışıyor. Ve savaş uzadıkça, silah üretimi dışındaki her şey daha da çökecek.
