Aliyev'den Kazakistan ziyareti: Astana ile Bakü arasında stratejik ortaklık güçleniyor
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in daveti üzerine 20-21 Ekim tarihlerinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan’a resmî bir ziyaret gerçekleştirecek. İki Türk devleti arasındaki bu üst düzey ziyaret, son dönemde rekor kıran ticaret hacmi, Trans-Hazar güzergâhındaki hızlı büyüme ve bölgesel önem taşıyan enerji ve dijital altyapı projeleri ekseninde iş birliğinin daha da derinleştirilmesini hedefliyor.
Kazakistan ile Azerbaycan, 33 yıllık diplomatik ilişkileri boyunca 170’ten fazla anlaşmayla güçlendirilmiş kapsamlı bir ortaklık kurdu. İki ülke, hem ikili düzeyde hem de BM, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), BDT ve AGİT gibi uluslararası platformlarda birlikte çalışıyor. İlişkilerin temelini 2005 tarihli Stratejik Ortaklık Anlaşması ve 2022’de imzalanan Derinleşmiş İş Birliği Deklarasyonu oluşturuyor.
LİDERLER ARASINDA YOĞUN DİPLOMASİ TRAFİĞİ
2025 yılı boyunca Tokayev ve Aliyev arasında telefon görüşmeleri ve uluslararası zirvelerde yüz yüze temaslar gerçekleşti.
Ocak ayında Abu Dabi’de Sürdürülebilirlik Haftası kapsamında çevre ve dijital dönüşüm konuları ele alındı.
Mayıs ayında Budapeşte’deki TDT Gayriresmî Zirvesi’nde bölgesel entegrasyon ve ortak ekonomik girişimler görüşüldü.
Ekim ayında Gebele’deki 12. TDT Zirvesi’nde lojistik koridorların modernizasyonu, enerji ve dijital iş birlikleri masaya yatırıldı.
TİCARET VE YATIRIMDA REKOR ARTIŞ
2025’in ilk sekiz ayında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 547,6 milyon dolara ulaştı. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre üç kat artış anlamına geliyor.
Kazakistan’ın başlıca ihracat kalemleri arasında buğday (121,5 milyon dolar) ve petrol ürünleri (38,2 milyon dolar) yer alıyor.
Kazakistan’da 1500 Azerbaycan sermayeli şirket, Azerbaycan’da ise 150 Kazak şirketi faaliyet gösteriyor.
2005’ten 2025’e kadar Azerbaycan’ın Kazakistan’a yatırımı 424,6 milyon dolar, Kazakistan’ın Azerbaycan’a yatırımı ise 156 milyon dolar oldu.
ORTA KORİDOR VE ENERJİ İŞ BİRLİĞİ
İki ülke, Hazar üzerinden geçen Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Koridoru’nun geliştirilmesinde kilit rol oynuyor. 2025’in ilk yedi ayında koridordan taşınan yük miktarı 2,6 milyon tona ulaşarak geçen yıla göre yüzde 2 artış gösterdi. Konteyner taşımacılığı ise iki kat artarak 40 bin TEU’ya yükseldi.
Kazak petrolünün Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı üzerinden ihracatı da artıyor. 2023’te 1 milyon ton olan sevkiyat, 2024’te 1,4 milyon tona, 2025’in ilk sekiz ayında ise 900 bin tona çıktı. 2027 itibarıyla yıllık 7 milyon tona ulaşılması hedefleniyor.
HAZAR ÜZERİNDEN DİJİTAL VE ENERJİ KORİDORLARI
İki ülke, bölgesel öneme sahip iki büyük altyapı projesini hayata geçiriyor:
- Aktau–Sumgait deniz altı fiber optik hattı: 380 km uzunluğundaki bu hat, Kazakistan’ı küresel internete bağlayacak ve Avrupa-Çin veri trafiğini hızlandıracak. Kapasitesi 400 terabit/saniyeyi aşacak.
- Derin su enerji kablosu: Kazakistan, Azerbaycan ve Özbekistan’ın enerji sistemlerini birbirine bağlayacak. Bu hat, Avrupa’ya yeşil enerji ihracını mümkün kılacak.
Her iki proje, 2026’da tamamlanmak üzere planlandı.
TURİZM, SAVUNMA VE GÜVENLİK İŞ BİRLİĞİ
2024’te 102 bin Azerbaycanlı turist Kazakistan’ı, 71 bin Kazak turist ise Azerbaycan’ı ziyaret etti.
2025’te 20’den fazla ortak askerî etkinlik düzenlendi.
Kazak askerî öğrenciler, bu yıl itibarıyla Haydar Aliyev Askerî Enstitüsünde eğitim almaya başladı.
Haziran’da Caspian Breeze 2025 deniz tatbikatı, Temmuz’da ise Tarlan 2025 İHA tatbikatı gerçekleştirildi.
KÜLTÜREL KARDEŞLİK: ASTANA’DAN KARABAĞ’A KİTAP, BAKÜ’DE KAZAK SİNEMASI
Kültürel ilişkiler, ikili iş birliğinin bir diğer önemli boyutunu oluşturuyor.
Kazakistan, Karabağ’daki kütüphanelere kitap bağışladı, Fuzuli’de Çocuk Yaratıcılık Merkezi inşa etti.
Bakü ve Sumgait’te Kazak kültür ve bilim insanlarının adları sokaklara verildi.
2025’te Bakü’de düzenlenen Kazak Sineması Ayı, “Dos Mukasan”, “Kazakh Khanate” ve “Diamond Sword” gibi filmlerle büyük ilgi gördü.
Mart ayında iki ülke üniversiteleri arasında 40 mutabakat zaptı imzalandı, 23 Kazak üniversitesi Bakü’deki eğitim fuarına katıldı.
