Kırımlı aydınlar, Kırım Tatarcanın yaygınlaşması için bir arada

Uluslararası Ana Dil Günü münasebetiyle, Kırım Tatar Dilinin Geliştirme Enstitüsü tarafından yuvarlak masa toplantısı organize edildi.

Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı Refat Çubarov'un katılımıyla, çevrim içi olarak 21 Şubat 2024 tarihinde icra edilen toplantıya vatan Kırım, Ukrayna'nın ana kara kısmı ve Türkiye başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinden çok sayıda katılımcı iştirak etti.

KIRIM TATAR DİLİNİN GELİŞİMİ İÇİN ÇOK BÜYÜK FIRSATLAR VAR

Toplantıda konuşan KTMM Başkanı Refat Çubarov, Uluslararası Ana Dil Günü'nü kutlayarak, günümüzde Ukrayna'da devlet düzeyinde Kırım Tatar dilinin gelişimi için çok büyük fırsatlar olduğunu ve bu fırsatlardan yararlanmanın önemli olduğunu belirtti. Çubarov, bu tür toplantıların Kırım Tatar dilini geliştirmek, bu alanda yapılan çalışmaları artırmak ve güçleri birleştirmek açısından çok önemli olduğunu kaydetti.

KIRIM TATARCA KULLANIMI YETİŞKİNLER ARASINDA AZALIYOR

Kırım Tatar Dilini Geliştirme Enstitüsü Başkanı Mustafa Ametov ise gerçekleştirdiği konuşmada, Son 10-15 yıl içinde yetişkin Kırım Tatarları arasında Kırım Tatar dil bilgisinin ve günlük hayatta kullanımının azaldığına dikkat çekti. Ametov, söz konusu bu probleme çözüm bulmak adına  toplantının konusunu "Orta ve İleri Yaştaki Yetişkin Kırım Tatarları Arasında Ana Dili Bilgisi Seviyesini Yükseltmek ve Günlük Hayatta Kullanımını Artırmak: Yeni Usul ve Yöntemlerin Geliştirilmesi" olarak belirlediklerini ifade etti.

Açılış konuşmaları akabinde etkinlik katılımcıları, Kırım Tatar dilinin korunması, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması hususunda fikir ve tecrübe alış verişinde bulundular ve ortaya koyulan tekliflerin hayata geçirilme yollarını müzakere ettiler.

ULUSLARARASI ANA DİL GÜNÜ

Uluslararası Ana Dil Günü, dünyada yok olmaya yüz tutmuş dillerin yaşamasını sağlamak, çok dilliliği teşvik etmek ve dilsel farkındalık yaratmak amacıyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından 17 Kasım 1999 tarihli karar ile 21 Şubat olarak ilan edildi.

Uluslararası Ana Dil Günü veya Ana Dil Hareketi Günü, belirli coğrafyalarda yaşayan yerli halkların kendi dillerini kullanamamasına dikkat çekiyor. Yerli halk dilinin yasaklanmasını protesto ediyor. UNESCO'nun yayımladığı Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası Editörü Chris Molesey yerli dilleri, “Tarih yazılmaya başlandığından beri belirli bir coğrafyada konuşulan diller” olarak tanımlıyor. Yerli diller, birçok coğrafyada kaybolmaya yüz tutmuş durumda. 

RUS İŞGALİNİN BASKILARINA DİRENEN KIRIM TATAR DİLİ

Türk dil ailesinin Oğuz ve Kıpçak özelliklerini bünyesinde barındıran ve bu özelliği ile geniş bir coğrafyaya yayılmış Türk dünyasının ortak dili olabilme niteliğini taşıyan Kırım Tatarca dili, bugün UNESCO tarafından “yok olma tehlikesi altındaki diller” listesinde yer alıyor.

İsmail Bey Gaspıralı’nın “Dilde, Fikirde, İşte Birlik” söylemi ile 130 yıla yakın bir süre önce yayınladığı “Tercüman” gazetesinin dili olarak Kahire’den Kazan’a, Bosna’dan Kaşgar’a kadar ki büyük alanda okunan ve anlaşılan Kırım Tatarca günümüzde kendi ana vatanı Kırım’da dahi eğitimi verilmeyen bir dil haline geldi. Kırım’ı 2014 yılında işgal eden Rusya Federasyonu, o tarihte yetersiz de olsa mevcut olan ilk ve orta öğretim seviyesinde Kırım Tatarca eğitim olanaklarını işgalden bugüne geçen 10 yıl içinde neredeyse yok etti.

Rusya Federasyonu, 2018 yılında yürürlüğe koyduğu bir kanunla işgal ettiği Kırım da dahil olmak üzere, Rusça dışındaki diğer dillerin eğitimini zorunlu olmaktan çıkardı ve seçmeli hale getirdi. İşgal altındaki Kırım’da yaşayan Kırım Tatarları kendi çabaları ile ana dilinin varlığını korumaya çalışıyor ve yaygınlaştırılması için çeşitli faaliyetler yürütüyor.