Kırım Tatar tarihçi Prof. Dr. Kemal Karpat vefatının 6. yılında anılıyor
Kemal Karpat, Romanya’nın Dobruca bölgesine bağlı Babadağ kasabasında doğdu. Ailesi, Kırım’dan Dobruca’ya, oradan da Anadolu’ya göçen Karpat, Kırım Tatar asıllı idi. Karpat'ın çocukluğu da doğduğu Kuzey Dobruca’da geçti.
Prof. Dr. Kemal Karpat, ailesi İstanbul'a taşınınca gençlik yıllarını geçirdiği bu şehirde üniversiteye başladı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra Vaşington ve New York üniversitelerinde siyasal ve sosyal bilimler üzerine master ve doktora yaptı.
Romanya’daki tarih ihtisasının ardından Amerikan tarihi, Rus tarihi, Ortadoğu tarihi, Türkistan tarihi ve Osmanlı tarihi konularında çeşitli kurslara katılan Karpat, akademik çalışmalarına 1950 yılında New York ve Washington üniversitelerinde başladı.
KÖKLÜ ÜNİVERSİTELERDE TÜRK TARİHİ İÇİN ÇALIŞTI
Karpat; Harvard, Princeton, Colombia, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Ecole des Hautes Etudes en Science Sociales gibi pek çok seçkin üniversitede ders verdi. Bir dönem Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik ve Sosyal Konseyinde de görev aldı.
Kemal Karpat, 1970-1988 yılları arasında Wisconsin Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Bölüm Başkanlığını yürüttü, Türk Araştırmaları Derneği ile Türk Araştırmaları Kurumunun başkanlıklarını yaptı. Karpat, Orta Asya Çalışmaları Derneğinin kurucu başkanlığından sonra Wisconsin Üniversitesi Orta Asya Çalışmaları Programı’nın bölüm başkanlığı görevini yaptı.
Türk Tarih Kurumu onur üyesi olan Karpat, bilimsel çalışmaları dolayısıyla Romanya bağımsızlık madalyası ve Bükreş Üniversitesi Dimitri Cantemir madalyasıyla ödülendirildi. Karpat, Romanya Ovidius Üniversitesi ve Rusya Çuvaş Millî Üniversitesi onur doktorası, Rusya Kazan Bilimler Akademisi Onursal üyeliği, Wisconsin Üniversitesi Hilldale Ödülü ve Türk Bilimler Akademisi Ödülü’ne layık görüldü.
Kendisi de bir Kırım Tatarı olan Karpat, Türk siyasî tarihi, sosyoloji ve ideolojileri başta pek çok konuda eserler verdi. Dünyanın pek çok önemli üniversitesinde dersler vererek, öğrenci yetiştirdi. Türkiye'deki Kırım Tatar diasporasının değerli simalarından Prof. Dr. Hakan Kırımlı'nın da hocasıydı.
TARİH BİLİMİNE SAYISIZ ESERLE KATKI SAĞLADI
Tarihçi Kemal Karpat, 20 ülkede yayımlanan 100’ü aşkın makaleye ve çok sayıda kitaba imza attı. Eserlerinden bazıları şunlardır:
Türk Demokrasi Tarihi (1967), Gecekondu Üzerine (1973), Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm (1976), Osmanlı ve Dünya (2000), Osmanlı’da Hoşgörü (Yayına hazırlama, 2000), Ortadoğu’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk (2001), Osmanlı Modernleşmesi (2002), Türkiye ve Orta Asya (2003), Osmanlı Nüfusu 1830-1914(2003), Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk (2004), İslâm’ın Siyasallaşması (2004), Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye’si, Çağdaş Türk Edebiyatında Sosyal Konular, Osmanlı’da Değişim Modernleşme ve Ulusçuluk (2005), Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi (2005).
Çok sayıda fahri doktora ve profesörlük unvanı verilen Karpat, Türk Tarih Kurumu Onur Üyeliği, Rusya Kazan Bilimler Akademisi Onursal Üyeliği, Wisconsin Üniversitesi Hilldale Ödülü, TÜBA Seçkin Türk Bilimcisi ve IRCICA Türk Dünyası Üstün Araştırma Ödülü'ne layık görüldü.
"Türk Tarih Kurumu Şeref Üyesi" de olan Karpat, ayrıca 2009 Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Üstün Hizmet Ödülü ile 2016 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'ne de değer görüldü.
Kemal Haşim Karpat, ABD'nin Madison şehrinde tedavi gördüğü hastanede 20 Şubat 2019'da vefat etti.
Vasiyeti üzerine cenazesi Türkiye'ye getirilen Karpat, Fatih Camisi'nde devlet erkanının da katıldığı cenaze namazının ardından, caminin haziresinde bulunan dostu Prof. Dr. Halil İnalcık'ın mezarının yanında toprağa verildi.
Hem Batı hem de Doğu kültürüne hakim olan Karpat'ın 20 ülkede yayımlanmış 16 kitabının yanı sıra 100'den fazla makalesi bulunuyor.
