Stockholm’de Kırım Hanlığı mirası ve Avrupa’nın Rus yayılmacılığına bakışı masaya yatırıldı

Kırım Platformu 4. Parlamenter Zirvesi kapsamında, Stockholm’de 25 Kasım 2025 tarihinde “Avrupa’nın Rus Emperyalizmine Karşı Birliği: 17-18. Yüzyıl İttifaklarından 21. Yüzyılın Ortak Sorumluluğuna” başlıklı panel düzenlendi. Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) ve Ukrayna’nın İsveç Büyükelçiliği tarafından organize edilen etkinlik, İsveç Ordusu Müzesi’nde gerçekleştirildi.

Panel kapsamında, İsveç Devlet Arşivlerinde bulunan ve Kırım Hanlığı, İsveç, Ukrayna ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki 17-18. yüzyıl diplomatik ilişkilerini belgeleyen arşiv materyalleri sergilendi. Belgeler, dönemin ittifaklarının ortak tehdit olarak görülen Moskova’ya karşı yürütülen askerî ve diplomatik iş birliğini ortaya koydu.

Panelde, Kırım’ın yüzyıllardır Avrupa güvenlik hattının ön cephesinde bulunduğu vurgulandı. Katılımcılar, işgal altındaki Kırım’ın Ukrayna’ya geri dönmesinin ve Kırım Tatarlarının haklarının yeniden tesis edilmesinin, Avrupa’da sömürge geçmişin aşılması açısından sembolik önem taşıdığını belirtti.

Ukrayna’nın Stockholm Büyükelçisi Svitlana Zalişçuk, arşiv sergisinin önemine değinerek, Rusya’nın tarih anlatılarını manipüle etme çabasına dikkat çekti. Zalişçuk, “Bugün burada gerçek tarihten, daha önce Sovyet imparatorluğu tarafından gizlenmiş sayfalardan bahsediyoruz. Bugün Putin de tarihi anlatıları kullanmaya, gerçeği gizlemeye ve çarpıtılmış bir gelecek için savaşmaya çalışıyor. İsveç Ulusal Arşivleri ile birlikte Ukrayna ve İsveç tarihinin yanı sıra Kırım Hanlığı ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan buluntuları ve eserleri sergileyen ve restore eden İsveç Ordusu Müzesine minnettarım. Ukrayna'nın ve tüm bu devletlerin gerçek tarihini, kendi kimliğimiz için verdiğimiz mücadeledeki tarihi birliğimizi gösteriyor. Askerlerimiz cephede, biz ise enformasyon cephesinde gerçekler için mücadele ediyoruz.” dedi.

KTMM Başkanı Refat Çubarov ise, ortak tarihsel bağların bugünkü dayanışmanın temelini oluşturduğunu belirterek şunları kaydetti:

Savaşlardan kaçınmak, kimin saldırgan, kimin yayılmacı olduğunu anlamak için, insanlara modern dünyada bizi neyin birleştirmesi gerektiğini açıklamak gerekiyor. Bunun için de bizi birleştiren konuların ele alınması gerekiyor. Bugün İsveç, Türkiye ve Ukrayna arasındaki etkileşim hatlarından bahsetmeye çalıştık. 17. yüzyıldan bahsettiğimiz için, 342 yıl boyunca varlığını sürdüren Kırım Tatar devleti olan Kırım Hanlığı'nı ayrıca vurguladık. Dolayısıyla, bugün bu ortak noktaların arayışı, geçmişi açıklamak ve modern süreçlerle paralellikler kurmak son derece önemlidir.

Panelin moderatörlüğünü, “İsveç Arşivlerinin Hazineleri” kitabının derleyicisi araştırmacı Marina Trattner üstlendi. Etkinlikte Türkiye, Ukrayna ve İsveç’ten tarihçiler ve uzmanlar sunum yaptı.

Etkinlik, tarihsel ittifakların derslerinin günümüzde Rus emperyalizmine karşı verilen uluslararası mücadelede yol gösterici olduğu mesajıyla tamamlandı.

Etkinlikte, geçmiş ittifakların tarihi derslerinin modern Avrupa için olağanüstü değer taşıdığı vurgulanırken, uluslararası dayanışma, ortak güvenlik ve yerli halkların haklarının korunmasının 21. yüzyılda emperyal emellere karşı koymada temel faktörler olmaya devam ettiğine dikkat çekildi.