Türk Dili Haberleri - Son Dakika Türk Dili Haber Güncel Gelişmeler

15 Aralık "Dünya Türk Dili Ailesi Günü" ilan edildi

Özbekistan'ın Semerkand şehrinde bugün gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) 43. Genel Konferansı'nda tarihî bir karar alındı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 15 Aralık’ın "Dünya Türk Dili Ailesi Günü" ilan edilmesi önerisine ilişkin karar taslağı onaylandı. Böylelikle 15 Aralık, Dünya Türk Dili Ailesi Günü ilan edildi. Türkiye'nin UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet konuya ilişkin olarak oturumda yaptığı konuşmada, UNESCO himayesinde Türk dili ailesini yaşatmak, kutlamak ve tanıtmak için tüm Türk devletlerince ortaklaşa hazırlanan önerinin eş sunucusu ülkelere teşekkür etti. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞINDAN MEMNUNİYET MESAJI Türkiye Dışişleri Bakanlığı ise söz konusu kararı memnuniyetle karşıladığını bildirdi. Yazılı açıklamada şu ifadelere yer verildi: "15 Aralık’ın, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) 43. Genel Konferansı’nın bugün (3 Kasım) gerçekleştirilen oturumunda kabul edilen kararla Dünya Türk Dili Ailesi Günü olarak ilan edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Ülkemiz ve kardeş Türk devletleri tarafından hazırlanan bu karar, Türk dünyasının ortak mirası olan Türk dilini korumayı ve gelecek kuşaklara aktarmayı hedefleyen müşterek çabaları daha da güçlendirecektir. Dünya Türk Dili Ailesi Günü’nün Türk dünyasının kadim kentlerinden Özbekistan’ın Semerkant şehrinde ilan edilmiş olması da ayrıca özel bir anlam taşımaktadır. Bilindiği üzere, ünlü Türkolog Vilhelm Thomsen, 1889 yılında bulunan ve Türk dilinin bilinen ilk yazılı kaynakları olan “Orhun Yazıtları”nın Türk dilinde yazıldığını 15 Aralık 1893 tarihinde uluslararası bilim dünyasına duyurmuştu. Dünya Türk Dili Ailesi Günü’nün Türk dünyası ile Türkçe bilen ve öğrenen dostlarımıza şimdiden kutlu olmasını dileriz."

Güney Azerbaycan’da bir ilk: Tebriz Üniversitesinde Türk Dili ve Edebiyatı standı açıldı

Güney Azerbaycan'da ilk kez Tebriz Üniversitesinde Türk Dili ve Edebiyatı Bilimsel Derneğinin standı kuruldu. GünAz TV'nin 26 Mayıs 2025 tarihinde gündeme getirdiği habere göre; Tebriz Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Fakültesi öğrencileri, 18. Uluslararası Hareket Festivali ile eş zamanlı olarak, Türk dilini ve kültürünü tanıtmak amacıyla İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü ile birlikte bir stant düzenledi. İlk kez kurulan stantta; Türkçe tarih, edebiyat, şiir ve kurgu türündeki kitaplardan oluşan zengin bir koleksiyon sergilendiği bildirildi. Ayrıca Güney Azerbaycan Türklerinin kültürünü ve tarihî kimliğini güzel bir şekilde yansıtan otantik Azerbaycan kadın ve erkek kıyafetleri sergileniyor. “TÜRK DİLİNE VE TARİHİNE GÖSTERİLEN İLGİ BÜYÜK” Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Bilim Derneği Sekreteri Sajjad Saburi konuyla ilgili olarak, “Öğrencilerin gece gündüz çabaları sayesinde Türk Dili ve Edebiyatı Bilimsel Derneği ilk kez “Hareket” festivaline katıldı. Bunun daha başlangıç olduğunu ve kat etmemiz gereken uzun bir yol olduğunu söyleyebiliriz. Böyle bir etkinliğe ilk kez katılmamıza rağmen standımız konuklar tarafından büyük bir coşkuyla karşılandı. Bu, öğrencilerin gerçek Azerbaycan kültürüne, Türk diline ve edebiyatına olan sevgisinin bir göstergesidir.” ifadelerini kullandı.

W. Radloff’un Derlemelerine (Proben) Göre Kırım Tatar Türkçesi adlı eser yayımlandı

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi (AHBVÜ) Öğretim Üyesi Doç. Dr. Işılay Işıktaş Sava tarafından kaleme alınan “W. Radloff’un Derlemelerine (Proben) Göre Kırım Tatar Türkçesi” isimli eser yayımlandı. Eserde; 19. yüzyılın önde gelen Türkologlarından Wilhelm Radloff’un Kırım Yarımadası’nda derlediği sözlü halk edebiyatı ürünleri, bilimsel bir çalışmayla Türkiye Türkçesine aktarıldı. Bu kapsamda; Radloff’un 1886-1891 yılları arasında Kırım’da kaldığı dönemde çeşitli ağızlardan derleyerek hazırladığı “Proben der Volksliteratur der türkischen Stämme” (Türk Boyları Halk Edebiyatı Derlemeleri) adlı çok ciltli eserin “VII. Cilt Kırım Yarımadası Ağızları Örnekleri?” isimli cildi kullanıldı. 1896 yılında St. Petersburg’ta Kiril alfabesiyle yayımlanan eserde, Kırım Tatar halkına ait şiirler, hikâyeler ve sözlü anlatılar yer alıyor. “W. Radloff’un Derlemelerine (Proben) Göre Kırım Tatar Türkçesi” isimli çalışmada ise; bu metinler transkripsiyonlu olarak Latin alfabesine çevrildi, Türkiye Türkçesine aktarıldı ve gramer yönünden kapsamlı biçimde incelendi. ÇOK KAPSAMLI BİR ÇALIŞMA Çalışmada; ses bilgisi açısından özellikle Türkiye Türkçesinden ayrılan ünlü ve ünsüzler, ünlü ve ünsüz uyumları, ses olayları detaylı örneklerle ele alındı. Şekil bilgisi bölümünde ise yapım ekleri ile fiil ve isim çekimleri analiz edildi. Ayrıca sıfat-fiil, zarf-fiil, yardımcı fiil yapıları ve metinlerdeki zamir, zarf, sıfat ve edatların kullanımları incelendi.

AGİT, Kuzey Makedonya Türklerinin dil hakları için somut adımlar atıyor

Makedonya Türkleri Hak ve Demokrasi Hareketinin Avrupa Cephesinden seçilen Kuzey Makedonya Parlamentosu Milletvekili Salih Murat, 23 Aralık 2024 tarihinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Üsküp Misyonunun Türk toplumunun dil hakları için somut adımlar attığını açıkladı. Açıklamayı resmî sayfasında yapan Murat, Makedonya Türkleri Hak ve Demokrasi Hareketinin AGİT’ten önemli bir yazı aldığını duyurdu. AGİT, KUZEY MAKEDONYA TÜRKLERİNİN DİL HAKLARINI MERCEK ALTINA ALDI Kuzey Makedonya'nın Türk Milletvekili Salih Murat, Kuzey Makedonya'daki Türk toplumunun dil hakları konusunda yaptığı çalışmaların ve sunduğu kapsamlı analiz raporunun değerlendirildiğini ve 13 Aralık 2024 tarihinde AGİT Üsküp Misyonu ile toplantı gerçekleştirildiğini bildirdi. Salih Murat, bu kapsamda gerçekleşen toplantıda, Kuzey Makedonya’daki Türk toplumunun sadece dil haklarının değil aynı zamanda eğitim, siyasî temsil ve eşit temsil konularındaki hassasiyetlerin de detaylı şekilde görüşüldüğünü kaydetti. AGİT ÇALIŞMALARINA DEVAM EDECEK Milletvekili, AGİT Üsküp Misyonu tarafından 2019'dan bu yana geçen beş yıllık süreçte dil kullanımına ilişkin kapsamlı bir rapor hazırlandığını ve 2025 yılında düzenlenecek uzman konferansında, bu raporun sonuçlarının değerlendirileceğini ve çözüm önerilerinin tartışılacağını ifade etti. Murat, AGİT Üsküp Misyonu tarafından Kuzey Makedonya Türklerinin haklarının düzenli olarak izlenmeye devam edileceğini bildirdi. Murat, “Milletvekiliniz olarak, Türk toplumumuzun haklarının korunması ve geliştirilmesi için çalışmalarımı kararlılıkla sürdüreceğimi bilgilerinize sunarım" değerlendirmesini yaptı. AGİT (OSCE) Üsküp Misyonu, Türk Toplumunun Dil Hakları İçin Somut Adımlar Atıyor. Milletvekiliniz olarak, Türk toplumumuzun haklarının korunması ve geliştirilmesi için çalışmalarımı kararlılıkla sürdüreceğimi bilgilerinize sunarım. pic.twitter.com/okQuzOKl5p — Salih MURAT (@SalihMurat66) December 23, 2024

Kırgızistan'da soyadlarının Türkçeleşmesi gündemde

Kırgızistan Parlamentosu Ulaştırma, İletişim, Mimarlık ve İnşaat Komisyonu, 17 Aralık 2024 tarihinde bir araya geldi. Gerçekleşen olağan toplantıda "Kırgız Cumhuriyeti'nin Bazı Yasama Kanunlarında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı" hakkında görüşmeler yapıldı. Tasarıda; Kırgız Cumhuriyeti Aile Kanunu, Kırgız Cumhuriyeti Kanunu, Medeni Durum kanunlarında yapılması planlanan değişimler ele alındı. Tasarıyı milletvekilleri Mirlan Samyikojo, Nurlanbek Şakiev, Amankan Kenjebayev tarafından komisyona sunuldu. SOYADLARI TÜRKÇELEŞİYOR Tasarıda Rusça olan soyadı eklerinin Kırgız Türkçesi ile değiştirilmesi ele alındı. Milletvekili Samyikojo, Rusça -ov/-ova ve -ovich/-ovna ekleri yerine Kırgız Türkçesine ait “uulu” (oğlu), “kyzy” (kızı) ve “tegi” (soyu) gibi eklerin kullanılmasını önerdi. Milletvekili, bu değişikliklerin amacının Kırgız geleneklerine ve kültürel özelliklerine uygun bir soyadı seçme olanaklarını genişletmek olduğunu kaydetti. Komisyon üyeleri, tasarıya ilk okumada destek verdi.

Türkolog Iraz Gülbay: Herkes mutlaka Dîvân-u Lügati’t Türk okumalı

Yağmur Filiz Şahin/QHA Ankara Kırım Haber Ajansı (QHA), Instagram’da paylaştığı Türkçe kelimelerin etimolojileri hakkındaki videoları ile geniş bir takipçi kitlesi yakalayan Türkolog Iraz Gülbay ile Türk kültürü ve Türk dili hakkında söyleşi yaptı. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı mezunu olan Gülbay, bir yıl önce Türk diline ilgisi olanlar için Instagram sayfası açtığını ve bu yönde içerik üretmeye başladığını belirtti. "Bir Dil Hiç İnsan" başlığıyla yeni bir içerik oluşturan Gülbay, savaş, kültürel etkileşim, göç veya asimilasyondan dolayı kaybolan veya kaybolmaya yüz tutmuş Türk dillerinin olduğunu söyledi. Gülbay, "Bunlardan biri, Hazarca. Hazar Denizi ile Kırım Yarımadasına kadar olan bölgede (Hazar İmparatorluğu devrinde) yaşayan insanlar günümüzde hiç konuşulmayan Hazarca diline hakimdi. Güney Mooğolistan'da konuşulan Dukaca ve Fu-yü Kırgızcası da kaybolmak üzere olan Türk dilleri arasında" dedi. “BİR TÜRK HALKININ KENDİ ANA YURDUNDAN SÜRÜLMESİ ÇOK ÜZÜCÜ” QHA'nın, "SSCB'nin zorunlu göçüne maruz kalan Kırım Tatarları da dilini ve kültürünü başka ülkelerde korumaya çalışıyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?" sorusuna, "Bir Türk halkının anayurtlarından zorla göç ettirilmesi veya gitmek zorunda bırakılması elbette çok üzücü. Maalesef kültür asimilasyonu yaşıyorlar ancak kültürlerini koruma çabaları çok değerli" yorumunda bulundu. Öte yandan Türk kültürüne değinen Gülbay, Albastı efsanesini ve ondan korunma yöntemlerini anlattı. Son olarak Gülbay, Kırım Haber Ajansı takipçileri için eski Uygur Türkçesinden bir kelimenin analizini yaptı. Gülbay, "etöz" kelimesinin vücut anlamına geldiğini ve sevdiği kelimeler arasında olduğunu söyledi. Ayrıca Kırım Tatarca'da eşlere söylenen "apakay" kelimesini çok sevdiğini dile getirdi. "BENCE HERKES DÎVÂN-U LÜGATİ'T TÜRK'Ü OKUMALI, ÇOK KIYMELİ BİR DEĞER" Gülbay, çalışırken kullandığı kaynakları şu şekilde sıraladı: "Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Hasan Eren, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Prof. Dr. Hatice Şirin, Eski Tğükçe ve Yeni Türkçeye dair tüm kitaplarını kullanıyorum. Kaşgarllı Mahmud, Dîvân-u Lügati't Türk. Bence herkes Dîvân-u Lügati't Türk'ü okumalı, çok kıymeli bir değer." Türk birliğine dikkat çeken Gülbay, "Kendi dilimizi ve kültürümüzü tanıtmaktan çok mutluyum. Bu şekilde de aslında kaybolmaya yüz tutmuş kelimeleri ve kültürleri tanıtmak beni çok mutlu ediyor. Bu yolda insanlardan olumlu geri dönüş almak çok değerli. Bu yüzden yaptığım işi seviyorum" ifadelerini kullandı.

#Türk Dili