Bir öğretmenin Kahramanmaraş'taki deprem bölgesine ve Türk dünyası otağlarına dair izlenimleri

Türkiye’yi derinden sarsan 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinin etkisi hala sürüyor. Evini kaybeden veya evlerinden ayrılmak zorunda kalan depremzedeler yaşam savaşı veriyor. 10 bini aşkın artçı sarsıntılarıyla devam eden asrın felaketine Türk dünyasından yardımlar yağdı.

Depremin ardından arama kurtarma ekibi gönderen Kırgızistan ve Kazakistan toplanan insani yardımların yanı sıra deprem bölgelerine otağ (bozüy/kiyizüy) gönderdi. Depremzedelere yaşam alanı imkanı sunan Kırgızistan 78 adet otağ gönderdi. Kazakistan ve Kırgızistan liderleri yardımların devam edeceğini kaydetti.

DEPREM BÖLGESİNE GİDEN ÖĞRETMEN TUNCAY ÇALIŞKAN QHA'YA İZLENİMLERİNİ ANLATTI

İstanbul’dan deprem bölgelerine giden gönüllü öğretmen, bölgeye ilişkin gözlemlerini Kırım Haber Ajansına aktardı. İstanbul Masal Okulu’nda görev yapan öğretmen Tuncay Çalışkan, QHA’nın Kırgızistan ve Kazakistan’dan gelen bozüy (otağ) ile ilgili sorularına yanıt verdi:

1) Kırgızistan ve Kazakistan'dan gelen otağların kurulumu tamamlanmış görünüyor. Kahramanmaraş'ta kaç adet otağ bulunuyor? Söz konusu otağlarda depremzede vatandaşların yerleşimi başladı mı?

Kırgızistan’dan gelen 78 adet çadır Kahramanmaraş’ta bulunan geniş ölçekli bir halı sahaya kuruldu. Öte yandan Kazakistan’dan gelen çadırlar da oba şeklinde bir başka kurulu. Aynı zamanda koşu yolu şeklinde bir bölüm var. Kazakistan’dan gelen çadırlar orada yer alıyor. Otağlar pek çok vatandaşımızın faydalanabilmesi için geniş geniş hazırlanmış.

2) Otağların içine kaç kişi sığabiliyor? Depremzedelerin tuvalet ve yemek ihtiyaçları karşılanabiliyor mu?

Etkinlik alanlarının, tuvaletlerin, mescitlerin ve mutfakların olduğu alanlar vardı. İhtiyaçları elbette karşılanıyor, zaman zaman tırlar geliyor. Gönderilen yardım kolileri, yardım tırları depremzedelere ulaşıyor.

Otağın büyüklüğüne ve genişliğine göre değişiyor. Genelde 3-4 çocuklu aileler kalıyor, akrabalarla kaldığını da gördüm. Özel hayatın mahremiyeti olduğu için otağların içinde inceleme yapamadık.

3) Otağların bilmediğimiz bir özelliği var mı?

Otağ kelimesi “Ot” kelimesinden türemiştir. Konar-göçerlerin kullandığı en güzel yapılardan bir tanesidir.  Bunlar dört parçadan oluşur. Birinci parçası kafesi oluşturuyor. Birinci parçanın birinci bölümünde “kerege” dediğimiz 5 ya da 8 otağın büyüklüğüne göre değişen yapılardan oluşan bir iskelet var. Yere dik olarak dikilir. Birinci parçayı oluşturan bir diğer tahta çubuklar ise “uvunlar”. Uvunlar topraktan yukarı doğru düz şekilde keregelerin ucundan çatıya doğru gider. 

OTAĞLAR NELERDEN OLUŞUYOR?

Bu düz çubuklar kafesin iki kenarındaki birbirine çapraz şekilde çatılmış tahta parçacıkları bütün halindedirler. 

İkinci parça ise “şangırak”. Tepedeki oz şekline benzeyen Kırgızistan’ın bayrağında, Kazakistan’ın da devlet armasında var.

Üçüncü parça, üzerine örtülen “kiyizler”. Bunlar kök boyadan elde edilen boyalarla keçeden yapılır, çeşitli şekilde süslenir. Keçi yününden elde edilirler.

Dördüncü parçası ise kapısı. Otağ kurulduktan sonra eşikten girilir. Eşikten girer girmez karşıdaki bölümün adı, “tör”dür, oraya aksakallı oturur. Aksakallının söylediği ataerkil aile yapısında...
Öne geçtiği için töre oluşturur. Töre kelimesi buradan gelir. Şangıraktan duman çıkar, otağın merkezinde ateş yakılır. Dumanı direkt yukarı doğru çıktığı için basınç dağılmadan şangırak dumanı yukarı çeker. Böylelikle düz bir boru şeklinde gidebilir. Otağın içi is kokmaz, yağmur ve kar yağdığı zaman ise iç cephe ve dış cepheden ip çekilir. Çekilen bu bezin ismi “tündürek” olarak adlandırılır. Buradaki tün kelimesi “Tünaydın” ile tavukların tünemesiyle anlamıyla aynıdır.

Otağlarda bir aile yaşar bir misafir geldiğinde, bir koyunun kesilip pişirilip hazırlanması süresi boyunca geçen vakitte hemen kurulabilen bir evdir. Otağların bir diğer adı bozüy veya kiyizüy gibi çeşitli adları vardır.

Deprem bölgesinde afetzede çocuklara moral vermek için oyunlar oynatan öğretmen Çalışkan, otağların afetzedeler için büyük bir imkan olduğunu belirtti.