Kırım Tatar gazeteci Lütfiye Zudiyeva: Benim için Kırım’ı terk etmek bir çözüm değil

Asif Aliyev - Anife Bilal /QHA Ankara

2014 yılından bu yana Rus işgali altında bulunan Kırım'da, Kırım Tatarlarına yönelik baskılar çeşitli bahaneler ve yasa dışı uygulamalarla devam ediyor. Bu bağlamda işgalciler, yarımadadaki hukuksuz uygulamaları dünya kamuoyuna duyuran aktivistleri de sindirmeye çalışıyor. Kırım'da son olarak, Mayıs 2025’te Kırım Tatar aktivist ve yurttaş gazeteci Lütfiye Zudiyeva, yabancı ajanlar siciline kaydedildi.

Kırım Haber Ajansına (QHA) konuşan Kırım Tatar aktivist ve yurttaş gazeteci Lütfiye Zudiyeva söz konusu kararın hayatını nasıl etkilediğini anlattı.

“YABANCI AJAN” İLAN EDİLMENİN GEREKÇESİ

Lütfiye Zudiyeva, Rus yönetiminin kendisini bu listeye alma gerekçesinin sözde "Devlet kurumları ve Rusya Federasyonu’nun politikaları hakkında yanlış bilgi yayması" olduğunu kaydetti. Muhtemelen, Kırımlı siyasi tutsaklarla ilgili davaları konu alan gazetecilik yazılarının buna sebep olduğunu belirten Zudiyeva, “Muhtemelen bu yazılar Rus yetkililer tarafından ‘yanlış bilgi’ olarak değerlendirildi. Oysa ki ben hiçbir yasa dışı şey yapmadığımdan eminim." dedi.

Yurttaş gazeteci yazılarında her zaman dengeli bilgi sunduğunu belirtiyor. Bir yandan soruşturma makamlarının ve mahkemenin görüşü, diğer yandan sanıkların ailelerinin ve avukatlarının bakış açısı yer alıyordu.

Ukrayna ve uluslararası medyayla düzenli olarak iletişimde olan Zudiyeva, Rus işgali altında bulunan Kırım’daki durumu ve gazetecilere yönelik baskıları defalarca gündeme taşıdı. Ancak hakkında alınan kararın Rus kolluk kuvvetlerine kendisine karşı uygulanan baskıyı artırmak için daha fazla olanak sağladığını belirten Zudiyeva, “Artık yabancı bir medya kuruluşuna röportaj vermek ya da Rusya dışındaki bir insan hakları örgütüyle temas kurmak bile ‘yabancı yapıyla iş birliği’ sayılabilir.” ifadelerini kullandı.

YENİ BASKI ARACI

İlgili karara itiraz edeceğini belirten gazeteci, “Ancak şimdiye kadar ‘yabancı ajan’ listesinden çıkarılan tek bir kişiye bile rastlamadım.” ifadelerini kullandı..

Binden fazla kişinin yer aldığı sözde “yabancı ajan” listesinin, bir devlet ayrımcılığı biçimi olduğuna dikkat çeken Zudiyeva şu ifadeleri kullandı:

Bu sadece bir isim listesi değil. Bu, iktidarı eleştiren en ufak bir ifadeyi bile bastırmak için kullanılan bir baskı aracıdır. Kişisel verilerin toplanmasına, sürekli denetime ve özel yaşama müdahaleye yol açıyor. Artık her üç ayda bir Adalet Bakanlığına mali durumum ve günlük faaliyetlerim hakkında rapor vermek zorundayım. Bu, hukuki amaçla değil, tamamen baskı kurmak için yapılıyor. Ya Kırım’dan ayrılmamı ya da susmamı istiyorlar.

Bilindiği üzere, Rus işgali altındaki Kırım’da birçok gazeteci “sabotaj” ve “terörizm” gibi suçlamalarla yargılanıyor. Oysa mahkeme belgelerinde bile onların şiddet tehdidi oluşturduğuna dair kanıt yok. Ancak bu, baskı rejimini durdurmuyor.

“KIRIM’I TERK ETMEK BİR ÇÖZÜM DEĞİL”

Yürüttüğü faaliyetler nedeniyle er ya da geç “bedel ödemek” zorunda kalacağının farkında olan Zudiyeva, “Risklerin farkındayım ve daha ciddi baskılara maruz kalma ihtimalini de göz ardı etmiyorum.” diyor. Ancak Kırım Tatar hak savunucusu, Kırım’ı terk etmeyi düşünmüyor. Kendisi için kalmak, sadece coğrafi bir mesele olmadığını belirten Zudiyeva, şunları kaydetti:

Kırım Tatar halkının bir parçası olarak Kırım'dan gitmek gibi bir seçeneğim olduğunu düşünmüyorum. Yıllardır süren mücadele, bana halkımı yalnız bırakmaya, Kırım’ı terk etmeye izin vermez. Bazı insanlar, Kırım dışında daha faydalı olacaklarını söylüyor. Bu düşüncenin mantıklı bir yanı olabilir. Ama Kırım’da kalan gazeteci ve hak savunucularının rolü çok büyük. Onlar ev baskınlarına uğrayan aileleri ziyaret ediyor, yaşananları belgeliyor ve en önemlisi duygusal destek sağlıyor. Benim önceliğim bu insanların yanında olmak, onlara destek vermek ve bunu özgür kaldığım sürece sürdürmek.

Zudiyeva, Rus işgali başladığından bu yana Kırım’da yeni bir "sürgün" biçiminin yaşandığına dikkat çekerek, “Kırım Tatarları çeşitli yollarla yarımadayı terk etmeye zorlanırken, Kırım, bu topraklarla tarihsel ya da kültürel bağı olmayan insanlarla dolduruluyor. Bu insanlar Kırım’ı sadece bir tatil bölgesi gibi görüyor.” ifadelerini kullandı.

KIRIM’DA GERÇEKLER ÇARPITILIYOR

İşgal yönetimin Kırım’da yalnızca resmi görüşü yansıtan "sadık gazetecilik" yaratma çabalarını eleştiren Zudiyeva, insanların, televizyonda anlatılanlarla hayatlarında yaşadıkları gerçeklik arasında büyük fark olduğunu vurguladı. Hak savunucusu, “Neredeyse her Kırım Tatar ailesinde bir siyasi tutsak var. Ve medya çıkıp ‘siyasi baskı yok’ diyorsa, bu, insanların yaşadığı gerçeklikle doğrudan çelişiyor." diyerek bağımsız gazeteciliğin Kırım’daki hayati önemine dikkat çekti.

“Yabancı ajan” ilan edilmesine ve tüm risklere rağmen faaliyetlerine devam edeceğini belirten Zudiyeva, “Sadece ilkelere sıkı sıkıya bağlı kalanlar bir şeyleri değiştirebilir. İnsan, güçlü olmayı seçtiği sürece güçlüdür." dedi.