Ali Şir Nevai, doğumunun 584. yıl dönümünde Özbekistan'da anıldı

Yazdığı divanlar ve gazellerle Çağatay Türkçesini geliştiren ve yaygınlaştıran Ali Şir Nevai, doğumunun 584. yıldönümünde Özbekistan'da anıldı. Çağdaş Özbekçenin temellerini atan Nevai'nin anısına, Özbekistan'ın Nevai şehrinde bir uluslararası sempozyum düzenlendi. “Ali Şir Nevai ve Şark Rönesansı” konulu 4. Uluslararası Sempozyuma Türkiye başta olmak üzere birçok ülkeden bilim insanı katılım sağladı.

CUMHURBAŞKANI MİRZİYOYEV'DEN MEKTUP

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ise sempozyuma bir mektup yolladı. Mirziyoyev, mektubunda, “Hazreti Mir Ali Şir Nevai’nin son derece zor şartlarda milli ve evrensel idealleri yükselttiğini, Özbek edebi dilini kurduğunu ve ölümsüz ruhunu, kudretini ve zarafetini her bakımdan ispat ettiğini söylersek, gerçek bir manevi cesaret örneğidir.” ifadelerine yer verdi.

BÜYÜK TÜRK ŞAİRİ ALİ ŞİR NEVAİ

15. yüzyıl Türk şairi, Türk dünyasının ortak değeri ve devlet adamı Nizamüddin Ali Şir Nevai veya yaygın adıyla Ali Şir Nevai, 9 Şubat 1441'de bugünkü Afganistan’ın Herat şehrinde doğdu. Timurlular Devleti zamanında Horasan’da yaşamıştır. Ünlü bilim ve devlet adamı Hüseyin Baykara ile arkadaştırlar. Şair, yazar ve mimardır. Türkçeye verdiği büyük değer ile bilinir. Hatta Muhakemet’ül Lügateyn (iki dilin karşılaştırılması) adlı eseri Türkçenin Farsça’dan üstün bir dil olduğunu ispatlamak için yazmıştır. Sultan Hüseyin Baykara, Herat'ta yönetimin başına geçince, Ali Şîr Nevâî'yi önce mühürdar yaptı. Daha sonra vezirlik görevine tayin etti. Görevi sırasında bol bol kitap okumak, ilim çevreleriyle sohbet etmek ve araştırma yapmak imkanı bulan Ali Şîr Nevâî, bir süre sonra İstifasını Hüseyin Baykara'ya sunduysa da kabul edilmedi. Aksine Esterebad Valiliği'ne tayin edildi. Ali Şîr Nevâî, valilik görevinde fazla durmadı ve 1490 yılında ayrıldı.

Ali Şîr Nevâî'nin ailesi çok zengindi. Onun için devletten hiç maaş almadığı gibi devlete yardım da etti. Ali Şîr Nevâî topluma ve insanlığa hizmet etmekten büyük sevinç duyardı. Bu düşünceden hareketle çeşitli vakıflar kurdu. Valilik görevinden ayrıldıktan sonra bilim ve sanat konularında yoğunlaşan Ali Şîr Nevâî, 1501 yılında doğduğu şehir olan Herat'ta vefat etti.

Ali Şir, çocukluk yıllarından itibaren şiirle meşgul olmuş; küçük yaşta pek çok şairin şiirlerini ezberlemiştir. Onun yetişmesinde, şair olan dayısı Kabûlî ile Garîbî’nin önemli katkıları olmuştur. Gelenek itibariyle Klasik Şark edebiyatının dairesi içinde yaşamaktadır. Çocukluğunda Arapça ve Farsçayı öğrenmiş; Arap ve Fars edebiyatına vakıf olmuştur. Genceli Nizamî, Dehlevî, Firdevsî ve üstadı Molla Cami’nin üzerinde önemli etkiler bırakmış.

ALİ ŞİR NEVAİ: MAHBUBÜ'L-KULÜB

Ali Şir Nevai'nin son eseri olan 1500-1501 (H. 906) yılında yazdığı Mahbubü'l-kulub, çeşitli meslek gruplarındaki insanların karakterlerini tanıtan, iyi ve kötü huylar hakkında bilgi veren, dini ve tasavvufi konuları işleyen öğretici, öğüt verici bir eserdir. 

Mahbubü'l-Kulüb adlı eserin, kimisi Türkiye kütüphanelerinde ve kimisi de yurt dışındaki çeşitli kütüphanelerde olmak üzere altı nüshası vardır.