YTB’de, 1944 Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı’nın 81. yıl dönümünü anma programı ve 10. Kırım Tatar Yaşlık Kurultayı açılışı gerçekleşti

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), 16 Mayıs 2025 tarihinde 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı'nın 81. yıl dönümüne özel bir anma programı gerçekleştirdi. Aynı zamanda program kapsamında 10. Kırım Tatar Yaşlık Kurultayı'nın da açılışı yapıldı.

Söz konusu 10. Kırım Tatar Yaşlık Kurultayı, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, YTB ile Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi tarafından desteklenerek hayata geçiriliyor.

SÜRGÜNDE HAYATINI KAYBEDENLER ANILDI

YTB binası, “Kırım Tatar Sürgününü Anma ve Gençlik Kurultayı” başlıklı programa ev sahipliği yaptı. Programın başlangıcında Türkiye, Ukrayna ve Kırım Tatar millî marşları okundu. Ardından Kırım Tatar gençler, Batuhan Ulukütük’ün 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı'nda hayatını kaybedenler için dua okuduğu dua ile şehitlerinin ruhunu yad etti.

"BU TOPLANTI SADECE TÜRKİYE'DE YAŞAYAN KIRIM TATARLARIN BİR TOPLANTISI DEĞİL, KIRIM TATAR HALKININ KURULTAYI”

Ardından Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Mükremin Şahin, bir konuşma gerçekleştirdi. Konuşmasında kurultayın gerçekleşme amacından bahseden Şahin, “Bu kurultayın tek bir amacı var, o da şu: Dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan Kırım Tatar yaşlarının, gençlerinin birbirlerini tanıması, birbirleriyle diyalog içerisinde olması ve beraber çalışabilme imkanlarını geliştirmesi. Kırgızistan’dan, Özbekistan'dan, Kanada'ya kadar, şu anda 20 ülkede Kırım Tatar halkının diasporası var. Bu toplantı sadece Türkiye'de yaşayan Kırım Tatarların bir toplantısı değil, Kırım Tatar halkının kurultayı.” ifadelerini kullandı.

DÜNYANIN DÖRT BİR YANINDAKİ KIRIM TATARLARINA ULAŞILMALI

Yaşlık kurultayı denilince İsmail Bey Gaspıralı, Numan Çelebicihan, Abdürreşid Mehdi gibi önemli Kırım Tatar şahsiyetlerin akıllara gelmesi gerektiğini vurgulayan Şahin,; Yaş Tatar hareketinin İsmail Bey Gaspıralı ile Numan Çelebicihan arasında bir köprü olduğunu kaydetti. Şahin, konuşmasının devamında şu ifadeleri kullandı:

Üzerimizden büyük, koskoca Sovyetler Birliği geçti. 1937-1938'de bütün aydınlarımız kurşuna dizildi. 1944'te bütün insanlarımız çoluk çocuk demeden sürgün yerlerine, Ural dağlarına, Orta Asya çöllerine sürüldü. Fakat halkımız yok olmadı ve tekrar vatana dönüş mücadelesini başlattılar. Ve vatana döndüler. 1991 yılında da kurultaylarını topladılar… Allah inşallah vatanımızda kurultaylarımızı devam ettirme ve bizim milli devletçiğimizi kurma konusunda bize yardımcı olsun

Kırım Tatar gençlerinin bu mirasın varisleri olduğunu kaydeden Şahin, gençlerden bu misyona sahip çıkmalarını beklediklerini vurguladı. Gelişen teknolojilerin kullanılarak dünyanın dört bir yanındaki Kırım Tatarlarına ulaşılması gerektiğinin altını çizdi.

YAŞ TATARLAR, KIRIM'IN SESİNİ DÜNYAYA DUYURMAYA ÇALIŞIYOR

Şahin’in konuşmasının ardından Kırım Derneği Gençlik Kolu Başkanı Samet Cengiz konuştu. Cengiz, Kırım Tatar milli hareketinin esasında bir gençlik hareketi olduğunu vurguladı. “Yaş Tatar Milli Hareketi; genç yaşında şehit olan Numan Çelebicihan, Abdürreşid Mehdi, Hasan Sabri Ayvazov gibi, Cafer Seydahmet Kırımer, Bekir Sıtkı Çobanzade, Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu gibi bizlere ilham veren ve bugün yolumuzu aydınlatan pek çok yolbaşçımızı bünyesinden çıkarmıştır. Bu harekette biz gençler; tarihimize sahip çıkıyor, dilimizi yaşatıyor, kültürümüze koruyor ve Kırım’ın sesini dünyaya duyuruyoruz.” ifadelerini kullandı.

Cengiz; 10. Kırım Tatar Yaşlık Kurultayı’nın, Kırım Tatar milli varlığını korumak, Tarak Tamgalı gök bayrağı daha göklere kaldırmak ve sonraki nesillere aktarabilmek gayesiyle gerçekleştiğinin altını çizdi. Kurultayın esas konusunun ise “Uluslararası Kırım Tatar teşkilatı nasıl kurulabilir?” sorusu etrafında oluşturulduğunu belirtti.

YÜKSEL: SİZ BU HALKIN BUGÜNÜSÜNÜZ, TEMELİSİNİZ

Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Üyesi ve Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Prof. Dr. Gayana Yüksel ise konuşmasında 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı’nın ortak bir trajedi olduğunu vurguladı. “Hepimizin ortak bir yarasıdır. O gün, kadın çocuk yaşlı genç demeden binlerce insan bir gecede evlerinden hayvan vagonlarına dolduruldu ve vatanlarından koparıldı. Biz hala bu acıyı yaşıyoruz.” ifadelerini kullandı. Bugün o acıların unutulmadığı için daha güçlü olduklarını vurgulayan Yüksel, “Burada toplanmamız bir gelenek değil, aynı zamanda bir hatırlama, ileriye bakış ve duruştur” dedi.

Kırım Tatar gençlerin bu halkın umudu olduğunu vurgulayan Yüksel, konuşmasında “Siz bu halkın bugünüsünüz, temelisiniz. Her biriniz taşıdığınız kültürün canlı temsilcisisiniz.” ifadesine yer verdi. Yüksel, gençlere kim olduklarını ve nereden geldiklerini unutmamaları yönünde nasihat verdi. “Kırım hepimizin vatanıdır. Çok büyük bir umudum var: Nerde olursanız olun, bizim vatanımız için faydalı olacaksınız.” ifadelerini kullanarak gençlere kurultayda başarılar diledi. Yüksel “Bir gün Ukrayna’da savaş biterse Kırım’a döneceğiz ve halk için çalışacağız” ifadeleriyle konuşmasını sonlandırdı.

"KIRIM TATAR HALKININ KORUNMASI VE YENİDEN DİRİLİŞİ İÇİN ELİMİZDEN GELENİ YAPACAĞIZ"

Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı Denis Zolotarov, gerçekleştirdiği konuşmada 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı’nın insanlık tarihinin en acı olaylarından biri olduğunu vurgulayarak, Moskova rejimi tarafından hayatını kaybeden insanları saygıyla andı. Müsteşar “Moskova’nın bu suçunu asla unutmayacağız ve Kırım Tatar halkının korunması ve yeniden dirilişi için elimizden geleni yapacağız” ifadelerini kullandı.

Konuşmasında Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin Ukrayna’nın ayrılmaz bir parçası olduğunun altını çizen Müsteşar, “Kırım Tatarlarının anavatanı olan Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol şehri, Ukrayna Anayasası ve uluslararası hukukun normları uyarınca, Birleşmiş Milletler kararları da dahil olmak üzere, Ukrayna’nın ayrılmaz bir parçasıdır” şeklinde konuştu. Aynı zamanda KTMM’nin Ukrayna tarafından Kırım Tatarlarının temsilci organı olarak tanındığının da altını çizdi.

ZOLOTAROV, NARİMAN CELAL'İN ATAMASINI DUYURDU

Kırım Tatar halkının sembol isimlerinden bahseden Zolotarov, konuşmasında KTMM Başkan Yardımcısı Nariman Celal’in Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi olarak atandığı ve yakın zamanda görevine başlayacağı haberini verdi. Şu ifadeleri kullandı:

Kırım Tatar halkının sarsılmaz direnişinin sembolleri arasında, Ukrayna Kahramanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Refat Çubarov, Nariman Celal ve daha birçok direnişçi yer almaktadır. Sizlere memnuniyetle bildirmek isterim ki, birçok dünya liderinin, özellikle Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın desteğiyle Rus cezaevinden serbest bırakılan KTMM Başkan Yardımcısı Nariman Celal, 14 Mayıs 2025 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Türkiye Cumhuriyeti nezdinde Ukrayna Büyükelçisi olarak atanmıştır ve yakında görevine başlayacaktır. Sizleri temin ederim ki Ukrayna, Kırım Tatar halkının milli çıkarlarını korumaya, kültürel mirasını canlandırmaya ve gelişimini desteklemeye devam edecektir.

KIRIMOĞLU BELGESELİ İZLETİLDİ

Program, Ukrayna Milletvekili, Kırım Tatarlarının Milli Lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun hayatını konu alan belgeselin izlenmesiyle devam etti. Belgeselde Kırımoğlu’nun mücadelesi, sürgün yılları, dünyada yankı uyandıran açlık grevi, Kırım Tatarlarının vatana dönüş mücadelesinin anlatıldığı kesitler yer aldı.

YTB, KIRIM TATARLARININ TOPLUMSAL HAFIZASINI CANLI TUTMAYA ÇALIŞIYOR

Belgesel sunumunun ardından YTB Başkan Yardımcısı Murat Kazancı konuşma gerçekleştirdi. 18 Mayıs’ta Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı’nın 81. yıl dönümünün anılacağını ve gerçekleşen program vesilesiyle bu acı olayı andıklarını kaydeden Kazancı, Kurultaya katılım sağlayan Kırım Tatar gençlere seslendi. Kazancı, “81 yıl önce acımasız kararlarla, acımasız uygulamalarla sürgüne gönderilen büyüklerimizin ruhları, bugün sizlerin verecekleri mücadelelerle şad olacak o verdikleri mücadelelerin de karşılığını almış olacaklar. 250 yıldır devam eden acılar söz konusu. Bu acılar hem Ukrayna'da hem dünyanın farklı yerlerinde, farklı ülkelerinde yaşayan Kırım Tatarlarının yüreğinde aynı şekilde hissediliyor, bu acılar her zaman yad ediliyor.” ifadelerini kullandı.

Kazancı, YTB olarak Kırım Tatarlarının toplumsal hafızasını canlı tutmaya ve yaşanan bu olaylardan çıkarılacak derslerin de gelecek kuşaklara aktarılması için çabaladıklarını kaydetti. Kırım Tatarlarının Ukrayna ve Türkiye ilişkilerinde köprü görevi gördüğünün altını çizen Kazancı, YTB’nin Kırım Tatarları özelinde yaptığı çalışmalar hakkında bilgi verdi. 1992 yılından bu yana Türkiye Bursları Burs Programı kapsamında çoğunluğu Kırım Tatar olan bin 525 Ukrayna vatandaşına destek olunduğunu vurguladı. Kazancı, “Burada eğitim alan Kırım Tatar soydaşlarımızla gittikleri ülkelerde irtibatımıza devam ediyoruz. Onlarla buluşmalarımıza devam ediyoruz ve yeni proje ve faaliyetlerimizi de onlarla birlikte kurgulayarak hayata geçirmeye çalışıyoruz.” ifadeleriyle bilgilendirdi.

Kırımoğlu’nun hayatını konu alan belgeselin ilk defa izletildiğini belirten Kazancı, onun hikayesinden ilham alması gerektiğini kaydederek gençlere seslendi:

Onun mücadelesinden ilham alınacak çok şey var. Bu mücadele devam ediyor. Bu mücadeleyi sizler devam ettireceksiniz. Bizler üzerimize düşen görevi her zaman yerine getirmeye çalışacağız. Ama en büyük görev sizlere düşüyor. Sizlerin ortak çalışmalar üretmesi, Türkiye'yle kendi ülkeleriniz arasında ilişkilere katkı sağlamanız ve Kırım Tatarlarının vatanlarına dönmeleri için verilecek bütün mücadelelerde siz olmazsanız gerçekten bu mücadelenin başarıya ulaşması da mümkün gözükmüyor.

PROGRAMIN İLK GÜNÜ SONA ERDİ

Programın ilk günü, Dünya Kırım Tatar Kongresi (DQTK) Genel Sekreteri Av. Namık Kemal Bayar'ın başkanlığındaki Kırım Tatar gençlerinin kendilerini tanıtması ve YTB’nin yürüttüğü projelerin sunumunun yapıldığı oturumla sonlandı.

Ayrıca program kapsamında “Kökü Mazide Olan Atiyiz” üst başlıklı “Aşk’ın On Bir Hali” ana fikirli Türk İslam Sanatları Sergisi gerçekleşti. Sergide; hat, minyatür, ebru, çini, tezhip, gravür, ahşap oyma gibi birçok tekniğin kullanıldığı eser yer aldı.

Programa ayrıca; Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin, Yazar Dr. Serra Menekay, Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Kırım Tatar diasporası, farklı ülkelerden katılım sağlayan birçok Kırım Tatar genç ve basın mensupları katıldı.