Rusya'dan bir başka savaş suçu: “Öğretmen” kılıflı beyin yıkama operasyonu

Rusya, yerel kimliği yeniden şekillendirmek ve Kremlin hükûmetine sadakati teşvik etmek amacıyla Ukrayna'nın işgal altındaki bölgelerinde çalışmak üzere öğretmenler, kültür çalışanları ve antrenörler işe almak için mali teşvikler kullanıyor. Avrupa Politika Analizi Merkezi (CEPA) 26 Haziran 2025 tarihinde yayımladığı yazıyla bu beyin yıkama suçunu geniş bir şekilde ortaya koydu.

50 binden az nüfusa sahip topluluklarda beş yıl görev yapmayı taahhüt eden öğretmenler, Donetsk, Luhansk, Zaporijjya ve Herson bölgelerinin işgal altındaki topraklarında iki milyon ruble, 2014 yılından beri işgal altında olan Kırım'da ise bir milyon ruble ödeme almaya hak kazanıyor.

İŞGAL EDİLEN BÖLGELERE RUS ÖĞRETMENLER GÖNDERİLİYOR

2020 yılında başlatılan “Zemskıy Uchitel” (Kırsal Öğretmen) programı, ilk olarak Rusya'nın küçük kasabalarına eğitimcileri çekmek için kullanıldı, ardından işgal altındaki bölgelere de yayıldı. Sözleşmeleri sona erdiğinde, öğretmenler kalmak veya evlerine dönmek arasında seçim yapma hakkına sahip oluyor.

KIRIM’DA 100’DEN FAZLA ÖĞRETMEN VAR

Ukrayna Bölgesel İnsan Hakları Merkezinin açıklamasına göre program kapsamında; 100'den fazla öğretmen Kırım'a taşındı. Merkez, öğretmenlerin çoğunun Rusya’nın Krasnodar ve Altay bölgesinin yanı sıra Tomsk, Novosibirsk, Saratov, Tümen, İvanovo bölgeleri ve Udmurtya'dan geldiğini belirtti.

UKRAYNALI ÇOCUKLAR RUSYA İÇİN SAVAŞTIRILMAYA HAZIRLANIYOR

Rusça, edebiyat ve tarih öğretmenlerinin yanı sıra, “yaşam güvenliği ve vatan savunmasının temelleri” dersleri için eğitmenler de görev alıyor. Bu dersler Ukraynalı gençleri askerlik hizmetine ve genç erkekleri askere hazırlamaya odaklanıyor. Bu “öğretmenler” ayrıca Ukraynalı çocukları yeniden programlamaya çalışıyor, onları Rus vatanseverleri ve gelecekteki Rus silahlı kuvvetleri üyeleri olarak yetiştirmeye çalışıyorlar.

Bununla birlikte işgal edilen bölgeler için program resmî olarak 2024 yılında başlatıldı. Buna karşın Rus öğretmenlerin iki yıl önce gelmeye başladığı kaydedildi.

2022 yılında ilk grubun Dağıstan'dan geldiği ve işgal altındaki Zaporijjya bölgesine ulaştığı belirtiliyor. 2024 yılına kadar, Dağıstan'dan gelen 37 öğretmen bu bölgede hâlihazırda çalışmaya başlamıştı.

SÖZDE KÜLTÜR ÇALIŞANLARI

Bununla birlikte “Zemskıy Kültür Çalışanı” ve “Zemskıy Koç” gibi benzer programlar, küçük kasaba ve köylere kültür ve spor eğitmenleri getirmek amacıyla ocak ayında başlatıldı. “Zemskıy Öğretmen” girişimi gibi, katılımcılar iki milyon ruble ödeme alıyor.

Ayrıca Ukrayna Bölgesel İnsan Hakları Merkezine göre, 200'den fazla terhis edilmiş Rus askeri, işgal altındaki Ukrayna topraklarında beden eğitimi öğretmeni veya “yaşam güvenliği ve vatan savunmasının temelleri” eğitmeni olarak çalışıyor. Bu programın açık amacı, askerlik hizmetini teşvik etmek ve Ukrayna çocuklarını Rus ordusuna askere almak olarak açıklanıyor.

ULUSLARARASI HUKUKA AYKIRI KOLONİLEŞME HAREKETİ

Öte yandan terhis edilen Rus askerlerinin Ukrayna topraklarına aileleriyle birlikte geldiği biliniyor. Bu askerlere konut tahsis ediliyor. Bu süreç, Cenevre Sözleşmesi'nin 49. maddesini (Himaye gören şahısların, işgali altındaki topraklardan şagil devletin kendi topraklarına veya işgal edilmiş olsun olmasın başka bir devletin topraklarına ferdi olarak veya kitle halinde cebren nakilleri veya tehcirleri, her ne sebeple olursa olsun, yasaktır.) ve Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Roma Statüsü'nün 8. maddesini, (İşgalci devletin kendi sivil nüfusunun bir bölümünü işgal ettiği topraklara doğrudan veya dolaylı olarak nakletmesi veya işgal edilen topraklardaki nüfusun tamamının veya bir kısmının devlet sınırları içinde veya dışında sürülmesi veya nakli…) ihlal eden bir kolonileştirme hareketidir.

Ayrıca Rusya’nın 2025 yılında işgal edilen bölgelere 100 öğretmen daha yerleştirmeyi planladığı belirtiliyor. Bu Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin barışın önündeki en büyük engel olarak nitelendirdiği kolonileştirmenin açık bir örneği olarak kaydediliyor.

UKRAYNALI ÖĞRETMENLER TEHDİT EDİLİYOR

Bununla birlikte Moskova, Ukraynalı öğretmenleri iş birliği yapmaya ve Rus müfredatını öğretmeye zorlamak için elinden geleni yapıyor. Reddedenler ise ceza ve sınır dışı edilme riskiyle karşı karşıya kalıyor.

Öğretmenler “yeniden eğitim” programlarına gönderiliyor. Eğer bir öğretmen derslerde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i yeterince övmezse, kovuluyor.

Bazı öğretmenler sadece derslerini öğretmeye ve Moskova'nın propagandasından kaçınmaya çalışıyor ancak okulların sıkı denetimleri nedeniyle bunun giderek zorlaşıyor.

UCM VE BM BU KONUDA ÇALIŞABİLİR

Putin, “Zemskoy Uchitel” programını 2030 yılına kadar uzattı ve benzer girişimler başlattı ancak insan hakları grupları, Rusya'yı sorumlu tutmak için mevcut uluslararası hukuk araçlarının kullanılması gerektiğini söylüyor. Bu bakımdan yaptırımlar, yerleşim çabalarını organize eden ve teşvik edenlere karşı da kullanılabilir. BM Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu ve UCM bu ihlalleri öncelikli olarak ele alabilir.