Rusya’nın işgal ettiği bölgelerdeki eylemleri insanlığa karşı suçlarla eş tutulabilir

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından hazırlanan raporda, Rus işgali altındaki Ukrayna topraklarında Ukrayna vatandaşı sivillerin yasa dışı olarak alıkonulmasının kitlesel olduğunu ayrıca işgalcileri söz konusu eylemlerinin sistematik, tutarlı ve kasıtlı bir stratejinin parçası olarak göründüğü ifade edildi.

AGİT'in "Moskova mekanizması" çerçevesinde Ukraynalı sivillerin Rusya tarafından yasa dışı olarak alıkonulmasına ilişkin yürüttüğü soruşturmanın sonuçlarına dayanan rapor, 25 Nisan 2024 tarihinde Viyana’da düzenlenen basın toplantısında kamuoyuna açıklandı.

Raporu hazırlayanlardan uzmanlardan biri olan Veronika Belkova, basın toplantısında, “Vakaların büyük çoğunluğu, Ukraynalı sivillerin Rusya Federasyonu tarafından alıkonulması, uluslararası insancıl hukukun, uluslararası insan hakları hukukunun ve AGİT taahhütlerinin ihlali anlamına gelen açık bir keyfi özgürlükten mahrum bırakma vakasıdır.” şeklinde konuştu.

BİNLERCE SİVİL KEYFİ BİR ŞEKİLDE ALIKONULDU

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik 10 yıllık saldırganlığı sırasında sivilleri gözaltına alma uygulamasının yaygın ve sistematik şekle geldiğini vurgulayan uzmanlar, binlerce Ukrayna vatandaşı sivilinin Rusya tarafından yasa dışı olarak alıkonulduğuna dikkat çekti.

Raporda, daha önce işgal altındaki Kırım'da ve sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti ile sözde Lugansk Halk Cumhuriyeti'nde uygulanan ilgili uygulama, 24 Şubat 2022'deki geniş çaplı işgal saldırısının ardından Rusya tarafından işgal altına alınan tüm bölgelere yayıldığı belirtildi.

Rusya'nın söz konusu uygulamasını değerlendiren Belkova, “Bu uygulamaların savaş suçları olma ihtimalinin yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca bu uygulama çok kitlesel, yaygın ve sistematik olduğu için, büyük olasılıkla insanlığa karşı suçlarla eş tutulabilir.” diyerek sivillerin alıkonulması uygulamasının Rusya’nın bir tür tanımlayıcı özelliği olduğuna dikkat çekti.

Uzman, “Rus ordusu ilerlediği bölgelerde, derhal Ukraynalı sivilleri alıkoymaya başlıyor. Sokaktaki rastgele veya önceden hazırlanmış listelere dayanan alıkonulmalar da olsa, büyük çoğunlukta insanlar asılsız şekilde alıkonuluyor.” dedi.

KÖTÜ MUAMELE, İŞKENCE, YARGISIZ İNFAZ

Raporu hazırlayan uzmanlardan, insan hakları savunucusu Elina Steinerte, yasa dışı şekilde alıkonulan sivillere yönelik kötü muamele, işkence ve yargısız infazlara işaret ederek, “Rusya Federasyonu'nun, alıkonulan Ukraynalı sivillere karşı yargısız infaz, işkence, diğer insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele, cinsel şiddet gibi uygulamaları yaygın olarak uyguladığını ve adil yargılanma gibi temel insan hakları ihlal ettiğini tespit ettik.” şeklinde açıklama yaptı.

Rusya'nın hukuka aykırı bir şekilde alıkoyduğu sivillere yönelik işkence ve cinsel şiddetin çok yaygın bir nitelikte olduğunu vurgulayarak, "Dolayısıyla ilgili uluslararası insani hukuk ve uluslararası insan hakları hukuku ihlallerinin ciddiyeti, savaş suçlarının işlenmiş olabileceği sonucuna varmamıza olanak sağlıyor.” değerlendirmesinde bulundu.

UKRAYNA: RAPORUN SONUÇLARI ŞOK EDİCİ

Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, 25 Nisan akşamı yaptığı açıklamada AGİT tarafından hazırlanan “Rusya Federasyonu tarafından Ukraynalı sivillerin özgürlüklerinden keyfi olarak yoksun bırakılmasıyla bağlantılı uluslararası insancıl hukuk ile uluslararası insan hakları hukukunun ihlalleri ve suistimalleri, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar” başlıklı raporu memnuniyetle karşıladığını ifade etti.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, rapor sonuçların şok edici olduğunu ve Rusya'nın sivil rehineleri esir tutması ve bunların derhal serbest bırakılması gerektiği konusunda uluslararası toplum için bir çağrı yapılması gerektiğini söyledi.