Türkiye'nin Ukrayna'ya desteği savaşın ikinci yılında da sürüyor

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik başlattığı topyekûn işgal girişimi, ikinci senesini doldurdu. İşgalin ve işlenen savaş suçlarının gölgesinde geçen iki yıl boyunca Türkiye, Ukrayna'nın önemli partneri olmayı sürdürdü.

İLK GÜNDEN BERİ TÜRKİYE, ARABULUCULUK ROLÜ YÜRÜTÜYOR

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik topyekûn işgal girişiminin hemen başlarında, 11-13 Mart 2022 tarihlerinde Antalya Diplomasi Forumu gerçekleştirildi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Türkiye Cumhuriyeti Dışişişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun moderatörlüğünde görüşme gerçekleştirdi. Savaşın üçüncü haftasında gerçekleşen bu görüşme, barışa dair adımların öncüsü olarak değerlendirildi. Bu görüşmeden sonra da Türkiye’nin ev sahipliğinde birçok görüşme gerçekleşti.

Savaş sürecinde bir başka önemli sorun olan esir takası konusunda da Türkiye kayıtsız kalmadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın savaşan iki ülke lideriyle görüşmeleri sonucunda süreç içinde defalarca esir takası gerçekleştirildi.

TAHIL KORİDORU'NDA TÜRKİYE'NİN KRİTİK ROLÜ

Rusya’nın Ukrayna topraklarının tamamına yönelik başlattığı savaş ve işgal girişimi nedeniyle, dünya pazarına açılamayan Ukrayna tahıllarının ihracatı yapılamamış ve ihracatı yapılamayan hububat dolayısıyla dünya, gıda krizinin eşiğine gelmişti. Rusya’nın sebep olduğu küresel gıda krizini önlemek için Türkiye kolları sıvadı. Savaşın başından bu yana arabuluculuk rolü üstlenen Türkiye, Birleşmiş Milletler çatısı altında İstanbul’da iki kez Ukrayna ve Rusya askeri heyetlerini ağırladı.

22 Temmuz 2022’de Karadeniz üzerinden tahıl koridoru oluşturulması için, “Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi” imzalandı. İmzalanan anlaşmanın ardından tahıl taşıyacak gemilerin hazırlık çalışmaları ise tamamlandı. Tahıl yüklü gemiler Odesa, Çornomorsk, Yujnıy limanlarından yola çıkarak İstanbul’daki Müşterek Koordinasyon Merkezinde bekletiliyordu. Denetimlerin ve güvenliğin sağlanmasında rol oynayan Türkiye, tahılların dünya pazarına açılmasını sağlıyordu. 17 Temmuz 2023 itibarıyla Rusya, bu anlaşmayı durdurduğunu açıkladı.

TÜRKİYE İNSANİ KORİDOR AÇILMASINA VESİLE OLDU

Savaşın başından bu yana her iki tarafa da ateşkes talebi götüren Türkiye, Mariupol’deki sivillerin tahliye edilebilmesi için insani koridor açılmasını sağladı. 3 Nisan’da, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talebi doğrultusunda Mariupol’de bulunan sivillerin tahliye edilebilmesi için insani koridor açıldığı bildirildi. Açılan insani koridordan hem Ukraynalı siviller hem de Ukrayna’da bulunan yabancı kişiler güvenli bölgelere ve ülkelere gitti.

2 Ekim’de, Türkiye First Lady'si Emine Erdoğan ve Ukrayna First Lady'si Olena Zelenska arasında gerçekleşen görüşmede Ukrayna’daki yetimhanelerde kalan çocuklar ve bakıcılarının güvenli bir şekilde Türkiye’ye getirilmesi konusunda mutabık kalındı. Odesa Soneçko Çocuk Evi'nden getirilen yetim çocuklar ve bakıcıları Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı merkezlerde misafir edildi.

UKRAYNA'DA BAYKAR FABRİKASININ İNŞASINA BAŞLANDI

Türkiye'nin son yıllarda Ukrayna'ya yönelik en önemli silah ihracatı TB2 Bayraktar SİHA'ları oldu. Baykar Makine tarafından 2019'da satılan 12 adet TB2 Bayraktar SİHA'nın ardından 2021-2022 döneminde de 24 adet daha satılması kararlaştırılmıştı. Bayraktar SİHA'larda kullanılan Roketsan Mam-l ve Mam-c akıllı mühimmatlarının da Ukrayna'ya satışı yapıldı.

2022 yılının Ocak ayı itibarıyla ülkeler arasında alınan karar neticesinde BAYKAR'ın Ukrayna'da fabrika açmasına karar verildi. BAYKAR Teknoloji Genel Müdürü Haluk Bayraktar, Suudi Arabistan'nın başkenti Riyad'da 7 Şubat 2024 tarihinde düzenlenen Dünya Savunma Fuarı’nda Birleşik Krallık merkezli haber servisi Reuters'a konuyla ilgili bilgi verdi. Bayraktar, "Fabrikamız inşa ediliyor. İnşaatı bitirmek için yaklaşık 12 aya ihtiyacımız var. Daha sonra iç makine, ekipman ve organizasyon yapısına geçeceğiz. Ukrayna’daki fabrika büyük bir fabrika, yaklaşık 500 kişiyi istihdam etmeyi planlıyoruz" dedi.

"HİÇBİR ŞEY FABRİKANIN İNŞASINI DURDURAMAZ"

Fabrikadaki üretimin TB2 veya TB3 üzerine yoğunlaşılacağı konusunda net bir karara varmadıklarını belirten Bayraktar, yılda yaklaşık 120 adet İHA üretiminin yapılacağını dile getirdi. Bayraktar, fabrikanın Kıyiv yakınlarına kurulmasından dolayı herhangi bir güvenlik tehdidinin olup olmayacağı sorusuna, hiçbir şeyin fabrikanın inşasını durduramayacağını söyledi. 

TÜRKİYE, KARADENİZ'İN GÜVENLİĞİNİ SAĞLIYOR

Ukrayna ile Türkiye arasındaki iş birliğinin önemli kalemlerinden birinin de Karadeniz’deki güvenliğin sağlanması oldu. Bölgedeki seyrüsefer güvenliğine büyük katkılar sağlayacak olan Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz'i mayınlardan temizleme girişimi, Ukrayna tarafından takdirle karşılandı.

TÜRKİYE'NİN UKRAYNA'YA SAĞLADIĞI TEÇHİZAT, SAVAŞTA KRİTİK ÖNEME SAHİP

Ukrayna ile Türkiye arasındaki savunma sanayi alanındaki iş birliğinin savaş sonrasında durmazken, Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu motorlar Ukrayna tarafından sağlanmaya devam edildi ve Türkiye'den Ukrayna'ya zamanında sağlanan teçhizat ve ekipmanların savaşta kritik rol oynadı.

Ukrayna ile Türkiye arasındaki temas 2023 yılında da devam etti. Temmuz 2023'te Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy'ın İstanbul ziyaretinde Stratejik Endüstriler Alanında Mutabakat Zaptı imzalandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu ziyarette Ukrayna'nın NATO üyeliğine yeşil ışık yaktı. Erdoğan, Ukrayna’nın NATO üyeliğini hak ettiğini ifade etmişti.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'IN ARABULUCULUĞU TAKDİR TOPLADI

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik topyekun işgal girişimindeki arabuluculuğu ve barış çağrılarıyla küresel çapta büyük bir takdir topladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, barış çabaları dolayısıyla birçok ülke tarafından Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterildi. 

5 UKRAYNALI KOMUTAN SERBEST BIRAKILARAK TÜRKİYE’YE GETİRİLDİ

Türkiye’nin çabalarıyla Rusya ile Ukrayna arasında geçen eylül ayında yapılan esir takası kapsamında, haftalarca kuşatma altında kalan Mariupol kentindeki Azovstal Çelik Fabrikasında esir alınan 5 Ukraynalı komutan serbest bırakılarak Türkiye’ye getirildi. İki ülke arasında yapılan anlaşmaya göre, 5 komutanın savaş bitene kadar Türkiye’de kalması öngörülüyordu.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, 21 Eylül 2022 tarihinde Türkiye’nin arabuluculuğu ile gerçekleşen esir değişimi sonucu Ankara'ya getirilen 5 Azov (Azak) Alayı komutanının temmuz ayında Ukrayna’ya döndüğünü açıkladı.