BM’den Kırım’daki avukatlara yönelik baskılara tepki: Sistematik sindirme giderek artıyor

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Savunucuları Özel Raportörü Mary Lawlor, Rus işgali altındaki Kırım’da işgalci yönetimin baskılarına maruz kalan Ukrain ve Kırım Tatar siyasi tutsakları savunan avukatlara uygulanan baskıdan derin endişe duyduğunu açıkladı. Lawlor, bu eylemlerin işgal altındaki yarımadada insan hakları camiası üzerindeki sistematik baskının giderek arttığını gösterdiğini belirtti.

BM Özel Raportörü Mary Lawlor, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, Rus işgali altındaki Kırım’da Kırım Tatar avukatlar Emil Kurbedinov, Edem Semedlayev, Nazim Şeyhmambetov, Rüstem Kamilev ve Lilya Gemeci’nin ofislerinde aramalar yapıldığına dikkat çekerek Rus işgal güçlerinin arama sırasında gizli (müvekkil-avukat ayrıcalığı kapsamındaki) materyalleri incelediğini ve bir kısmına el koyduğunu kaydetti.

Lawlor avukatların "terörizmle suçlandığını" ancak bu suçlamaların fiili gerekçelerinin bilinmediğini vurguladı.

Söz konusu baskınların işgal altındaki Kırım'da insan hakları savunucularının haklarının sistematik olarak ihlal edilmesinin yeni bir göstergesi olduğu kanaatini taşıdığını belirten Özel Raportör, "Kırım'daki insan hakları savunucuları yıllardır artan bir baskıyla karşı karşıya. Onlara yönelik zulüm sona ermeli" diyerek, uluslararası toplumu işgal edilen yarımadadaki insan hakları durumunu yakından izlemeye davet etti.

AVUKATLARIN OFİSİNE BASKIN

Kremlin rejimi kontrolündeki sözde Aşırılıkla Mücadele Merkezi görevlileri 11 Aralık 2025 tarihinde avukatların ofisine baskın düzenledi. Açıklamaya göre baskın sırasında ofiste siyasi davalarda aktif rol alan avukat Edem Semedlâyev ve hukukçular Nazim Şeyhmambetov, Elvina Semedlâyeva, Rüstem Kamilev, Lilya Gemeci bulunuyordu. Baskın sırasında ofiste olmayan avukat Emil Kurbedinov’un ise içeri alınmadı.

İşgal güçlerinin, Kırım Tatar avukatları “terör örgütü faaliyeti yürütmek”, “terörizme yardım etmek” ve “vergi kaçırmak” gibi suçlamalarla hedef aldığı bildirildi.

BASKINI İŞ BİRLİKÇİ ŞAMBAZOV KOORDİNE ETTİ

Baskının sözde Aşırılıkla Mücadele Merkezinin bölge şefi Ruslan Şambazov’un koordine ettiği bildirildi.

İş birlikçi, vatan haini Şambazov'un Kırım'daki birçok aktivistin zulüm ve alıkonulmasında yer aldığını biliniyor. Ayrıca Şambazov, Kırım Tatarlarına karşı duyduğu aşırı nefretle tanınıyor.

KIRIM TATARLARINI SAVUNAN AVUKATLAR HEDEF ALINIYOR

Baskın, Kırım Tatar avukatlara yönelik yıllardır süren sistematik baskının devamı niteliği taşıyor. Kremlin rejimi kontrolündeki sözde Aşırılıkla Mücadele Merkezi görevlileri, ilk kez 2016 yılında avukatların ofisine zorla girmeye çalışmıştı. Bir yıl sonra aynı ekipler avukatların ofisine yeniden gelerek aynı gün Emil Kurbedinov’un evini de aramıştı. Ardından Kurbedinov, eski bir sosyal medya paylaşımı gerekçe gösterilerek “aşırıcılık” suçlamasıyla 10 gün tutuklanmıştı.

2018 yılında Rus işgal güçleri, Kırım Dayanışması sivil teşkilatının toplantılarına iki kez baskın düzenledi ve avukatlar Gemeci, Semedlayev ve Kurbedinov’a “Rusya’ya karşı aşırılık yanlısı eylemler” düzenledikleri iddiasıyla resmî uyarılar verdi. Aynı yıl Kurbedinov yeniden alıkonuldu; bu kez daha önce ceza aldığı aynı paylaşımın farklı bir sosyal medyada yer alması nedeniyle cezalandırıldı.

Öte yandan baskılar yalnızca adli yollarla sınırlı kalmadı. 2018 sonunda kimliği belirsiz bir kişi, avukatların ofisine demir boru ile saldırarak pencereleri kırdı. 2019’da ise Lilya Gemeci, Nazim Şeyhmambetov ve Rüstem Kamilev hakkında disiplin süreçleri başlatılmaya çalışıldı. Gemeci hakkında, Kırım Tatarlarının terör suçlamalarıyla toplu hâlde hedef alınmasına dair verdiği bir röportaj nedeniyle “meslek etiğini ihlal” iddiasıyla soruşturma başlatılma girişiminde bulunuldu.

Ardından diğer Kırım Tatar avukatları; Edem Semedlayev, Nazim Şeyhmambetov, Ayder Azamatov ve Emine Avamileva gazetecilere açıklama yaptıkları ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle idari cezalara çarptırıldı. Kırım’daki baro ise avukatların bölgesel kaydını bilinçli olarak geciktirdi ve 2022 yazında Gemeci, Kamilev ve Şeyhmambetov’un avukatlık lisansları, kendilerine haber verilmeden ve savunma hakkı tanınmadan düşürdü. Avukatlar karara itiraz etmeye çalıştılar, ancak başarılı olamadılar.