Büyükelçi Celâl: İstanbul müzakereleri esir takası imkanlarını önemli ölçüde artırdı

Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Nariman Celâl, Rusya tarafından esir alınan ve cephede kaybolan Ukraynalı askerlerin eşleri, çocukları ve anneleri ile Rus esaretinden kurtarılan savaş esirleriyle bir araya geldi. Celâl, savaş ve sivil esirlerin serbest bırakılması konusunun Kıyiv için “en öncelikli dosyalardan” biri olduğunu belirterek, Ukrayna İnsan Hakları Yetkilisi Ofisi ve Türkiye Kamu Başdenetçiliği ile sürekli temas halinde olduklarını söyledi.

Görüşme sırasında Büyükelçi Celâl, esir takası konusunun önemini vurgulayarak, savaş esirleri dahil Rusya'nın yasa dışı şekilde alıkoyduğu tüm Ukrayna vatandaşlarının özgürlüğe kavuşturulmaları için hem Ukrayna İnsan hakları Yetkilisi Ofisi hem de Türkiye Kamu Başdenetçiliği ile sürekli iletişim halinde olduklarını, Türk tarafına gerekli bilgilerin aktarıldığını ve bu bunların Rus tarafına ulaştırıldığını kaydetti.

Nariman Celâl, “Türkiye bugün, daha önce de olduğu gibi, Ukraynalı savaş ve sivil esirlerinin serbest bırakılması için çalışmaya devam ediyor. Biz ise kendi tarafımızdan bu çalışmaları güçlendirmek ve daha pratik adımlara geçilmesini sağlamak için çalışıyoruz. Örneğin Türkiye, bu sene İstanbul görüşmeleri organize ederek savaş esirlerimizi esaretten kurtarma olanaklarımızı kat kat artırmaya yardım etti. Şimdi ise biz Türkiye’nin özellikle Kırımlı siyasi tutsakların Rus esaretinden kurtarılması konusuna da yoğunlaşmasını istiyoruz. Türkiye için bu anlaşılır bir konu ve bu konuda çalışmaya hazırlar. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskıy’ın geçen hafta Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la yaptığı görüşmede Ukraynalı savaş ve sivil esirlerin, siyasî tutsakları esaretten kurtarma konusu ana gündem maddelerinden biriydi.” şeklinde konuştu.

Görüşmeye katılan savaş esirlerinin yakınları, Rus esaretinde bulunan yakınlarının maruz kaldığı işkenceleri, fiziki ve psikolojik baskıyı, insanlık dışı muameleyi anlatırken, esirlere gereken tıbbi yardım sağlanmadığını, onların tutuldukları yerlerde ağır hastalıklara yakalandığını, Ukrayna vatandaşlarıyla ilgili bilgi verilmediğini, Rusya'nın esirlere karşı davranışında hem kendi yasalarını hem de uluslararası hukuk kurallarını ihlal ettiğini belirtti.

Amaçlarının Ukraynalı esirlerin alıkonulduğu kötü şartlara, gördükleri insanlık dışı muameleye dikkat çekmek ve Türkiye’den savaş esirlerin serbest bırakılması sürecine destek vermesini istemek olduğunu belirten Nisan 2022’de Mariupol’da esir düşen Ukraynalı askerin ablası Tetyana, “Ağır yaralı yakınlarımız 3 yıldan uzun süredir esir tutuluyor ve bu süre boyunca onlara uygun bir tedavi sağlanmadı. Bu süre boyunca birçok yaralı savaş esiri ülkesine iade edilmedi. Yakınlarımız hasta, aç, çok kötü şartlarda alıkonuluyor. Tüm bu konuları gündeme getirmeye çalışıyoruz. İnsan hakları ve uluslararası hukuku görmezden gelen düşmanla savaşıyoruz Ukrayna bunlarla tek başına başa çıkamıyor. Bu yüzden Rus tarafıyla iletişime geçebilen ülkelerden destek istiyoruz. Bu yüzden de bugün Türkiye’de bulunuyoruz.” dedi.

Eski savaş esiri Oleksandr Stohnenko, görüşmede Rus esaretteyken gördüğü kötü muameleyi aktardı. Stopnenko, “Rusya tarafından esir tutulan askerlerimiz işkence görüyor, ağır psikolojik ve fiziksel şiddete maruz kalıyorlar, aç bırakılıyorlar.” dedi.

Esir takası konusunda Türkiye’nin desteğinin çok önemli olduğunu belirten Stohnenko, “İstanbul’da yapılan müzakerelerinin önemi çok büyük. Bu müzakereler sayesinde birkaç büyük esir takası yapıldı. Bu sayede birçok askerimiz evine döndü. Hatta kayıp olarak sayılan birçok kişi de takas edilenler arasındaydı.” şeklinde konuştu.

Görüşmeye katılan Ukrayna İnsan Hakları Yetkilisinin Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Akyar Temsilcisi Elvin Kadirov, Rus esaretindeki Ukrayna vatandaşlarının geri alınması konusunun Ukrayna İnsan Hakları Yetkilisi (Ombudsmanlık) Ofisinin gündeminin merkezinde olduğunu ifade ederek, esir takası konusunun aktifleştirilmesi için Rusya ile müzakere sürecine uluslararası ortakları ve kuruluşları dahil etme çalışmalarının devam ettiğini belirtti. Bu bağlamda Türkiye'nin kilit rol oynadığını belirten Kadirov, Türkiye Kamu Başdenetçiliği Kurumu ile sürekli iletişim halinde olduklarını, Türk mevkidaşlarının kendilerine Rus tarafıyla iletişim ve koordinasyon sağlamaya yardımcı olduğunu, Rusya'ya gereken esir listelerini ulaştırdığını, çalışmaların devam ettiğini kaydetti. Türkiye'nin Rus esaretinde bulunan Ukrayna vatandaşlarının özgürlüğe kavuşması konuda Ukrayna'ya çok yardımcı olduğunun altını çizen Kadırov, Ukrayna Ombudsmanının tüm Ukrayna ve Kırım Tatar halkı adına Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kamu Başdenetçisi Mehmet Akarca ile tüm Türk mevkidaşlarına bu konuda yaptıkları verimli iş birliği ve yardımları için teşekkürlerini bildirdi.

Rusya’nın Ukrayna’da işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini duyurmanın önemine değinen Ukrayna Kültür Derneği Başkan Yardımcısı Aliya Usenova, "Bütün savaş esirlerimiz, kayıp olan her vatandaşımız ve Kırım Tatarları başta olmak üzere Rusya tarafından yasa dışı olarak mahkum edilen tüm Ukrayna vatandaşları hakkında konuşmalıyız, gündeme taşımalıyız. Rusya 2014 yılından beri düzmece davalar uydurarak vatandaşlarımızı hapislere atıyor. Bu insanları Rus esaretinden kurtarmak için Türkiye’nin yardımına ihtiyacımız var.“ ifadelerini kullanarak İstanbul’da mitingler düzenlemeye izin vererek Ukrayna’daki durumu Türk vatandaşlarına da aktarma fırsatı sağlandığı için Türk yetkililere teşekkür etti.