Kırım Derneğinin arşivini bir araya getiren Tuncer Kalkay kitabını ilk olarak QHA’ya anlattı

Yağmur Filiz Kaşgarlı/QHA Ankara

Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay’ın, arşivini toplayarak Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneğinin 70. yılına özel olarak hazırladığı kitabın basımı 27 Ekim 2025 tarihinde tamamlandı.

Kalkay, dün itibarıyla teslim alınan ve ilgilileri meraklandıran “Kırım Derneği 70. Yıl Dönümü” isimli kitap hakkında Kırım Haber Ajansına (QHA) bilgi verdi.

_{Fotoğraf: Elif Başak Boyacı/QHA}

"BU KİTAP BİZİM GİBİ KIRIM'A GÖNÜL VERENLERİ ANLATIYOR"

“Bu kitap bizi anlatıyor. Bizim gibi Kırım’a gönül verenleri anlatıyor. Bunların temelinde yer alan Kırım Derneğini anlatıyor.” diyerek sözlerine başlayan Kalkay, kitabın dört yıllık bir emeğin ürünü olduğunu söyledi. 400 sayfadan oluşan kitabın içinde bine yakın fotoğraf oluğunu sözlerine ekleyen Kalkay, kitabı teslim aldıktan sonra derin duygular yaşadığını ifade etti.

Kitaptan bin 500 adet basıldığını kaydeden Kalkay, “Bu kitabı Kırım Vakfı adına bastık. Çünkü Kırım Vakfının temel önceliği Kırım Derneğinin kurumsal yapısını güçlendirmek, sürdürülebilirliğini kuvvetlendirmek.” açıklamasında bulundu.

_{Fotoğraf: Elif Başak Boyacı/QHA}

QHA’nın “Sizi bu kitabı hazırlamaya iten şey neydi? Arşiv toplama süreci nasıl başladı?” sorusu üzerine 42 yıldır Kırım Derneğinde aktif olarak görev aldığını belirten Kalkay, bu görevi de kendine bir misyon olarak seçtiğini, kendisi için bunun bir yaşam biçimi olduğunu vurguladı. Kalkay, “Öğrencilik yıllarımdan bu yana vatana ve milletime hizmet için sürekli olarak aksiyon aldım.” dedi.

Kalkay, COVID-19 salgınının cemiyet hayatına farklı yaklaşımlar getirdiğini, böylelikle yüz yüze toplantıların icra edilemediği için pandeminin kendisini yeni bir projeye ittiğini ifade etti. Ankara’daki Kırım Tatar köyü Ballıkpınar’da, köyün kültürel tarihini anlatan bir Kültür Evi/Müze inşa ettiklerini aktaran Kalkay, bu vesileyle 22 Eylül 2021 tarihi itibarıyla derneğin arşiv çalışmalarına başladığını belirtti.

Fotoğraf, belge, resmî evrak ve anektot gibi muhtelif arşivleri bir araya getirerek kitabın yazım aşamasına geçtiğini kaydeden Kalkay, kitabın QHA'nın hazırlamış olduğu “70 Yaşında Bir Çınar: Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği” belgesel filmine kaynak olduğunu dile getirdi. Kırım Vakfı ile QHA ortaklığında ortaya çıkan yaklaşık bir saatlik belgeselin, kitabı taçlandırdığını söyledi.

KIRIM VAKFINDAN KIRIM DERNEĞİNE 70. YIL ARMAĞANI

Kalkay, “Bu kitabı Kırım Vakfı olarak Kırım Derneğine 70. yıl armağanı olarak takdim edeceğiz.” dedi.

Öte yandan Kalkay, Kırım Derneğinin kurulduğu yıllarda çok daha önce göç eden diasporanın Kırım’a olan yakınlığının canlı kalmasının ve onlarla mülteci kamplarından Türkiye’ye gelen insanların cemiyet olarak toplanmasının son derece önemli olduğuna dikkat çekti.

_{Fotoğraf: Elif Başak Boyacı/QHA}

Kalkay, fikrî altyapıya yönelik çalışmalara işaret ederek, Cafer Ortalan’ın Kırım dergisini çıkardığını aktardı. “Yönetim Kurulundan ayrılarak Ortalan’ın çıkardığı dergi hem Kırım’dan haberler veriyor hem de edebî ve sanat alanlarını okuyucuya taşıyor. Türkiye’deki ilk periyodik yayını çıkarmış oluyorlar.” cümlelerini sarf etti. Ayrıca Romanya’da çıkan Emel Kırım dergisinin de kurucu Başkanı Niyazi Kırımman, Mahmut Oktay ve Ahmet Karakaya’nın derginin Türkiye’de yayın hayatına devam etmesini sağladığını aktardı. Kalkay, “İşte biz de bu çalışmalarımızı bunları ortaya koymuş olduk.” dedi.

Kırım Vakfı Başkanı, arşiv çalışmalarına başladığında ilgisini çeken unsurlardan birinin de aile ilişkileri olduğunun altını çizdi. Kalkay, “Kırım Derneğinin ilk halk oyunlarını çalıştıran kişi Nuriye Karakaya, Kırım Derneğinin kurucusu Server Trupçu’nun kardeşi. Trupçu’nun bir diğer kız kardeşi de Kırım dergisini çıkaran Cafer Ortalan’ın eşi.” diyerek Kırım’a gönül verenlerin birbirinden ayrı olmadığına, gelenek ve göreneklerine sıkı sıkıya bağlı kaldıklarına dikkat çekti. Kalkay, bu ilişkilerin arşiv toplama aşamasında en çok ilgisini uyandıran meselelerden biri olduğunun altını çizdi.

_{Fotoğraf: Elif Başak Boyacı/QHA}

Kırım Tatarlarının Moskova’daki büyük gösterisi, SSCB’nin dağılmasıyla Kırım’a başlayan dönüşler ve Türkiye’deki Kırım Tatar diasporasının Kırım’a ziyareti, derneğin Genel Merkez olmasıyla birlikte büyük gelişmeler yaşandığını söyleyen Kalkay, “Dernek 1990-1991 yılı itibarıyla yapısal bir dönüşüme girdi. Maddi ve manevi olarak Kırım’a yönelik çok büyük hizmetler verdi. Bu süreç 2014 yılındaki işgale kadar devam etti. Kırım Derneği Kırım’a yönelik çalışmalarını Kırım Tatar Millî Meclisi ile koordineli bir şekilde yürüttü.” bilgisini verdi.

"HER BİR DİASPORA KIRIM OLDU"

Ayrıca Kalkay, dernegin işgal nedeniyle Kırım Tatar diasporasına destek vermek amacıyla Dünya Kırım Tatar Kongresi'ne de ev sahipliği yaptığını bildirdi. Kalkay sözlerini şu şekilde sürdürdü:

Dolayısıyla Kırım Derneği çalışmalarını bugüne kadar vatan merkezli olarak sürdürdü. Ama artık diaspora genişledi ve her bir diaspora Kırım oldu. Böylelikle dernek çok değerli çalışmalar yürüttü.

_{Fotoğraf: Elif Başak Boyacı/QHA}

TUNCER KALKAY, 70. YILINDA KIRIM DERNEĞİ KİTABINI TANITACAK

Kalkay sözlerine Kırım Vakfının her ay düzenli olarak tertip ettiği Tarih ve Kültür Konferansları'nın bir sonraki programının bu kitap üzerine olacağını aktararak son verdi. Kalkay, kitabın tanıtımını 1 Kasım 2025 tarihinde Dr. Ahmed İhsan Kırımlı Sosyal Tesisi'ndeki Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi’nde yapacağını duyurdu.

_{Fotoğraf: Elif Başak Boyacı/QHA}